Είδαμε τους «Δανειστές» του Στρίντμπεργκ στο θέατρο Νέου Κόσμου- Τα δανεικά κι αγύριστα του έρωτα

Ο όρος «Δανειστές» στο έργο του Στρίντμπεργκ χρησιμοποιείται μεταφορικά. Είναι ένα έργο για τις σχέσεις των φύλων και τα ερωτικά πάθη και δεν έχει καμία σχέση με την οικονομία. Αυτοί που δανείζουν και που δανείζονται είναι τα δύο πρόσωπα ενός αντρόγυνου. Φυσικά, επειδή είναι έργο του Στρίντμπεργκ, ο οποίος δεν συμπαθούσε πολύ τις γυναίκες, η γυναίκα τελικά αποδεικνύεται ότι χρωστάει στον άντρα, παρά το αντίθετο.

Η υπόθεση του έργου είναι χτισμένη πάνω σε μια πολύ δυνατή ανατροπή. Μιλάει για την προβληματική σχέση ενός παντρεμένου ζευγαριού. Η γυναίκα είχε χωρίσει τον πρώτο άντρα της και ξαναπαντρεύτηκε έναν αδύναμο ψυχολογικά ζωγράφο. Ο ζωγράφος, ο οποίος υπεραγαπούσε τη γυναίκα του, αρχίζει να τη βλέπει διαφορετικά, επιρρεασμένος από ένα φίλο του.

Τα περισσότερα έργα του Στρίντμπεργκ μιλάνε για την πάλη των φύλων. Όπως γράφει ο Άγγελος Τερζάκης, ο σουηδός δραματουργός «έβλεπε στην πάλη άντρα – γυναίκας μια στοιχειακή αναμέτρηση, που παίρνει διαστάσεις φυσικού νόμου». Αυτή η αναμέτρηση υπάρχει κι εδώ. Και τα όπλα που χρησιμοποιεί ένας από τους τρεις πρωταγωνιστές του δράματος- άντρας- για να πλήξει τη γυναίκα και να την εκδικηθεί είναι πραγματικά αδυσώπητα. Παμπόνηρος και σκληρός δολοπλόκος σαν τον Ιάγο είναι αυτός ο πρωταγωνιστής του Στρίντμπεργκ, μόνο που εκδικείται γιατί τον πόνεσε ο έρωτας.

Το έργο δημοσιεύθηκε το 1889 και θεωρείται ένα από τα πιο δυνατά έργα του συγγραφέα. Ο ίδιος ο Στίντμπεργκ μάλιστα το 1892 το χαρακτήρισε ως το πιο ώριμο έργο του. Και δικαιώς. Παρά την όποια προκατάληψη μπορεί να διακρίνει κανείς εις βάρος των γυναικών, είναι εξαιρετικά καλογραμμένο. Έχει απλή πλοκή, με μια εντυπωσιακή χρήση της ανατροπής, ενώ οι δυναμικές στις σχέσεις μεταξύ των τριών χαρακτήρων αναπτύσσονται εντυπωσιακά. Ο λόγος είναι υψηλού επιπέδου, αλλά κυρίως η διεισδυτικότητα είναι αυτή που εντυπωσιάζει, καθώς η ψυχολογική ανάλυση των χαρακτήρων είναι αριστουργηματική.

Η δύναμη της παράστασης βασίζεται πολύ στην υψηλή ποιότητα του κειμένου. Πρόκειται για ένα θέατρο λόγου και κυρίως διαλόγου. Οι χαρακτήρες είναι στατικοί, καθώς δεν υπάρχει ιδιαίτερη δράση. Η απλή, αλλά αισθητικά ποιοτική σκηνογραφία, χρησιμοποιεί την σκιά με έναν αφαιρετικό τρόπο. Ένα απλό δωμάτιο, με ένα μικρό τραπέζι και μερικές καρέκλες. Και πίσω του τοίχοι σαν διάφανα παραβάν εμφανίζουν την σκιά της γυναίκας ή του άντρα, με τέτοιο τρόπο, ώστε να υπογραμμίζονται στοιχεία της ψυχολογίας των ηρώων του έργου.

Οι ηθοποιοί είναι πολύ καλοί σε αυτού του είδους το θέατρο. Μου άρεσε εξαιρετικά ο Συμεών Τσακίρης, ο οποίος ερμηνεύει τον πιο σκληρό άνθρωπο του έργου, τον Γκούσταβ. Έχει μια κυνική απάθεια και μια ανώτερη νοημοσύνη αφοσιωμένη μόνο στην εκδίκηση, αλλά από μέσα του βράζει. Κι αυτό κάποιες στιγμές ξεσπάει, με έναν πολύ πειστικό τρόπο. Κι οι υπόλοιποι ηθοποιοί όμως είναι πολύ καλοί στους ρόλους τους.

Γενικά, οι Δανειστές είναι ένα πολύ δυνατό έργο του Στρίντμπεργκ, που διεισδύει σε μεγάλα ψυχολογικά βάθη. Χάρη στις αξιόλογες ερμηνείες, την ενδιαφέρουσα σκηνογραφία και την αποτελεσματική σκηνοθεσία, είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα θεατρική πρόταση.

Γιώργος Σμυρνής

Ιnfo:
H παράσταση παίζεται στο Θέατρο του Νέου Κόσμου -ΚΑΤΩ ΧΩΡΟΣ κάθε Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο 21:15 και Κυριακή 19:00