Νώε
Ο Darren Aronofsky πρωτοπορεί. Και δημιουργεί μια δική του, ιδιαίτερα πρωτότυπη, εκδοχή της ιστορίας της Κιβωτού του Νώε, η οποία γίνεται ένα σύγχρονο «κατηγορώ» της βιομηχανικής ανάπτυξης που δημιουργεί το σοβαρό οικολογικό πρόβλημα.
Στο «Νώε» ο Aronofsky συνεργάζεται ξανά με τον Ari Handel, σεναριογράφο και παραγωγό. Είναι η δεύτερη συνεργασία των δύο στο σενάριο, μετά το περίεργο «Η Πηγή της ζωής», ίσως το πιο δύσκολο στην παρακολούθηση έργο του σκηνοθέτη. Και αυτό το έργο των δύο ακολουθεί την ίδια παράδοση: περίπλοκο και μεταφυσικό.
Το έργο ξεκινά με ένα βροντερό οικολογικό μήνυμα, που θα κάνει αίσθηση. Ο Θεός αποφασίζει να καταστρέψει τον κόσμο, γιατί οι απόγονοι του Κάιν, εκτός από τις εγκληματικές τους τάσεις, έκαναν κατάχρηση της τεχνολογίας και της βιομηχανικής εξέλιξης, φέρνοντας το οικοσύστημα στα όριά του. Οι εικόνες αυτού του οριακού κόσμου λίγο διαφέρουν από τις ταινίες Mad Max. Οι άνθρωποι, μάλιστα, είναι αιμοδιψείς, κανίβαλοι, κτηνώδεις και πεινασμένοι.
Από την άλλη, ο Νώε ζει με την «ευχή του Θεού». Αυτός και η οικογένειά του τρώνε μόνο καρπούς και χόρτα, έχει αποκηρύξει την κρεατοφαγία (σαν τον Morrissey) και τελικά θα λάβει το ιερό μήνυμα, να φτιάξει την Κιβωτό, όταν ο Θεός αποφασίσει να ξεπλύνει τον κόσμο από την ηθική και οικολογική αμαρτία της ανθρωπότητας με την καταιγίδα που θα εξαπολύσει.
Σε μία ταινία, λοιπόν, με την επιτομή της τεχνολογίας, των ειδικών εφέ και της τρισδιάστατης (3D) προβολής παρουσιάζει το μήνυμα ότι πρέπει κανείς να αρνηθεί την τεχνολογική εξέλιξη, προκειμένου να υπακούσει στο λόγο του Θεού. Αυτό από μόνο του είναι αντιφατικό. Μάλιστα, οι Aronofsky και Handel, για να κάνουν πιο «περιπετειώδες» το έργο, επινοούν κάτι πέτρινους γίγαντες- προστάτες του Νώε, που μοιάζουν λίγο και με Transformers και με τα Δέντρα που κινούνται στη δεύτερη ταινία του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. Υπάρχουν επικές σκηνές μάχης, που θυμίζουν μια κλασική εφετζίδικη περιπέτεια, αλλά το διακύβευμα είναι πιο φιλοσοφημένο και πιο θρησκευτικό.
ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΚΙΒΩΤΟ
Το έργο θα μπορούσε να χωριστεί σε δύο πράξεις. Η περιπετειώδης πρώτη, μέχρι την έναρξη του κατακλυσμού και τον εγκλεισμό στην Κιβωτό. Και η κλειστοφοβική δεύτερη πράξη, από τη στιγμή που μπαίνουν οι χαρακτήρες μέσα στην Κιβωτό, με τα στοιχεία θρίλερ, δράματος και τα έντονα ηθικά και θρησκευτικά διλήμματα.
Τότε, το έργο γίνεται ακόμα πιο περίπλοκο, καθώς, εκτός από μια κριτική στην πρόοδο (την τεχνολογική) και το οικολογικό μήνυμα, η ταινία ασκεί κριτική και στον θρησκευτικό φανατισμό- αυτόν που τελικά οδήγησε και στην απαγόρευση της ταινίες σε ισλαμικές χώρες.
Η φανατική προσήλωση του Νώε στο Θεό, θυμίζει αυτήν του Αβραάμ. Κι η αγωνία τελικά, αλλά και το δράμα, αναπτύσσεται περισσότερο μέσα στην κιβωτό, παρά έξω από αυτήν. Το έργο, δηλαδή, έχει μεγαλύτερη αξία και ποιότητα, από τη στιγμή που οι ήρωες βρίσκονται εγκλωβισμένοι μέσα τεράστιο αυτό πλοίο, που κουβαλάει μέσα του το σπέρμα της επανάληψης του κόσμου, που διαλύεται με τον τρομακτικό κατακλυσμό.
Όμως το δίλημμα είναι: Αν ο άνθρωπος συνεχίσει να υπάρχει, δεν θα καταστρέψει ξανά τον πλανήτη; Δεν θα προκαλέσει ξανά τη μάστιγα, την οργή του Θεού; Και πώς ο Αβραάμ θα επιτελέσει την «θεϊκή του αποστολή»; Μήπως, όμως, κι ο ίδιος διαφθείρεται από το βάρος της αποστολής του, αποκτώντας μεσσιανικές εμμονές, που τον κάνουν επικίνδυνο;
Το έργο περιέχει στοιχεία θρησκευτικού έργου, επικής περιπέτειας, κλασικής ταινίας καταστροφής, ψυχολογικού θρίλερ, αστικού δράματος και… οικολογικού ντοκιμαντέρ. Όλα αυτά μαζί δύσκολα συνταιριάζουν. Με κάποιο τρόπο, η μαεστρία του Aronofsky καταφέρνει να βγάλει άκρη, αλλά όχι και να δημιουργήσει ένα κινηματογραφικό έπος ή αριστούργημα.
Το καστ των ηθοποιών τον βοηθάει στο έργο του. Η Jennifer Connelly, γυναίκα του Νώε, έχει έναν πολύ δυνατό μονόλογο, που δείχνει πόσο καλή ηθοποιός είναι. Ο Ray Winstone, ο πολύ δυνατός αυτός ηθοποιός, ερμηνεύει μαεστρικά τον αιμοδιψή βασιλιά, που γίνεται ο βασικός εχθρός του ενάρετου Νώε, ενώ προσπαθεί να παρασύρει στο δρόμο της αμαρτίας έναν από τους γιους του εκλεκτού του Θεού. Ο πρωταγωνιστής Russell Crowe, ερμηνεύει με δυναμισμό και βάθος έναν ιδιαίτερα σύνθετο Νώε. Πειστικά και έξυπνα ερμηνεύει το ρόλο του σοφού Μαθουσάλα ο Anthony Hopkins. Κι η Emma Watson, δίνει μια ερμηνεία που δείχνει πόσο έχει εξελιχθεί υποκριτικά σε σχέση με την Ερμιόνη του Χάρυ Πότερ.
Συμπερασματικά, ο Νώε του Aronofsky είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση ταινίας, που είναι δύσκολο να την αξιολογήσεις. Συνδυάζει πολλαπλά μηνύματα και σύνθετους χαρακτήρες. Ένα ενδιαφέρον έργο ως προς την σύλληψή του μύθου, αλλά όχι συναρπαστικό, καθώς είναι αρκετά μπλεγμένο. Μαθαίνει να ζει με τις αντιφάσεις του, επιβιώνοντας κι αυτό, όπως κι οι ήρωές του, μέσα στην Κιβωτό… Χωρίς όμως να απογειώνεται.
Γιώργος Σμυρνής
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
- «Ανοιχτό Βιβλίο» με τον Γιάννη Σαρακατσάνη: Νέα εκπομπή αφιερωμένη στο βιβλίο κάνει πρεμιέρα στην ΕΡΤ3
- Αφιέρωμα στον Βασίλη Τσιτσάνη: Κώστας Μακεδόνας και Φωτεινή Βελεσιώτου μάς ταξίδεψαν σε «Ακρογιαλιές δειλινά»
- Ποινές και νέα μέτρα για αλκοόλ σε ανηλίκους – Επαναποινικοποίηση σε βαθμό πλημμελήμματος