Δημήτρης Αδάμης: νιώθω «μέσα στα νερά μου» όταν φτιάχνω παραστάσεις για τα παιδιά

Πότε αποφασίσατε ν’ αφοσιωθείτε στο παιδικό θέατρο;
Στην αρχή έγινε σαν παιχνίδι, μέσα από την βαθιά μας ανάγκη να παίξουμε θέατρο, όλων των ειδών, αν μπορούμε να το διαχωρίσουμε για τη συζήτηση. Μετά, και αφού είχαμε ασχοληθεί με όλα σχεδόν τα είδη, από αρχαία κωμωδία και τραγωδία μέχρι σύγχρονα έργα, κυρίως για ενήλικες, ήρθε η πιο ξεκάθαρη επιλογή. Ναι, σε αυτό το κοινό μου αρέσει να απευθύνομαι και δεν το αλλάζω με τίποτα. Δεν έχω τίποτα με το θέατρο ενηλίκων, έχω παίξει και έχω σκηνοθετήσει πολύ παλιότερα τρεις παραστάσεις που το κοινό τους δεν ήταν παιδιά. Απλά νιώθω πιο πολύ «μέσα στα νερά μου» όταν φτιάχνω παραστάσεις για τα παιδιά.

Νιώθετε ότι βαδίζετε πάνω στους αρχικούς σας στόχους ή οι οικονομικές συνθήκες άλλαξαν την πορεία σας;
Ίσα ίσα η πορεία μας έγινε πιο σταθερή και θαρραλέα. Εμείς σαν ομάδα επιδιώκαμε πάντα την πραγματική επικοινωνία με το κοινό μας, που είναι τα παιδιά και οι συνοδοί τους, γονείς και δάσκαλοι. Από αυτή την άποψη, και λόγω του ότι είμαστε συνεχώς σε ανοδική πορεία, η ανταπόκριση είναι μεγάλη έως και ενθουσιώδης. Στο ενεργητικό μας με περηφάνια συμπεριλαμβάνουμε, εκτός από τα δέκα χρόνια παραστάσεων, δεκάδες εκδηλώσεις για παιδιά, όπως όταν παίξαμε  για τα παιδιά των φυλακισμένων γυναικών στις Φυλακές του Κορυδαλλού το 2006, αλλά ακόμη και οι δεκάδες εθελοντικές συμμετοχές μας σε εκδηλώσεις για παιδιά με ειδικές ανάγκες. Για να ζήσει το θέατρο όμως χρειάζεται εισιτήριο αλλά δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να υπάρχει μόνο αυτό. Μέσα από τις προσωπικές μας πρωτοβουλίες θα εξαλειφθεί. Ως θίασος προσπαθούμε πολύ και κάνουμε ανοίγματα. Προσφέρουμε την παράσταση δωρεάν σε σχολεία που φροντίζουν άτομα με ειδικές ανάγκες, σε μαθητές με οικονομική αδυναμία. Τη σεζόν που πέρασε η συγκίνησή μας ήταν απίστευτη όταν κάθε Κυριακή έβλεπαν την παράσταση και κάποια παιδιά των φαναριών μαζί με φτωχά πλέον ελληνόπουλα…  Δεν είχαν δει, πολλά απ’ αυτά, θέατρο ξανά. Δεν είμαστε «καλοί άνθρωποι». Θέλουμε απλά το θέατρο που κάνουμε να φτάσει σε όλους. Και είναι ένα θέατρο που δεν είναι εμπόριο. Που η ποιότητά του τις περισσότερες φορές είναι πολύ πάνω από το αντίτιμο.

Έχετε χαράξει κάποιο ρεπερτόριο για τις Μαγικές Σβούρες; Με ποιο κριτήριο επιλέγετε τα έργα που θα ανεβάσετε;
Προσπαθούμε τα τελευταία χρόνια να δουλέψουμε πάνω σε μύθους και θρύλους απ’ όλο τον κόσμο και να εμπνευστούμε από λαϊκές παραδόσεις, αλλά και να πούμε ιστορίες που δεν παρουσιάζονται συχνά, όπως ήταν «η Αμέλια, η Νεράιδα των Αστεριών», η «Ξυλένια Κούκλα», ο «Σίτος Σιταράκις αυτός ο Μεγάλος Μικρός», ο «Αυγερινός και η Πούλια», «Το Παραμύθι του Μεγαλέξανδρου» αλλά και «Το Θαυμαστό ταξίδι του Νιλς Χόλγκερσον» της Σουηδής δασκάλας Σέλμα Λάγκερλεφ. Οι ηθοποιοί τις περισσότερες φορές είναι και αφηγητές και ρόλοι και παίζουν στην παράσταση όπως και  τα παιδιά με τα παιχνίδια τους: με φαντασία και αφαίρεση. Τα όνειρα, οι επιθυμίες, η φαντασία μας αποτελούν την κινητήριο δύναμη στη ζωή μας. Τα παιδιά με αυτές τις πυξίδες ταξιδεύουν στη δημιουργικότητα και στο παιχνίδι. Όποτε έχω μιλήσει στα θεατρικά μου έργα για τα παιδιά για κάποια σύγχρονα κοινωνικά θέματα έχω, είναι η αλήθεια, προτιμήσει να το κάνω μέσα από τον συμβολισμό των παραμυθιών. Έτσι στο έργο μου «Σίτος Σιταράκις, αυτός ο Μεγάλος μικρός» μίλησα για τα άτομα με ιδιαιτερότητες και για τον ρατσισμό που υφίστανται, μέσα από ένα παραμύθι. Θεώρησα πως αυτός θα ήταν ένας δρόμος για να ταυτισθούν τα παιδιά περισσότερο με τον ήρωα και να αντλήσουν δύναμη από την δύναμή του. Παρ’ όλα αυτά ομολογώ πως συνεχώς με απασχολούν τα σύγχρονα προβλήματα που αγγίζουν τα παιδιά όπως η μετανάστευση, η φτώχεια και η μόλυνση του περιβάλλοντος. Έχω επιδιώξει και θεωρώ πως έχω ήδη καταφέρει να μιλήσω στα παιδιά για τον έρωτα και το θάνατο, και ήταν συγκινητικό που ανταποκρίθηκαν ως θεατές. Απλώς αναζητώ ακόμα έναν τρόπο γραφής για όλα αυτά που να είναι για τα παιδιά ρεαλιστικός αλλά και ποιητικός ταυτόχρονα. Αναζητώ πάντα το έργο που θα ξεπηδήσει από μένα για τα παιδιά χωρίς να θυμίζει τηλεοπτικό δελτίο. Και αυτός είναι ένας συνεχής αγώνας ανάμεσα στην πραγματικότητα και το θέατρο.

Δίνετε μεγάλη προσοχή στη μουσική που ντύνει τις παραστάσεις σας. Γιατί το κάνετε αυτό;
Γιατί εγώ σαν άνθρωπος εμπνέομαι από τη μουσική. Η μουσική είναι το μεγάλο μου λιμάνι στα δύσκολα, η μουσική είναι ο φάρος μου όταν ξαγρυπνάω, είναι η ανάσα μαζί με τους χτύπους της καρδιάς μου. Πώς θα μπορούσε να μην υπάρχει, με τον τρόπο που υπάρχει μέσα στα έργα μου. Αυτό άλλωστε προσπαθώ να μοιραστώ και με τα παιδιά, όλα αυτά τα συναισθήματα! Και βέβαια ψάχνω συνεχώς νέα ερεθίσματα! Στον «Σίτο» βουτήξαμε όλη την παράσταση στην προκλασική μουσική, στην «Ξυλένια Κούκλα» προτείναμε τον Τούρκο μουσικό Χαμαμιζάντ Ισμαήλ Ντεντέ Εφέντη, στην «Αμέλια» τα παιδιά άκουσαν μουσική που μας παραχώρησε η Ελένη Καραίνδρου και πάει λέγοντας.

Ακούγεται συχνά από συντελεστές του παιδικού θεάτρου ότι τα παιδιά είναι «δύσκολο και απαιτητικό κοινό». Συμφωνείτε;
Φυσικά. Τα παιδιά είναι αυθόρμητα, χωρίς καθωσπρεπισμούς και δήθεν, χωρίς υπόγειες σκέψεις. Το αθώο κοινό είναι το πιο ενδιαφέρον κοινό! Αλλά μας αρέσει όταν παρασύρουμε στο ταξίδι μας και τους μεγάλους. Είμαστε ο θίασος που μπορεί να περηφανευτεί ότι τις παραστάσεις τις βλέπει με άνεση από ένα τρίχρονο παιδί μέχρι η γιαγιά και ο παππούς των 80 ετών που μπορεί να έχουν την τύχη, ο παππούς και η γιαγιά, να τα συνοδεύει. Στις παραστάσεις μας  χρησιμοποιούνται βασικά στοιχεία από το θέατρο, όπως ο λυρισμός, η φαντασία, το παιχνίδι και ο σουρεαλισμός. Δεν κάνουμε διαχωρισμό στις ηλικίες των θεατών, γιατί αφενός  απευθυνόμαστε στα παιδιά ωσάν σε έξυπνους ανθρώπους και αφετέρου προσπαθούμε να αφυπνίσουμε και την αθωότητα των ενηλίκων που τα συνοδεύουν. Μπορεί στην παράστασή μας κάθε θεατής ανεξαρτήτου ηλικίας να μαγευτεί και να ταξιδέψει με όποιες στιγμές τον μαγνητίσουν.

Έχοντας την εμπειρία τόσων παραστάσεων μπορείτε να μας πείτε ποιο είναι το «μυστικό» συστατικό που πρέπει να έχει μια παράσταση για να κερδίσει το ενδιαφέρον των παιδιών;
Αν το γνώριζα θα ήμουν ευτυχισμένος και φυσικά δεν θα σας το αποκάλυπτα!!! Κι εμείς ψάχνουμε συνέχεια αυτό το συστατικό… Και διαφέρει κάθε φορά και σε κάθε παράσταση… είναι αυτή η μαγεία της επικοινωνίας… αυτό το «μυστικό» κάτι που όταν το έχουμε βάλει στην παράσταση, ένα πλατύ χαμόγελο απλώνεται πέρα ως πέρα στο θέατρο αλλά και ένα μικρό δάκρυ καμιά φορά κυλάει στο τέλος σαν να θέλει να ξεπλύνει τις σκέψεις μας.

Πώς κρίνετε το ελληνικό, θεατρόφιλο κοινό; Νοιάζονται οι γονείς για τη θεατρική καλλιέργεια των παιδιών τους ή λόγω κρίσης θεωρούν το θέατρο πολυτέλεια;
Αχ αυτή η πολυτέλεια του Πολιτισμού! Ο καθένας, στις δύσκολες συγκυρίες που ζούμε, μπορεί να αποφασίσει τί του είναι χρήσιμο για να επιβιώσει. Και ο Πολιτισμός, όπως και η Παιδεία είναι αναγκαία για την επιβίωσή μας. Σαν άνθρωποι ξεχωριστά και σαν λαός, όλοι μαζί. Τα παιδιά ζουν εδώ και ζουν τώρα. Οφείλει το θέατρό μας να τα αφυπνίζει κοινωνικά. Όχι διδακτικά και κουνώντας τους το δάκτυλο. Απλά δίνοντας αφορμές. Αυτές τις αφορμές αναζητώ ως συγγραφέας και σκηνοθέτης. Όσο τις χρειάζονται τα παιδιά άλλο τόσο τις χρειάζομαι κι εγώ. Το θέατρο είναι ποίηση αλλά είναι και καθημερινότητα. Νομίζω ότι οι Έλληνες γονείς κάνουν το καλύτερο για τα παιδιά τους. Κι ας παρασύρονται πολλές φορές από φτηνούς και τηλεοπτικούς εντυπωσιασμούς. Στο τέλος πάντα βρίσκουν την καλή παράσταση για το παιδί τους, μπορεί σε κάποιους να πάρει περισσότερο χρόνο αλλά στόμα με στόμα θα φτάσουν στην πηγή για να πιούν δροσερό νερό και όχι μπαγιάτικο και νοθευμένο. Σε αυτό βοηθούν πολλές φορές και οι δάσκαλοι, που πολλές φορές τολμούν περισσότερο και ξεφεύγουν από τις «κλισέ »επισκέψεις στα ίδια και τα ίδια… και τότε έρχονται ενθουσιασμένοι και μας το λένε και το δείχνουν! Χαίρονται μαζί μας που τα παιδιά τους είδαν κάτι τόσο όμορφο. Αισθάνονται ότι δεν τους κορόιδεψε κανείς!

Εν μέσω κρίσης, οι θεατρικές παραστάσεις πληθαίνουν. Που το αποδίδετε  αυτό; Έχει επηρεάσει η κρίση τις δικές σας παραγωγές;
Οι παιδικές παραστάσεις για κάποιους είναι το εύκολο κέρδος. Για αυτούς που δεν στοχεύουν στην επόμενη και τη μεθεπόμενη χρονιά. Πάντα υπήρχαν «αρπαχτές» και πάντα θα υπάρχουν. Όσο αφορά εμάς, η κρίση στο μόνο που μας επηρέασε είναι στο ότι η θεματολογία των έργων μας προσπαθούμε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των σημερινών παιδιών, όπως στη διάθεσή τους να ονειρευτούν περισσότερο ένα καλύτερο μέλλον. Φυσικά χωρίς να κάνουμε εκπτώσεις στην ποιότητά μας μετριάσαμε λίγο τα μη απαραίτητα έξοδα, αυτά που δεν αντιστοιχούσαν σε ανθρώπινο δυναμικό αλλά πολλές φορές σε εντυπωσιασμούς που ίσως και να μην τους χρειαζόμασταν.

Μιλήστε μας για τις φετινές σας παραστάσεις
Δον Κιχώτης στο Θέατρο Ιλίσια: Πρόκειται για ένα σπουδαίο έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας που θα ήθελα να προσθέσω την δική μου “ανάγνωση” σε αυτό και να την μοιραστώ με τα παιδιά. Επίσης  μου δίνει τη δυνατότητα να περιηγηθώ στον πολιτισμό της Ισπανίας, και μαζί μου καιοι μικροί μας θεατές,μιας και τα κοστούμια, το σκηνικό και η μουσική της παράστασης έχουν άμεση αναφορά στον πολιτισμό της Ιβηρικής Χερσονήσου. Η παράσταση είναι γεμάτη από το ρομαντισμό του έργου αλλά και από ένα ιδιαίτερο χιούμορ μιας και ο βασικός ήρωας συνεχώς ξαφνιάζει τους πάντες με τις επιλογές του. Επιλέξαμε την παρουσίαση της παράστασης στα όρια των κινουμένων σχεδίων ώστε να φανεί ανάγλυφα αυτή η ιδαίτερη φιγούρα, του Δον Κιχώτη αλλά και των άλλων ηρώων, όπως ο Σάντσο. Με βασικό μήνυμα -το ανεύφικτο που γίνεται εφικτό, το όνειρο που μπορεί να γίνει πραγματικότητα αρκεί να πιστεύεις σε αυτό.”Είμαστε όλοι Δον Κιχώτες” έτσι κλείνει το έργο και αυτό είναι το βασικό του μύνημα. Αλλά σίγουρα το κάθε παιδί θα ανακαλύψει κι άλλα, κρυμμένα μηνύματα, αυτά που το αφορούν ,το καθένα ξεχωριστά. Γιατί αυτή είναι η σπουδαιότητα των μεγάλων λογοτεχνικών κειμένων.

Το Θαυμαστό ταξίδι του Νιλς Χόλγκερσον στο Θέατρο Αθηνά: Ανάμεσα στα θαυμαστά που συνέβαιναν στα ασπρόμαυρα, τηλεοπτικά, παιδικά, ταξίδια της φαντασίας μας, ήταν  κι ένας ατίθασος νεαρός πάνω σε μια χήνα. Ο Νιλς Χόλγκερσον και το θαυμαστό του ταξίδι. Έγχρωμο. Υπέροχο. Με ένα τραγούδι που δεν το ξεχνούσες ποτέ… Νιλς Χόλγκερσον!!!! Και άλλαζε η μέρα μας… Χρόνια μετά, εγώ στη θέση του σκηνοθέτη να στήνω για τρίτη φορά (Θέατρο Αθηνών το 2010, Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς στη Θεσσαλονίκη το 2011 ) ξανά το δικό μας ταξίδι με τον ίδιο συνοδοιπόρο, τον Νιλς. Τα μηνύματα του έργου πολλά και σημερινά. Έναν αιώνα μετά! Ελπίζω να ανακαλύψετε όλα αυτά που έκαναν τον Νιλς τον αγαπημένο μας ήρωα όταν εμείς είμασταν παιδιά, τότε στη δεκαετία του ΄80,και να γίνει και δικός σας. Πετάξαμε παρέα με τις αγριόχηνες . Όλοι . Η Σέλμα Λάγκερλεφ, έγραψε αυτό το μυθιστόρημα, στις αρχές του 20ου αιώνα  που χρησιμοποιήθηκε σαν αναγνωστικό στα σχολεία της Σουηδίας. Ένα έργο γεμάτο ποίηση και ομορφιά που σφίζει από αγάπη για τη ζωή, χιούμορ και συγκίνηση. Ένα οικολογικό παραμύθι, που γίνεται μια παράσταση γεμάτη ονειρεμένες εικόνες βασισμένες σε πίνακες Σκανδιναβών ζωγράφων όπως ο CarlLarsson. Ημουσική της παράστασης θα είναι και πάλι μοναδική. Σκανδιναβοί συνθέτες, όπως ο Grieg, ο Sibelious και άλλοι, αλλά και φολκλορικά τραγούδια μοναδικού λυρισμού συνθέτουν το μουσικό χαλί του ταξιδιού του Νιλς. Μια παράσταση  σαν το αεράκι που φυσά ψηλά στον ουρανό κι έχει τη μυρωδιά των δέντρων στα πυκνά δάση.

Μάρη Τιγκαράκη

info: Το θαυμαστό ταξίδι του Νιλς Χόλγκερσον παρουσιάζεται κάθε Κυριακή (11.30 και 15.15) στο θέατρο Αθηνά Δεριγνύ & Πατησίων, Πεδίον Άρεως (210 82 37 330)
Ο “Δον Κιχώτης” παρουσιάζεται στο Θέατρο Ιλίσια-παιδική σκηνή κάθε Κυριακή (11.00, 15.00) τηλ. 210-9853609, 6948744 988