Είδαμε τη «Γέρμα» του Λόρκα στο Vault- Στείρες ζωές

Το έργο του Λόρκα είναι ιδιαίτερα ποιητικό. Γράφτηκε το 1934. Είναι ένα από τα τρία τραγικά θεατρικά έργα της “ισπανικής υπαίθρου” του Λόρκα. Τα άλλα δυο είναι ο “Ματωμένος Γάμος” και “Το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα”. Στα έργα αυτά ο μεγάλος Ισπανός συγγραφέας αναφέρεται με ιδιαίτερα δραματικό τρόπο στην καταπίεση της γυναίκας, ενώ ασκεί οξύτατη κριτική στην Καθολική Εκκλησία και την συντηρητική κοινωνία της χώρας του. Η πιο σκληρή κριτική στον καθολικισμό και τα συντηρητικά σεξουαλικά ήθη ασκείται στη Γέρμα.
“Yerma” στα ισπανικά σημαίνει “στείρα”. Ο διακαής και ανικανοποίητος πόθος της Γέρμα για τη μητρότητα μετατρέπεται εμμονή και την σπρώχνει σε επικίνδυνα μονοπάτια και σε ένα φρικτό έγκλημα. Η Γέρμα κουβαλάει στο μυαλό της την χριστιανική ηθική, η οποία θέλει το σεξ μόνο ως μέσο για την δημιουργία παιδιών. Κι όσο περισσότερο δεν τα καταφέρνει, τόσο αυτή η έλλειψη την τρελαίνει. Επίσης, η πρωταγωνίστρια νιώθει τεράστια πίεση από τον κοινωνικό περίγυρο, τον άντρα της και τις αδερφές του. Αν και ζει σε ένα πλούσιο σπίτι, η καταπίεση σε συνδυασμό με την αδυναμία της να τεκνοποιήσει, της προκαλούν τεράστια δυστυχία.

Στην παράσταση της Λιλλύς Μελεμέ φάνηκε η αίσθηση της απελπισίας και της καταπίεσης της γυναίκας. Δίδεται έμφαση στο να αναδείξει το εσωτερικό αδιέξοδο της ηρωίδας και την καταπίεση που βιώνει από τον κοινωνικό της περίγυρο- οι κοινωνικές αιχμές και ανισότητες είναι σαφείς. Το στοιχείο της κοινωνικής κριτικής είναι εμφανές, αλλά η ρήξη του Λόρκα με τον καθολικισμό του 1934 είναι πιο δύσκολο να γίνει φανερή στον Έλληνα θεατή του 21ου αιώνα. Ο ποιητικός λόγος του κειμένου και τα ακραία, αλλά με λυρισμό αποτυπωμένα πάθη των χαρακτήρων και ιδίως της Γέρμα, είναι τα στοιχεία που κάνουν τη μεγαλύτερη αίσθηση.

Υπάρχουν προσπάθειες -που δεν δικαιώνονται απολύτως- να υπάρξει μια σύνδεση ανάμεσα στο ροκ, το Heavy Metal και τη Γέρμα. Η τραγωδία του Λόρκα έχει βέβαια ένα διονυσιακό στοιχείο, σύμφωνα με τους αναλυτές. Και το ροκ είναι ίσως η πιο διονυσιακή μουσική που έβγαλε ο 20ος αιώνας. Παρ’ όλ’ αυτά, ο τρόπος με τον οποίο έγινε η σύνδεση δεν ήταν απολύτως αρμονικός και πειστικός. Επίσης, η μικρή σκηνή του Vault σε μια παράσταση με 10 ηθοποιούς κάνει πιο δύσκολα τέτοια πειράματα, όταν μάλιστα οι ηθοποιοί συνωστίζονται στο χώρο.

Παρά τις δυσκολίες που δημιουργεί η μικρή σκηνή, οι νεαροί ηθοποιοί της παράστασης παίζουν πολύ καλά και βγάζουν πολύ συναίσθημα και τις δραματικές εντάσεις του ιδιαίτερα ποιητικού αυτού κειμένου. Ο ρόλος της Γέρμα παίζεται σε διπλή διανομή με την Μυρτώ Γκόνη και την Ειρήνη Κουμπαρούλη. Εγώ είδα την παράσταση με πρωταγωνίστρια την  Μυρτώ Γκόνη. Η νεαρή ηθοποιός παίζει εξαιρετικά, δημιουργώντας μια παθιασμένη και γοητευτική ηρωίδα, αναδεικνύοντας τη βαθιά στέρηση που βιώνει από την απουσία παιδιού και την καταπίεση των σεξουαλικών της παρορμήσεων. Μου άρεσαν όμως και πολλοί άλλοι ηθοποιοί της παράστασης, στην οποία παίζουν η Μαρουσώ Βαϊούλη, η Μάγδα Κόρπη, η Σεβίνα Μαραγκού, ο Σωτήρης Μεντζέλος, η Δήμητρα Μπαλή, η Νάντια Πυθαρά, ο Θέμης Μιτρόπουλος και η Μαρίνα Τσουμπρή. Έπαιξαν με ψυχή, αλλά και με πειστικότητα και οι ερμηνείες τους ήταν δουλεμένες και ποιοτικές. Και καταφέρνουν να σε παρασύρουν στην πλοκή και στο δράμα του Λόρκα και να σε κάνουν να ταυτισθείς με τα πάθη των χαρακτήρων.

Σε γενικές γραμμές, η Γέρμα του Λόρκα είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα δουλειά πάνω σε ένα αριστούργημα του θεάτρου. Ένα έργο βαθύ και παθιασμένο, με ένα λόγο πολύ ποιητικό. Κι οι νεαροί ηθοποιοί της παράστασης το παρουσιάζουν με ιδιαίτερη ικανότητα και ζωντάνια.

Γιώργος Σμυρνής