Πήγαμε στη Γιορτή του Νουριάν…

Για όσους υπηρετούν αυτή τη μορφή θεάτρου, η ίδια τους η ενασχόληση αποτελεί ισχυρή πολιτική πράξη. Για τον Μπρεχτ το θέατρο δεν έπρεπε να επιδιώκει τη διασκέδαση, ως ένα ακόμη καταναλωτικό αγαθό, αλλά να ασκείται από τους συντελεστές, οι οποίοι διδάσκοντας τους θεατές θα μαθαίνουν κι οι ίδιοι. Σ’ αυτό το θέατρο, η εξάλειψη κάθε διάκρισης μεταξύ θιάσου και κοινού, πραγματοποιείται με τη συμμετοχή του θεατή στα τραγούδια της παράστασης, επομένως δρα, που είναι και προτιμότερο από το να αισθάνεται μόνο. Έτσι, ο ίδιος ο θεατής, διαμορφώνοντας το θέαμα που βλέπει, διαμορφώνεται μέσα από αυτό.

Σ’ αυτή τη μέθοδο, της διδακτικής διαδικασίας μέσα από το θέατρο -έξω όμως από τα όρια του όποιου κατεστημένου εκπαιδευτικού συστήματος, εντάσσονται κείμενα του θεάτρου για παιδιά και νέους, όπως το έργο του Volker Ludwig “Μια γιορτή στου Παπαδάκη” (Ein Fest Bei Papadakis).

Ποιο είναι το κείμενο κι ο συγγραφέας στην ιστορία του θεάτρου; Ανεβαίνει από την ομάδα Grips, το 1973 στο τότε δυτικό Βερολίνο. Η πλοκή ξετυλίγεται στη δεκαετία του ’70 και αναφέρεται στους μετανάστες που εμφανίστηκαν στη Γερμανία. Ο πρωταγωνιστής, ο μικρός Γιάννης Παπαδάκης, προσπαθεί να προσαρμοστεί στη ζωή της καινούριας του πατρίδας. Αν και δυσκολεύεται με την γλώσσα, προσπαθεί να την μάθει με τη συμπαράσταση μιας συμμαθήτριάς του. Ο προβληματισμός που θέτει το κείμενο αναφέρεται στον ρατσισμό και πως αυτός βιώνεται από θύτες και θύματα.

Στη σκηνή του θεάτρου Πορεία, ανεβαίνει για δεύτερη χρονιά το έργο του συγγραφέα. Ο Βασίλης Κουκαλάνι μεταφράζει ή μάλλον αποδίδει το κείμενο όχι μόνο στη γλώσσα αλλά και στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία. Ο Έλληνας μετανάστης στη Γερμανία του ’70 μεταφράζεται σε Ιρανό στην Ελλάδα του 2014, κι ο νομοταγής πατριώτης κύριος Müller, γίνεται ο κύριος Παπαδάκης, όπως ακριβώς και στην Ιστορία.

Ο οικογενειάρχης κύριος Müller φοβάται και δαιμονοποιεί τον Έλληνα μετανάστη και τις συνήθειές του. Το ίδιο κάνει κι ο Παπαδάκης απέναντι στον Νουριάν του Βασίλη Κουκαλάνι.

Το όνομα του Νουριάν σε μια απλοϊκή ίσως ελληνική απόδοση σημαίνει «Φωτεινός», γιατί πράγματι με τη διαλλακτικότητα που τον χαρακτηρίζει, φωτίζει με πολλούς τρόπους τα γεγονότα στα υπόλοιπα πρόσωπα του έργου. Η Δώρα, ο ρόλος της μικρής κόρης του πατριώτη Παπαδάκη, είναι η μητρική φιγούρα του έργου. Αντιλαμβάνεται και συσχετίζει γεγονότα και πρόσωπα, κι ως «μειονότητα» συντάσσεται με τις υπόλοιπες μειονότητες. Όσον αφορά τη σκηνοθετική γραμμή που ακολουθεί ο Κουκαλάνι, και τον τρόπο που διδάσκει το κείμενο στους ηθοποιούς: Ο ηθοποιός δεν χρειάζεται να παραπέμπει φυσιογνωμικά στο πρόσωπο που ερμηνεύει. Μ’ αυτό τον τρόπο, υποδυόμενος το παιδί, ο ενήλικος συνηγορεί μ’ εκείνο.

Ο ρατσισμός αρθρώνεται σαν μια αλυσίδα αιτιών και αιτιατών, όπου όλοι είναι μπλεγμένοι στο σύστημά του είτε ως θύτες είτε ως θύματα. Στην ιστορία εμφανίζεται και μια μικρή μετανάστρια, η Αϊσέ, η οποία δουλεύει στο κάμπινγκ έναντι χαμηλής αμοιβής, χωρίς να μπορεί να πάει στο σχολείο ή να παίξει. Μέσα από μια σειρά από περιστατικά, όπως η υποχώρηση του Νουριάν απέναντι στον Παπαδάκη και η ανταλλαγή θέσεων στα αντίσκηνα, η αποκάλυψη της εκμετάλλευσης της Αϊσέ από τον διευθυντή του κάμπινγκ και το ότι ο Νουριάν δεν έκλεψε, αλλά αναγκάστηκε να έρθει στην Ελλάδα, λόγω των συνθηκών που επικρατούν στη χώρα του, οι δυο ενήλικες συμφιλιώνονται. Στο τέλος, Νουριάν και Παπαδάκης μοιράζονται παστουρμάδες και τζατζίκια, τα παιδιά παίζουν και η ιστορία τελειώνει με την παρατήρηση του Νουριάν, πως τόσο ο ίδιος, όσο και ο κύριος Παπαδάκης, είναι απλοί εργάτες. Και οι εργάτες δεν θα έπρεπε να μαλώνουν μεταξύ τους, αλλά να μάχονται μαζί εναντίον της αδικίας.

Τα σκηνικά δεν υπηρετούν ένα θέατρο εντυπωσιασμού, απευθύνονται στη γνώση των παιδιών, που είναι ικανά να συμπληρώνουν την εικόνα με το ένστικτό τους. Τα σχήματα, οι υφές τα φώτα και τα χρώματα, υποδύονται κι αυτά τη σύμβαση του θεάτρου: όπως στο παιχνίδι των παιδιών μια κατσαρόλα γίνεται η πανοπλία ενός ιππότη, έτσι και στο σκηνικό του Νουριάν, αρκούν δύο μεταλλικοί σκελετοί αντίσκηνων, ένα φορητό ραδιόφωνο και μερικά τάπερ, για να μεταφέρουν το κλίμα του καλοκαιριάτικου σαββατοκύριακου στο κάμπινγκ.

Ο Νουριάν κι η παρέα του τραγουδάνε. Με εφτάχορδο ταμπουρά το μουσικό θέμα του Κώστα Νικολόπουλου, και με συμπυκνωμένα τα νοήματα της παράστασης στο επιμύθιο τραγούδι των Active Member. Στην πλατεία, η συμμετοχή των νεαρών θεατών κορυφώνεται στη διάρκεια των μουσικών θεμάτων.

Ο Μπρεχτ πίστευε ότι το να ξέρεις τι σκέφτεται αυτός που τραγουδάει είναι τόσο σημαντικό όσο να ξέρεις τι σκέφτεται αυτός που ακούει.

Αγγελική Ξυνού