Το Τέταρτο Κουδούνι: Αιμίλιος Χειλάκης: απ’ τον «Μακμπέθ» επιστροφή στον «Άμλετ» ή Στον αστερισμό των «Αστερισμών»

Δεν ξέρω αν το πήρατε είδηση. Αλλά το έργο του Βρετανού Νικ Πέιν «Αστερισμοί» παίζεται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα από δυο θιάσους. Το έργο πρωτοανέβηκε την περασμένη άνοιξη στα Χανιά, στο θέατρο «Κυδωνία», όπου και επαναλαμβάνεται από 8 Νοεμβρίου -ακόμα παίζεται-, απ’ την πάντα ανήσυχη και ερευνητική «Μνήμη» του Μιχάλη Βιρβιδάκη σε σκηνοθεσία του -με τους Ελπίδα Ζαμπετάκη και Γιώργο Γραμματικάκη. Και στις 27 Νοεμβρίου στην Αθήνα, στο «Θέατρο του Νέου Κόσμου», σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου –με Στεφανία Γουλιώτη, Μάκη Παπαδημητρίου. Απορώ πώς τα κατάφεραν με τα δικαιώματα -ίσως επειδή το έργο δεν παίζεται στην ίδια πόλη;

Παραπονιέμαι, στενοχωριέμαι, βαριέμαι… Αλλεπάλληλες οι απογοητεύσεις απ’ τις παραστάσεις των νέων θεατρικών ομάδων – ως η άμμος της θαλάσσης πια ο αριθμός τους. Αλλά επιμένω. Για το διαφορετικό. Όταν το βρω, χαίρομαι. Πολύ. Αλλά να μου τύχουν τρεις αλλεπάλληλες καλές έως πολύ καλές παραστάσεις νεανικές -Σάββατο απόγευμα, Σάββατο βράδυ, Κυριακή απόγευμα- ε, αλλού το όνειρο κι αλλού το θάμα. Ευλογία Θεού! Ενθουσιασμένος! Με ανανεωμένες δυνάμεις! Έτοιμος να επιχειρήσω να δω άλλες είκοσι.

Έχουμε, λοιπόν, και λέμε. Σάββατο απόγευμα στο «Επί Κολωνώ» και «2013. Melina M.» σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ασπιώτη. Μια S(mall) παράσταση για την Μελίνα Μερκούρη, μετά (για μένα, η συγκεκριμένη είχε προηγηθεί) την επιτυχημένη (e)X(tra)L(arge) των Σοφίας Σπυράτου-Στρατή Πασχάλη-Σταύρου Ξαρχάκου «Μελίνα, όπου και να ταξιδέψω, η Ελλάδα…» με Mαρία Nαυπλιώτου και Γιάννη Στάνκογλου στο Ηρώδειο. Πέντε ταλαντούχα παιδιά του θεάτρου μιλούν, χωρίς, ίσως, να πρωτοτυπούν αλλά με στιλ, με κέφι, με ενέργεια εντυπωσιακή, με χιούμορ πολύ, για την Μελίνα μπερδεύοντας τα δικά τους βάσανα του νέου άνεργου ή απλήρωτου ηθοποιού σήμερα: ο ίδιος ο πολυτάλαντος Κωνσταντίνος Ασπιώτης, Λάζαρος Βαρτάνης, Ελένη Κακκάλου, Μάριος Μακρόπουλος κι η εκρηκτική Ζωή Καραβασίλη που «λάμπουν τα μάτια της» -όντως! Μπορεί να εκτρέπονται απ’ τον άξονά τους κάποιες στιγμές αλλά η Μελίνα, με τα βάσανα αυτά των ηθοποιών που τα ‘ξερε από κοντά δεν ασχολιόταν; Ανανεώθηκα μέσα απ’ τη φρεσκάδα τους – θεατρικό spa! 
Για τις άλλες δυο παραστάσεις θα επανέλθω.

Η Σάσα Παπαχριστοπούλου έπαψε να ‘ναι η προς εμάς τους δημοσιογράφους πάντα διακριτική, πάντα ευγενική, ποτέ πιεστική, ποτέ ενοχλητική φωνή του Εθνικού Θεάτρου. Μετά από δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια. Η Υπεύθυνη Επικοινωνίας του Εθνικού αποχώρησε παίρνοντας το δρόμο της σύνταξης -τυπικά. Κοντά μας θα συνεχίσει να ‘ναι, πάντα ακμαία, από άλλα θεατρικά μετερίζια. Αλλά απ’ το Εθνικό θα μας λείψει. Πολύ. Καλή συνέχεια!

Δεν ανέβασε μόνον εδώ -στο «Πορεία» του- ο Δημήτρης Τάρλοου την «Ευρυδίκη» της Σάρα Ρουλ -που πήγε τόσο καλά ώστε φέτος να επαναλαμβάνεται. Το έργο ανέβασε την περασμένη σεζόν και στα Σκόπια, μαθαίνω, η νεαρή σκηνοθέτρια Νίνα Νίκολιτς, μαθήτρια του «δικού» μας Σλόμπονταν Ούνκοφσκι, στο εκεί θέατρο «Ντράμσκι» («Δραματικό»), τον έτερο, μετά το Μακεδονικό Εθνικό Θέατρο, βασικό πόλο της -μάλλον φτωχής- θεατρικής ζωής των Σκοπίων. Η παράσταση παίζεται και φέτος -και τα δυο Θέατρα των «γυφτοσκοπιανών», όπως διαβάζω ορισμένοι πολύ εθνικών φρονημάτων Έλληνες, απευθείαν απόγονοι του Μεγαλέξαντρου, να χαρακτηρίζουν τους γείτονες…-, άλλωστε, έχουν πραγματικά εναλλασσόμενο ρεπερτόριο.

Όταν ανεβάζεις ένα θεατρικό έργο ήδη μεταφρασμένο και κάνεις -ή επιλέγεις- νέα μετάφραση -που έχεις κάθε δικαίωμα να το πράξεις- δεν οφείλεις να μεταφράσεις ξανά και τον τίτλο του έργου -ειδικά όταν ο προηγούμενος ελληνικός είναι χαρακτηριστικός; Δεν είναι αντιδεοντολογικό να χρησιμοποιείς τον τίτλο της προηγούμενης μετάφρασης; Ή, αν τον χρησιμοποιήσεις γιατί δε γίνεται αλλιώς, δεν οφείλεις να πάρεις την άδεια του προηγούμενου μεταφραστή; Ή, έστω, ένα ευχαριστώ να πεις. Καθόλου, μα καθόλου δε συνηθίζεται αυτό στα ελληνικά θεατρικά πράγματα. Όπου ειδικά οι -απροστάτευτες άλλωστε- μεταφράσεις θεωρούνται αμπέλι ξέφραγο -μπάτε σκύλοι, αλέστε, το έλα να δεις … Αλλά αν αυτό γίνεται από νέους, ε, τότε είναι ιδιαίτερα απογοητευτικό. Γι αυτό πολύ εκτίμησα τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη. Ο οποίος ανέβασε στο θέατρο «Αθηνών» τον «Πουπουλένιο» του Μάρτιν ΜακΝτόνα -έργο που το ‘χε πρωτοπαρουσιάσει στην Ελλάδα το «Θέατρο του Νότου» του Γιάννη Χουβαρδά, στο «Αμόρε», σε σκηνοθεσία Βίκυς Γεωργιάδου και μετάφραση Χριστίνας Μπάμπου-Παγκουρέλη-, κάνοντας ο ίδιος μια καινούργια μετάφρασή του. Τον εκτίμησα όταν στο δελτίο Τύπου που ‘στειλε έγραφε «ολογράφως», καθαρά, τίμια, ευθέως κι όχι με μισόλογα -το αυτονόητο δηλαδή: «Ο τίτλος της παράστασης είναι απόδοση της μεταφράστριας Χριστίνας Μπάμπου-Παγκουρέλη η οποία τον παραχώρησε ευγενικά για την παραγωγή του θεάτρου ‘Αθηνών’». Και επιπλέον το θεώρησα έξυπνο. Τίτλο τόσο επιτυχημένο δεν τον αγνοείς.

Στο σημείωμα για τα τρία φετινά ανεβάσματα των ιψενικών «Βρικολάκων»που είδαμε/βλέπουμε/θα δούμε φέτος στις αθηναϊκές σκηνές, στο «Τέταρτο Κουδούνι», στις 21 Νοεμβρίου, σας έγραφα πως «Βρικόλακες» παίζονται και στο θεατράκι της Κυψέλης «Εκάτη» σε σκηνοθεσία Βαλεντίνης Λουρμπά με Κυρία Άλβινγκ την Χάρι Συμεωνίδου. Τα πράγματα, όμως, δεν πήγαν, ως φαίνεται, κατ’ ευχήν. Και με πληροφορούν ότι η παράσταση, τελικά, θ’ ανεβεί τα Χριστούγεννα και με την Πέπη Οικονομοπούλου στον βασικό ρόλο.

Περισσότερα κείμενα του Γιώργου Δ.Κ. Σαρηγιάννη, στο προσωπικό του blog, “Το Τέταρτο Κουδούνι“