Γιώργος Παλούμπης: η κρίση έχει διογκώσει τη μοναξιά μας
Τις τελευταίες θεατρικές σεζόν η σκηνοθετική υπογραφή του Γιώργου Παλούμπη έχει μπει κάτω από παραστάσεις που συζητήθηκαν πολύ. Η «Αόρατη Όλγα» του Γιάννη Τσίρου που σκηνοθέτησε για το Εθνικό, όχι μόνο κέρδισε το ελληνικό κοινό και χάρισε στη Λένα Παπαληγούρα το βραβείο Μελίνα Μερκούρη, αλλά ταξίδεψε και στο ευρωπαϊκό φεστιβάλ Emergency Entrance. Παράλληλη η παράσταση «Κατάδικος μου» με την Ελένη Ράντου την οποία επίσης σκηνοθέτησε, συγκατελέγεται για άλλη μια χρονιά στα θεατρικά blockbuster. Φέτος καταπιάνεται μ’ ένα ακόμα ελληνικό έργο, την κωμωδία “Τα λουλούδια στην Κυρία” του Άκι Δήμου, ένα έργο που αν και γράφτηκε δέκα χρόνια πριν, παραμένει σπιρτόζικο και επίκαιρο. Με αφορμή την παράσταση που ανεβαίνει στο Από Μηχανής Θέατρο, ο σκηνοθέτης μας βάζει στον μικρόκοσμο της ανδροπαρέας του και μας αποκαλύπτει τα κρυμμένα μηνύματα πίσω από τον χαβαλέ τους.Συνέντευξη στη Μάρη Τιγκαράκη
Περιγράψτε μας με λίγα λόγια την ιστορία του έργου
Τρία αγόρια, ο Ανέστης, ο Γρηγόρης κι ο Νικήτας είναι συγκάτοικοι σε ένα διαμέρισμα. Ας πούμε στην Αθήνα. Βλέπουμε έξι σκηνές της συγκατοίκησης τους που συμβαίνουν ένα Σεπτέμβρη. Ας πούμε σήμερα. Ένα από τα κύρια ενδιαφέροντα τους το κορίτσι που ζει στην απέναντι πολυκατοικία. Η παρακολούθηση της έχει γίνει μέρος της ζωής τους στη φάση που τους βλέπουμε. Ίσως και ένα από τα λίγα σημεία επαφής μεταξύ τους… Ο καθένας όμως «επενδύει» συναισθηματικά στην «απέναντι» με τον τρόπο του και αρχίζει προοδευτικά να γίνεται και σημείο σύγκρουσης μεταξύ τους. Τα γεγονότα διαδέχονται το ένα το άλλο: Μάλλον έχει σχέση με ένα παντρεμένο – όμως μάλλον χωρίζουν, ο Ανέστης τη συναντα τυχαία στο σούπερ μάρκετ και φευγαλέα του μιλά, αποφασίζουν να την καλέσουν στα γεννέθλια του Γρηγόρη – με πρόσκληση με λουλούδια…
Τί σας κέντρισε το ενδιαφέρον στο κείμενο του Άκη Δήμου και επιλέξατε να το ανεβάσετε;
Σίγουρα έχω μια αδυναμία στο ρεαλισμό. Το συγκεκριμένο έργο δίνει το πάτημα σε ηθοποιούς και σκηνοθέτη να δημιουργήσουν έναν κόσμο όπου ο θεατής να «ξεχαστεί» μέσα στην ιστορία σαν να έχει μπει μέσα στο χώρο των ηρώων και τους παρακολουθεί από κοντα. Έχω επίσης μια αδυναμία σε έργα που βασίζονται σε παρέα αντρών, κοινώς «αντροπαρέα», διότι οι αναφορές και τα βιώματα τέτοιων ηρώων μου είναι συνήθως οικεία. Σαφώς με κεντρίζει και το χιούμορ, εφόσον το έργο είναι σχεδόν κωμωδία. Στην προκειμένη περίπτωση όμως είναι το στοιχείο της βαθιάς μοναξιάς των ηρώων που κυρίως μου κέντρισε το ενδιαφέρον. Της μοναξιάς ανθρώπων που ζουν σε μια πόλη εκατομμυρίων. Εκείνου του αστικού «αυτισμού» που μέχρι να λύσεις το δικό σου σύμπλεγμα δεν έχεις προλάβει ούτε καν να δεις το διπλανό σου. Όπως και οι ήρωες δε βλέπουν τελικά, ουσιαστικά, όχι μόνο ο ένας τον άλλον αλλά ούτε και το κορίτσι.
Το έργο ξεδιπλώνεται μέσα από ανάλαφρους παρεϊστικους διαλόγους. Υπάρχουν «κρυμμένα μηνύματα» πίσω από τις αστείες ατάκες των αγοριών;
Πίσω από τις ατάκες κρύβονται οι ίδιοι οι χαρακτήρες. Μέσα από το «χαβαλέ» τα αγόρια διεκδικούν τη θέση τους, παρουσιάζουν την εικόνα που θέλουν κρύβοντας τις αδυναμίες και τους φόβους τους. Μέσα από την πλάκα αυτοσχεδιάζουν στρατηγικές και συγκρούονται υπόγεια. Πολλές φορές εκφράζουν έτσι και την αγάπη μεταξύ τους – η οποία αδιαμφισβήτητα υπάρχει. Οι συγκρούσεις τους όμως οφείλονται στο τέλος εποχής που σαφώς διαφαίνεται βλέποντας το έργο, εφόσον δεν υπάρχουν πλέον τα κοινά σημεία που προφανώς είχαν παλιότερα.
Το έργο γράφτηκε πριν από 10 χρόνια, σε μια εποχή που οι συνθήκες για τους νέους ήταν εντελώς διαφορετικές. Χρειάστηκε να κάνετε κάποιες παρεμβάσεις στο κείμενο για να το προσαρμόσετε στη σημερινή πραγματικότητα;
Ναι, κάναμε κάποιες μικρές παρεμβάσεις, αλλά όχι πολλές. Δώσαμε «σήμα» σε δυο τρία σημεία ότι αυτό συμβαίνει σήμερα. Κατα τ’ άλλα τα γεγονότα και η σχέση που περιγράφεται μπορούν να ισχύουν και σήμερα ακριβώς με τον ίδιο τρόπο.
Εάν 10 χρόνια πριν ο συγγραφέας ήθελε να θίξει το φόβο της ενηλικίωσης ή της μοναξιάς ποιος θεωρείτε ότι είναι ο μεγαλύτερος φόβος των νέων σήμερα;
Το κεντρικό θέμα της μοναξιάς και της απώλειας ουσιαστικής επικοινωνίας είναι διαχρονικό, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τα αστικά κέντρα. Αυτά τα θέματα που θίγει ο Δήμου πριν τόσα χρόνια στα «Λουλούδια…» πιστεύω ότι σήμερα αφορούν ακόμα περισσότερο. Το πρόβλημα της μοναξιάς σήμερα, στην Ελλάδα της κρίσης, έχει διογκωθεί, η κρίση έχει διαιρέσει παρά ενώσει τους ανθρώπους, ο φόβος για το αβέβαιο του μέλλοντος είναι εντονότερος. Για τους νέους πιστεύω πως ακριβώς αυτός ο φόβος για το αύριο είναι ο μεγαλύτερος αφού δεν υπάρχουν πλέον σταθερές, αλλά δυστυχώς ο ίδιος φόβος πλέον ισχύει και για όλες τις ηλικίες.
Ποιος είναι ο δικός σας φόβος;
Είστε από τους σκηνοθέτες που έχουν δουλέψει αρκετά με έργα σύγχρονων ελλήνων συγγραφέων. Έχετε χαράξει και ακολουθείτε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση ως προς τις επιλογές σας; Υπάρχουν κάποια έργα ή συγγραφείς με τους οποίους ονειρεύεστε ν’ ασχοληθείτε στο μέλλον;
Οι επιλογές μου έχουν γίνει είτε αναλαμβάνοντας κάποια πρόταση είτε από δική μου πρόταση έργου. Και στις δύο περιπτώσεις μια δουλειά την κάνω όταν διαισθάνομαι ότι υπάρχει στο έργο – στο θέμα κάτι που με απασχολεί ή κάτι που είναι ζωντανό. Ζωντανό σε σχέση με το μέσα μου. Δεν είναι εγκεφαλική επιλογή αυτή, είναι κάτι που καθαρά το αισθάνεσαι: σ’ αρέσει, δε σ’ αρέσει – σου πάει, δε σου πάει. Δεν ξέρω πόσο καλύτερα εξηγείται αυτό. Σίγουρα δεν είναι πλέον τυχαίο ότι έχω καταπιαστεί με σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς αλλά αυτό δε σημαίνει ότι το κάνω άκριτα. Με μεγάλη μου χαρά έχω ανεβάσει έργα Ελλήνων συγγραφέων και πιστεύω ότι η θεατρική συγγραφή είναι το βασικό στοιχείο που πρέπει να αναδειχθεί και ν’ αναπτυχθεί στο Ελληνικό θέατρο. Είμαι περήφανος που τα τελευταία χρόνια μου εμπιστεύτηκαν έργα τους οι: Γιάννης Τσίρος (Αόρατη Όλγα), Ελένη Ράντου-Νίκος Σταυρακούδης-Σάρα Γανωτή (Κατάδικος μου), Βαγγέλης Χατχηγιαννίδης (Τον Άϋλο Εσένα), Βασίλης Κατσικονούρης (Πήρε τη Ζωή της στα Χέρια της) και τώρα Άκις Δήμου (Τα Λουλούδια στην Κυρία). Θα ξανασκηνοθετούσα με την ίδια χαρά κάποιο άλλο έργο οποιουδήποτε από αυτούς τους συγγραφείς.
Οι θεατρικές ομάδες είναι ένα φαινόμενο πολύ συνηθισμένο στην Ελλάδα και ειδικά στην περίοδο της κρίσης δείχνει να είναι η λύση στο θέμα της παραγωγής. Πώς το κρίνετε αυτό; Νιώσατε ποτέ την ανάγκη να λειτουργήσετε στο πλαίσιο μιας ομάδας ή σε μια μόνιμη θεατρική στέγη;
Πιστεύω ότι όποιος τρόπος βρίσκεται για να δημιουργούν οι καλλιτέχνες και να πραγματοποιούν τις επιθυμίες τους είναι καλός. Η άνθρωποι μέσα σε δύσκολες συνθήκες βρίσκουν τρόπους για να παράγουν τέχνη. Μόνο ως αισιόδοξο μπορώ να το αντιληφθώ αυτό. Είμαι υπέρ του να υπάρχουν ομάδες, υπέρ της πολυφωνίας. Προσωπικά έχω λειτουργήσει και σε ομάδες, και σε μόνιμη στέγη, και σε μεγάλες παραγωγές. Στην κάθε περίπτωση έχεις κάτι να κερδίσεις και κάτι να χάσεις. Η κάθε δουλειά είναι ξεχωριστή και συνδέομαι μαζί της για διαφορετικούς λόγους κάθε φορά. Για μένα δεν υπάρχει συνταγή που να εξασφαλίζει την καλή συνεργασία ή το καλό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Όλες οι συναντήσεις γεννούν κάτι διαφορετικό.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Στη δουλειά μας υπάρχουν περίοδοι που δεν απαντιέται εύκολα αυτό. Είμαι στη φάση του «διάφορα έχουν συζητηθεί αλλά τίποτα δεν είναι σίγουρο»… πόσο συχνό στην εποχή μας… Το μόνο ισχυρά πιθανό είναι ο σκηνικός επαναπροσδιορισμός του «Κατάδικος μου» για καλοκαιρινή περιοδεία σε ανοιχτά θέατρα.
