Είδαμε την «Τίρζα» στο θέατρο Ιλίσια- Καταπιεσμένα πάθη
Η Τίρζα (Η βασίλισσα του ήλιου) του σύγχρονου Ολλανδού συγγραφέα Άρνον Γκρούνμπεργκ είναι ένα έργο που αναδεικνύει το σκληρό πρόσωπο της αγάπης. Ένα πρόσωπο τρυφερό και συγκινητικό, αλλά που εξελίσσεται σε κτητικό, συμπλεγματικό, βίαιο και απάνθρωπο. Η παράσταση ανεβαίνει στο θέατρο Ιλίσια σε σκηνοθεσία του Κώστα Φιλίππογλου.
Πρωταγωνιστής είναι ένας καθημερινός μεσοαστός Ευρωπαίος, ο Γέργκεν Χοφμέιστερ. Έχει σεξουαλικά προβλήματα με την γυναίκα του που τον παράτησε και μετά ξαναγύρισε. Έχει δύο κόρες, οι οποίες τον προβληματίζουν με τις σεξουαλικές τους σχέσεις. Κι έχει επενδύσει πολλά χρήματα σε heads funds, επικίνδυνα ομόλογα. Το έργο ξεκινάει με σκληρούς διαλόγους ανάμεσα στους δυο συζύγους, περνάει από το κυνηγητό του πατέρα στις σεξουαλικές σχέσεις των θυγατέρων του. Αναλύει διάφορα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα (με τις αγορές στο στόχαστρο), που παγιδεύουν και συνθλίβουν τη μεσαία τάξη. Η σχέση του πατέρα με την κόρη του Τίρζα έχει τρυφερότητα. Μετά, σκληρότητα. Κάποτε ο πατέρας ταξιδεύει στην Αφρική, για να βρει την κόρη του. Κι έρχεται τελικά η μοιραία ενθύμηση μιας πράξης που θα τον στοιχειώνει για πάντα.
Το έργο συνδυάζει μια πιο σύγχρονη και αθυρόστομη εκδοχή των συγκρούσεων άντρα- γυναίκας σε στυλ Στρίμπεργκ. Το σύνδρομο της Ηλέκτρας, περίεργα πάθη ανάμεσα σε πατέρα και κόρη, ψυχώσεις εγκληματικού τύπου. Επίσης, τα παιχνίδια των αγορών, την τρομοκρατία, μια κριτική πάνω στην μετά-αποικιοκρατική συμπεριφορά της Δύσης στις αναπτυσσόμενες χώρες (κυρίως την Αφρική). Το θέμα της τρομοκρατίας και της ισλαμοφοβίας παίζει κι αυτό αρκετά στο έργο. Όπως παίζουν οι σεξουαλικές εμμονές και τα απωθημένα, το χάσμα των γενεών, ο πόλεμος των φύλων, αναφορές σε αγοραίο σεξ με ανήλικες του αναπτυσσόμενου κόσμου.
Επίσης, φορτίζεται πολύ από την λεκτική και πραγματική βία. Αν και έχει σημεία με καλογραμμένους διαλόγους και συγκίνηση, ενώ καταφέρνει να συνδυάσει τον αφηγηματικό λόγο της νουβέλας με το θεατρικό κείμενο, νομίζω ότι κάπου παραφορτώνει το έργο με πολλά θέματα- που δεν αναλύονται πλήρως- και μεγάλη φόρτιση, που σε κάποια σημεία κουράζει λίγο.
Η σκηνοθεσία του Κώστα Φιλίππογλου συνδυάζει ωραίες ατμοσφαιρικές εικόνες, συγκινησιακά φορτισμένες και ευαίσθητες ερμηνείες, με αρκετή σωματικότητα. Οι γυναίκες της παράστασης (μάνα και κόρες) βγάζουν μπόλικο σεξ απίλ στο έργο. Τα σκηνικά και τα κοστούμια του Γιάννη Μετζικώφ δίνουν μια πολύ σύγχρονη εικόνα στην παράσταση, αλλά και ωραίο χρώμα. Η μουσική υπογραμμίζει το λυρικό στοιχείο, αλλά όχι και την βίαιη ένταση.
Ο Στέλιος Μάινας είναι πολύ καλός στον ρόλο του πατέρα. Είναι συγκινητικός, ανθρώπινος, αλλά αποτυπώνει με καθαρότητα τα συμπλέγματα και τον καταπιεσμένο ψυχισμό ενός ανθρώπου, που αποδεικνύεται ικανός για το φρικαλέο. Μια υποδειγματική ερμηνεία. Η Άννα Μάσχα, στον ρόλο της γυναίκας με την έντονη σεξουαλικότητα, την σκληρότητα απέναντι στον σύζυγό της και την αδιαφορία της ως μητέρα, είναι πολύ πειστική. Χρησιμοποιεί ιδιαίτερα τη σωματικότητα και δίνει μια έντονη και πολύ καλή ερμηνεία. Η Ηλιάνα Μαυρομάτη ξεχωρίζει στις λυρικές και συγκινητικές στιγμές, ως η ευαίσθητη Τίρζα και έχει πολύ καλή χημεία με τον Στέλιο Μάινα (τον πατέρα της στο έργο). Η Ίριδα Μάρα (η άλλη κόρη, η πιο «ξεπεταγμένη») κερδίζει τις εντυπώσεις με το σεξ απίλ της και την σωματικότητα της στην παράσταση. Οι κινήσεις της δείχνουν πολύ χορευτικές, ενώ στο παρελθόν έχει δουλέψει και σε ακροβατικές ομάδες.
Συνολικά, η παράσταση «Τίρζα» είναι μια ιδιαίτερα αξιόλογη, προσεγμένη αισθητικά και σύγχρονη θεατρική παράσταση. Είναι ένα έντονο έργο, ίσως κάπως παραφορτωμένο, αλλά έχει κορυφώσεις, συγκρούσεις και λυρισμό. Οι ερμηνείες των ηθοποιών- και ιδίως του Στέλιου Μάινα- είναι πολύ καλές.
Γιώργος Σμυρνής
