Είδαμε το «Είμαι ένας άλλος» στο Από Μηχανής Θέατρο- Έργο για τον Ρεμπώ χωρίς τον Ρεμπώ

Μπορεί μια παράσταση με θέμα έναν διάσημο ποιητή που έγραψε ιστορία, όπως ο Ρεμπώ, να μην είναι βιογραφική; Και τότε τι είναι; Ίσως μια άποψη του σουηδού ακαδημαϊκού και θεατρικού συγγραφέα Μίκαελ Αζάρ περί του Ρεμπώ. Ο Ρεμπώ να μιλάει για τον εαυτό του, δεν είναι ο Ρεμπώ, αλλά η αποτύπωση των ιδεών του Αζάρ περί του φαινομένου Ρεμπώ.

Ο Ρεμπώ ήταν ένας τεράστιος ποιητής, ο οποίος παράτησε την ποίηση στα 19 ή στα 22 (οι απόψεις διίστανται, γιατί άλλοι θεωρούν πως οι «Αναλαμπές» γράφτηκαν πριν το «Μια Εποχή στην Κόλαση» και άλλοι διαφωνούν). Δηλαδή είχε ολοκληρώσει ένα ποιητικό έργο που κέρδισε μια πολύ σπουδαία θέση στην ιστορία της λογοτεχνίας, σταματώντας σε μια ηλικία που άλλοι δημιουργοί δεν είχαν καν αρχίσει να γράφουν!
Η κεντρική ιδέα του έργου είναι ότι ο Ρεμπώ είναι ένας άλλος. Είναι δηλαδή ένας ποιητής ξένος στον τόπο του, ξένος στον κόσμο, την αλήθεια, που δεν του προσφέρουν οι ψεύτικες κοινωνικές συμβάσεις. Αυτήν την υπέρτατη αλήθεια την αποζητά στην επανάσταση, στην ποίηση και στην Ανατολή.

Το κείμενο περιέχει ελάχιστα ιστορικά στοιχεία για τον ποιητή. Τα μόνα στοιχεία που στην ουσία δίνει είναι πως ήταν ποιητής, πως έχασε μια από τις αδερφές του στα παιδικά του χρόνια, ότι ήταν επαναστάτης στο Παρίσι (εδώ βέβαια έχουμε αναχρονισμούς, καθώς υπάρχουν συνθήματα του Μάη του 68, πολύ μεταγενέστερα δηλαδή του Ρεμπώ). Κάποιες αναφορές στα ναρκωτικά που έπαιρνε. Και ότι ταξίδεψε. Επίσης, υπάρχουν και χαρακτηριστικοί στίχοι του Ρεμπώ.

Η απουσία της βιογραφίας νομίζω ότι αφαιρεί από το εγχείρημα μεγάλο μέρος του ενδιαφέροντός του. Μάλιστα, αν δεν ξέρεις εκ των προτέρων πως δεν πρόκειται για κάποια βιογραφία, σου γεννιέται η αίσθηση ότι το έργο είναι εκτός θέματος.

Το έργο του Αζάρ ελάχιστα μας εξηγεί το λόγο της ποιητικής σιωπής του Ρεμπώ μετά τα 19 (ή τα 22 του). Δεν μας λέει επίσης τίποτα για την μεγάλη εκκεντρικότητα του ποιητή, που εξόργιζε τους ομοτέχνους του, δεν προσδιορίζει με συγκεκριμένα περιστατικά και συμπεριφορές τον αντισυμβατικό του χαρακτήρα, τον οποίο επικαλείται. Ούτε για την ταραχώδη του σχέση με τον ποιητή Βερλέν (ο Βερλέν παραλίγο να τον σκοτώσει). Ούτε για τη ζωή του, όταν παράτησε την ποίηση, τις τυχοδιωκτικές επιχειρηματικές δραστηριότητές του στην Αφρική. Το όνειρό του να μεγαλώσει ένα παιδί και να γίνει μηχανικός. Ούτε καν την τόσο ταιριαστή για ένα θεατρικό έργο αγάπη του ποιητή για το θέατρο (ξέρουμε ότι έβλεπε πολύ θέατρο ο Ρεμπώ, ειδικά όταν ήταν στο Λονδίνο- κάτι που επηρέασε την ποίησή του).  Κοντολογίς, έχει πολύ λίγα στοιχεία για την προσωπικότητά του και τη ζωή του και γίνεται γενικόλογο και αόριστο.

Στην παράσταση, ο Γιάννης Στάνκογλου  με αρκετό πάθος και μεγαλύτερη ποιότητα από άλλες δουλειές του αποδίδει αυτόν τον μονόλογο. Σου τραβάει το ενδιαφέρον, μαζί με διάφορες επιλογές της σκηνοθεσίας, χωρίς όμως να σε συναρπάζει. Υπάρχουν και κάποιες ροκ αναφορές, με κυρίαρχη αυτή ενός τραγουδιού από τις Τρύπες. 

Συμπερασματικά, το «Είμαι ένας άλλος» περισσότερο ενδιαφέρει για την ερμηνεία του Γιάννη Στάνκογλου, παρά για το Ρεμπώ, που είναι το κύριο θέμα του. Η άποψη του Αζάρ για το φαινόμενο Ρεμπώ δεν είναι αρκετά διεισδυτική, ενώ η απουσία βιογραφικών στοιχείων μου φαίνεται ότι γίνεται για λόγους ευκολίας.

Γιώργος Σμυρνής