Σκάκι τυφλών: ο “βασιλιάς” του σπορ, Φίλιππος Μπουδαλάκης, σε παίζει “στα ίσα”
Αν θαυμάζεις όσους παίζουν καλό σκάκι, τα εγκώμια περισσεύουν για εκείνους που μπορούν και παίζουν κυριολεκτικά στα τυφλά. Μάλιστα κερδίζουν ουκ ολίγες φορές παίκτες που βλέπουν! Και γιατί όχι, αφού η απώλεια της όρασης δεν εμποδίζει κάποιο άτομο που δεν βλέπει, να παίξει σκάκι, καθώς πρόκειται κυρίως για παιχνίδι του μυαλού.από την Αργυρώ Σταυρίδη
Πώς παίζεται το σκάκι τυφλών;
Οι κανόνες είναι ακριβώς ίδιοι με το σκάκι που όλοι ξέρουμε. Απλά η σκακιέρα είναι ανάγλυφη, και τα μαύρα τετράγωνα είναι υπερυψωμένα. Κάθε τετράγωνο έχει μια υποδοχή για το πιόνι. Έτσι, όταν τα πιόνια ψηλαφίζονται από τους τυφλούς παίκτες, δεν πέφτουν.
Όταν το παιχνίδι διεξάγεται μεταξύ ενός βλέποντα και ενός μη βλέποντα, χρησιμοποιούνται δύο σκακιέρες, και οι δύο παίκτες κάνουν αναγγελία των κινήσεών τους, με το χρονόμετρο να μετρά κανονικά.
Όπως μας πληροφορεί ο Φίλιππος Μπουδαλάκης, ο σύλλογος τυφλών σκακιστών είναι εδώ και 15 χρόνια μέλος της πανελλήνιας σκακιστικής ομοσπονδίας. Συμμετέχει σε όλα τα πρωταθλήματα, μαζί με τους βλέποντες παίκτες, έχοντας στο ενεργητικό του πολλές επιτυχίες. Για να φτάσουν ως εδώ, οι τυφλοί Έλληνες σκακιστές ξεκίνησαν να οργανώνονται σε πιο “επίσημη” βάση, τη δεκαετία του ’80…
“Εγώ έχασα την όρασή μου όταν ήμουν 10 ετών. Είχα ξεκινήσει το σκάκι αρκετά μικρός, απ’ όταν έβλεπα ακόμη. Όταν τυφλώθηκα, είδα πως υπήρχε η δυνατότητα να συνεχίσω, και ως τυφλός σκακιστής ξεκίνησα το ’75“, μας λέει ο Φίλιππος. “Από το ’75 ως το ’80 οργανωθήκαμε, πειραματιστήκαμε, ρωτήσαμε τους ξένους, βρήκαμε τεχνογνωσία. Εφαρμόσαμε όσα μάθαμε και οργανωθήκαμε μετά σε συλλόγους. Από τότε κάθε χρόνο διεξάγεται το πανελλήνιο πρωτάθλημα τυφλών, και από αυτό προκύπτει η εθνική ομάδα που συμμετέχει σε Ολυμπιάδες, παγκόσμια και πανευρωπαϊκά.
Όλοι οι σύλλογοι τυφλών έχουν σκακιστικό τμήμα. Στην Ελλάδα υπάρχουν γύρω στους 100 αθλητές, και 7 σύλλογοι τυφλών, που έχουν σκακιστές όλων των ηλικιών, από παιδιά μέχρι άτομα τρίτης ηλικίας“.
Πόσο εύκολο είναι για έναν τυφλό σκακιστή να παραμένει δραστήριος;
“Δυσκολίες υπάρχουν, ειδικά στην μετακίνηση, τον εξοπλισμό… Πάντα υπάρχουν, αλλά όταν θέλεις κάτι πολύ, βρίσκεις τον τρόπο κάπως να τα καταφέρεις“, πιστεύει ο Φίλιππος. “Οι σύλλογοι λαμβάνουν κάποια ενίσχυση, ειδικά χάρη στην ‘ευφορία’ από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, γιατί μέχρι τότε δεν υπήρχε ένα σαφές τοπίο. Τότε ιδρύθηκαν και η Αθλητική Ομοσπονδία Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες που κάθε χρόνο παίρνει επιχορήγηση, και οι σύλλογοι. Βέβαια 2-3 χρόνια τώρα με την κρίση δεν έχουμε πάρει κάποιο βοήθημα. Και σημειώστε ότι το σκάκι δεν περιλαμβάνεται στα ολυμπιακά αθλήματα, άρα δεν είναι ούτε παραολυμπιακό άθλημα. Είναι και λίγο θέμα των σκακιστικών ομοσπονδιών, που δεν θέλουν να ‘καπελώνονται’ από την ολυμπιακή επιτροπή.
Στο σκάκι πρέπει και να διαβάζεις πάρα πολύ. Όσο ταλέντο και να είσαι, δεν αρκεί. Τα περισσότερα βιβλία για σκάκι βγαίνουν και σε cd, οπότε με τα κατάλληλα προγράμματα μετατροπής κειμένου σε φωνή στον υπολογιστή, μπορούν να τα “διαβάσουν” και οι τυφλοί. Πρέπει επίσης να έχεις ένα δάσκαλο που να σου επισημαίνει τα λάθη σου, και να παίζεις συχνά“.
Η συνάντηση με τον Κασπάροφ!
Ο Φίλιππος έχει συμμετάσχει σε όλες τις μεγάλες διοργανώσεις: σε ολυμπιάδες σκακιού, πανευρωπαϊκά, παγκόσμια. “Το 2001 έτυχε να παίξω με τον Κασπάροφ στο Ρίο στην Πάτρα, σε ένα τουρνουά. Δεν είχε παίξει ποτέ επίσημα με τυφλό, και κανονίστηκε κι έπαιξα εγώ μαζί του”.
Σκάκι, η “τροφή” του μυαλού…
“Το σκάκι σε κάνει πιο προσεκτικό. Πρέπει να προβλέψεις και κινήσεις μπροστά. Αυτό με τον καιρό σού γίνεται συνήθεια. Επομένως πρέπει να ξέρεις τι συνέπειες έχει κάθε κίνησή σου. Αποκτάς έτσι υπομονή και φαντασία. Εγώ έχω διδάξει σκάκι και σε τυφλά μικρά παιδιά. Βλέπω ότι τους οξύνει την αντίληψη, την αφή, τη φαντασία, τη μνήμη, την προσοχή, την πειθαρχία. Λένε ακόμα ότι η καλύτερη καταπολέμηση του Αλτσχάιμερ είναι να παίζεις σκάκι!”.
“Η αναπηρία είναι μια κατάσταση που αν θες να είσαι αξιοπρεπής και αυτόνομος, χρειάζεται αρκετό χρήμα“, διαπιστώνει ο Φίλιππος. “Η πολιτεία αδυνατεί να παρέχει διευκολύνσεις, άρα είσαι αναγκασμένος να τις πληρώνεις. Δεν υπάρχει π.χ. επίδομα για νέες τεχνολογίες. Χρειάζεται και εκπαίδευση σε αυτές τις νέες τεχνολογίες, δεν είναι ότι αγόρασες κάτι από το κατάστημα και μόλις το φέρεις σπίτι ξέρεις πώς να το χρησιμοποιήσεις – χρειάζεσαι κάποιον να στο δείξει. Είναι μια συνεχής προσπάθεια. Πάντως οι δυνατότητες που παρέχονται μέσω υπολογιστή σε τυφλούς, έχουν βελτιωθεί αρκετά. Μπορούμε να ‘κατεβάζουμε’ σκακιστικά προγράμματα για τυφλούς ή να σκανάρουμε κείμενα, και όλα αυτά να μετατρέπονται σε φωνή. Και τα smartphone έχουν δυνατότητα φωνητικής μετατροπής“.
Μια τυπική “τυφλή” μέρα
Η καθημερινότητα του Φίλιππου δεν διαφέρει πολύ από τη δική μας ως προς τις υποχρεώσεις. Πρόσφατα βγήκε στη σύνταξη (εργαζόταν στα ταχυδρομεία) και είναι οικογενειάρχης.
“Έχω δύο μικρά παιδιά, 6 και 4 ετών, αγόρι και κορίτσι. Το πρωί ετοιμάζουμε τα παιδιά μαζί με τη γυναίκα μου. Επειδή όμως εκείνη δουλεύει, τα πηγαίνω εγώ σχολείο. Το ένα πηγαίνει παιδικό σταθμό, το άλλο νηπιαγωγείο. Το μεσημέρι πηγαίνω πάλι να τα πάρω, οπότε ο ελεύθερος χρόνος μου είναι μεταξύ 8.30-12.00. Σ’ αυτό το διάστημα θα παίξω σκάκι ή θα πάω για ψώνια. Από το μεσημέρι και μετά έχουμε πάλι φροντίδα των παιδιών. Είναι η πρώτη χρονιά που δεν συμμετέχω στο πανελλήνιο πρωτάθλημα σκακιού, γιατί η γυναίκα μου δεν έχει άδεια από την εργασία της και δεν έχουμε κάποιον να κρατήσει τα παιδιά. Πάντως μας βλέπουν πολύ και τους δυο μας στη σκακιέρα και έχουν αρχίσει να παίζουν κι αυτά”.
Την επόμενη φορά λοιπόν που θα πείτε “δεν μπορώ” για οτιδήποτε, σκεφθείτε την περίπτωση του Φίλιππου και τόσων άλλων εμποδιζόμενων ατόμων, που παρά τη μειονέκτημά τους καταφέρουν ρουά-ματ…
Tο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Σκακιού Τυφλών και Μερικώς Βλεπόντων 2013, από το οποίο προέκυψε η εθνική ομάδα που θα εκπροσωπήσει τη χώρα μας στο παγκόσμιο του χρόνου, διεξήχθη από τις 16 έως τις 22 Δεκεμβρίου στο ξενοδοχειακό συγκρότημα Astir Palace. Το διασυλλογικό βλεπόντων και μη, είναι προγραμματισμένο για τον Ιανουάριο.
Διαβάστε ακόμα: Τάρανδοι, λάμα, πάπιες, ταύροι κ.ά. ζώα “παρελαύνουν” από ένα πολύ αστείο σποτ για τα δικαιώματα των τυφλών ατόμων!
