Γιατί ο Νίξον ήθελε να καταστρέψει τον Φίλιπ Ροθ

Όπως αποκαλύπτει το site LAReviewofbooks απομαγνητοφωνημένες συνομιλίες του Νίξον με τους επιτελείς του Χ.Ρ. Χάλντεμαν (επικεφαλής του προσωπικού του Λευκού Οίκου) και τον ειδικό σύμβουλό του Τσαρλς Κόλσον δείχνουν ότι ο αμερικανός πρόεδρος το 1971 είχε βάλει στο “μάτι” τον διάσημο αμερικανό συγγραφέα και ήθελε να κινητοποιήσει δημοσιογράφους και αντισημιτικές ομάδες (ο Ροθ είναι εβραϊκής καταγωγής) εναντίον του.

Ποιός ο λόγος; O Φίλιπ Ροθ είχε πρόσφατα δημοσιεύσει το βιβλίο του Our Gang, γραμμένο σε διαλογική μορφή και με έκταση 200 σελίδων, το οποίο δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά. Εκεί ο συγγραφέας στοχοποιεί ξεκάθαρα τον Νίξον, τον οποίο παρωδεί για μια δήλωση που είχε κάνει εναντίον των εκτρώσεων, την ώρα που είχε προσφέρει επιείκεια στον William Calley, ο οποίος είχε καταδικαστεί ισόβια για τη δολοφονία 22 αμάχων στο Βιετνάμ. Ο Calley, αν και είχε καταδικαστεί σε ισόβιο εγκλεισμό σε φυλακή καταναγκαστικών έργων, με απόφαση του Νίξον οδηγήθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό. Και αυτός ο κατ’ οίκον περιορισμός κράτησε μόνο 3,5 χρόνια. Βέβαια, ο Νίξον δέχθηκε πολλές επιστολές διαμαρτυρίας από τους αμερικανούς, οι οποίοι, στην συντριπτική τους πλειοψηφία θεωρούσαν την καταδίκη του αμερικανού αξιωματικού άδικη και ότι λειτούργησε σαν αποδιοπομπαίος τράγος. 

Την ίδια εβδομάδα λοιπόν που ο Νίξον έδωσε στην ουσία χάρη σε έναν άνθρωπο που διέταξε την εξόντωση αμάχων στο Βιετνάμ, έκανε την εξής δήλωση: “έχω προσωπική πεποίθηση στην ιερότητα της ζωής, συμπεριλαμβανομένης και της ζωής αυτών που δεν έχουν ακόμα γεννηθεί” προκειμένου να στραφεί εναντίον των εκτρώσεων.

Την αντίφαση αυτή παρωδεί υποδειγματικά ο Ροθ στο έργο του Our Gang. Στην πρώτη σκηνή του έργου ένας “προβληματισμένος πολίτης” λέει στο Νίξον (ο οποίος στο έργο είχε το όνομα Τρικ Ε. Ντίξον)  “Με προβληματίζει σοβαρά η πιθανότητα ότι ο υπολοχαγός Calley μπορεί να διέπραξε έκτρωση (…) Μία από τους 22 Βιετναμέζους αμάχους που σκοτώθηκαν ήταν έγγυος.” Ο Τρικ Ε. Ντίξον του απάντησε ότι κάτι τέτοιο μπορεί να μην έγινε εν γνώσει του υπολοχαγού.  “Θα πρέπει να ρωτήσω αν ο Υπολοχαγός Calley γνώριζε ότι η εν λόγω γυναίκα ήταν έγκυος πριν την σκοτώσει”, καθώς, όπως εξήγησε, αν η γυναίκα δεν έδειχνε έγκυος ή ο Calley απλά νόμιζε πως ήταν υπέρβαρη, τότε σε καμία περίπτωση δεν είχε διαπράξει έκτρωση.

Ο σαρκαστικός και οξύς τόνος του βιβλίου του Ροθ εναντίον της αμερικανικής προεδρίας του Νίξον είχε ενοχλήσει πολύ τον αμερικανό πρόεδρο. Πόσο μάλλον όταν το έργο τελειώνει με τη δολοφονία του Ντίξον. Τότε ο αμερικανός πρόεδρος καταλήγει στην Κόλαση, όπου αρχίζει κι εκεί να οργανώνει πολιτικά τους κολασμένους.

Ο Νίξον ήταν φανερά εξοργισμένος με το βιβλίο αυτό, ιδίως με το τέλος του. Στη συζήτηση του με τον Κόλσον λέει χαρακτηριστικά:
“Νομίζω ότι σε ένα πράγμα το παράκανε. Μπορείς να κάνεις όλα τα άλλα πράγματα, αλλά να τελειώσεις το έργο με τη δολοφονία ενός προέδρου. Δε νομίζω ότι θα αρέσει στον κόσμο αυτό. Ακόμα και οι άνθρωποι του Κένεντυ θα δυσαρεστηθούν από αυτό”.
(Η δολοφονία του Κένεντυ είχε γίνει πριν 8 χρόνια.)

Το παράξενο βέβαια είναι πως ο Νίξον στη συνέχεια της συζήτησής του θεωρεί ότι ομάδα γύρω από τους Κένεντυ (Kennedy’s bunch) χρηματοδότησε το μυθιστόρημα του πολύ πετυχημένου συγγραφέα. Ο σύμβουλός του συμφώνησε πως η ομαδα των Κένεντυ θα ήταν ικανή για κάτι τέτοιο, αλλά εξέφρασε αμφιβολίες για το κατά πόσο ο Ροθ θα δεχόταν αυτή τη χρηματοδότηση. Γιατί ο Ροθ είχε ήδη βγάλει πολλά λεφτά από τα μυθιστορήματά του και δεν είχε ανάγκη. Ωστόσο, σκέφτηκαν να δώσουν την απάντησή τους στο μυθιστόρημα του Ροθ στις 22 του Νοεμβρίου, επέτειο της δολοφονίας του Κένεντυ. Έτσι, θα συνέδεαν την συγκεκριμένη ημερομηνία με το φινάλε του έργου του Ροθ, ώστε να δοθεί η εντύπωση πως ο συγγραφέας ενθαρρύνει τη δολοφονία του Προέδρου.

Παράλληλα, ο Λευκός Οίκος έβαλε δικούς του αρθρογράφους να γράψουν πολύ αρνητικές κριτικές του μυθιστορήματος. Ένα δημοσίευμα στον ρεπουμπλικανικό Τύπο, του Greenway χαρακτήρισε “βδέλυγμα” το Our Gang. 

Ο ΡΟΘ ΚΙ ΟΙ ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ

Ακόμα σημαντικότερο, πάντως, είναι το γεγονός ότι ο Νίξον στάθηκε στην εβραϊκή καταγωγή του Φίλιπ Ροθ και στο κατά πόσο θα μπορούσε να στραφεί αυτό εις βάρος του συγγραφέα. Ορίστε ένα απόσπασμα των απομαγνητοφωνημένων συνομιλιών του Νίξον:

Νϊξον: -Ο Ροθ είναι φυσικά Εβραίος
Χάλντεμαν:- Ναι. Είναι εξαιρετικός, με έναν άρρωστο τρόπο.
Νίξον: -Ναι, το ξέρω. 
Χάλντεμαν: – Ό,τι έγραψε ποτέ ήταν αρρωστημένο…
Νίξον: -Πολλά από αυτά μπορούν να μας οφελήσουν… Νομίζω ότι το αντι-σημιτικό πνεύμα -λυπάμαι που το λέω- αλλά μπορεί να μας βοηθήσει πολύ. 
Χάλντεμαν: -Οι αντισημίτες είναι πολύ περισσότεροι από τους Εβραίους. Και γενικά οι αντισημίτες είναι με το μέρος μας, ενώ οι Εβραίοι σίγουρα δεν είναι.

Όπως σχολιάζει ο Jon Wiener, η ειρωνεία είναι πως οι πιο σκληροί επικριτές του Φίλιπ Ροθ προέρχονταν από την πλευρά των Εβραίων στην Αμερική. Αυτοί είχαν φτάσει σε σημείο να καταγγείλουν τον ίδιο το Φίλιπ Ροθ ως αντισημίτη, παρά το γεγονός ότι ήταν Εβραίος κι ο ίδιος. 

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι σε μια τόσο κρίσιμη περίοδο για τις ΗΠΑ, με τον Ψυχρό Πόλεμο, το Βιετνάμ, τις μεγάλες κοινωνικές αλλαγές, ο Αμερικανός Πρόεδρος ασχολιόταν πώς θα δημιουργήσει εμπόδια στην καριέρα ενός συγγραφέα, που είχε γράψει ένα σατιρικό μυθιστόρημα εναντίον του. Ίσως η πολιτική να είναι έτσι, σε όλο τον κόσμο. Ίσως πολλοί πολιτικοί να ασχολούνται περισσότερο  με το τι θα πει ή γράψει κάποιος εναντίον τους, παρά με το πώς θα αντιμετωπίσουν τα τόσο κρίσιμα θέματα της χώρας τους.

Ευτυχώς, πάντως, το μίσος του Νίξον δεν μπόρεσε να βλάψει ιδιαίτερα την καριέρα ενός τόσο σημαντικού συγγραφέα, όπως ο Φίλιπ Ροθ. Κι ενώ ο Ροθ ακόμα και σήμερα θεωρείται ένας πολύ αναγνωρισμένος συγγραφέας, ο Νίξον 3 χρόνια αργότερα (1974) αναγκάστηκε να παραιτηθεί από την προεδρία των ΗΠΑ, γιατί εμπλεκόταν στο σκάνδαλο του Watergate.

Πηγή: lareviewofbooks.org

Γιώργος Σμυρνής