Το Τέταρτο Κουδούνι: Έρχεται η Μεγάλη Δόνηση στο Χατζακιστάν… ή Λάκη, Λάκη εισ’ εδώ;

Είχαμε, λοιπόν, νέα επιστολή στο «Βήμα της Κυριακής» των ηθοποιών του Εθνικού που παίζουν στην «Πρόβα νυφικού». Εναντίον του τέως σκηνοθέτη τους Βασίλη Βαφέα ο οποίος σε δική του επιστολή είχε κατηγορήσει για «υφαρπαγή της σκηνοθετικής του δουλειάς» τον Σωτήρη Χατζάκη που τον διαδέχτηκε, μετά την απομάκρυνσή του, στη σκηνοθεσία της παράστασης. Επιστολή με την οποία, με ύφος αυστηρό, τον «βάζουν στη θέση του» κλείνοντας την με το αποφασιστικό: «Σκηνοθέτης του έργου είναι ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου Σωτήρης Χατζάκης». Τώρα για καλό το λεν’ αυτό, για κακό το λεν’, τι να σας πω; Θα σας γελάσω. Δεν είδα ακόμα την παράσταση, απλώς διάβασα πολλά και διάφορα…

Βέβαια, σας τα ‘λεγα εγώ. Συνεχείς δονήσεις -μικρού και μεσαίου μεγέθους-, συνεχείς δονήσεις, συνεχείς δονήσεις…, δε μ’ αρέσει καθόλου αυτό. Κυρίως σεισμός μην έρθει φοβάμαι στο Χατζακιστάν. Και ιδού που κάτι αηδονάκια με έγκυρες κινεζικές πηγές προγνώσεων -επιστημονικά, οι πιο προχωρημένες στη σεισμολογία- μού κελάιδησαν πως έρχεται, επίκειται, οσονούπω: το πολυσυζητημένο «Τω αγνώστω τραγωδώ» του Λάκη Λαζόπουλου, σε σκηνοθεσία Λάκη Λαζόπουλου, με Λάκη Λαζόπουλο και μουσικές Σταμάτη Κραουνάκη, για το οποίο μας είχαν πει απ’ το Χατζακιστάν πως ψάχνουν θερινό θέατρο με απώτερο σκοπό να μαζέψουν τους Αθηναίους που δεν έχουν λεφτά να πάνε διακοπές και μένουν πια στη φλεγόμενη καλοκαιρινή Αθήνα -και να κόψουν μονέδα, το καλό τους το χαρτί-, ναι, αυτό, αναβάλλεται. Επ’ αόριστον. Δεν παίρνω κι όρκο βέβαια, μην και το συγκεκριμένο κελάιδισμα εντάσσεται στη νεόκοπη «επικοινωνιακή τακτική» του Χατζακιστάν… Θα δείξει. Σύντομα. Πολύ σύντομα.

                                                                                   ***

(Τι απέγινε, αλήθεια, με τον πρόεδρο του Δ.Σ. του Εθνικού, οέο; Υπουργείο Πολιτισμούουουου(;)! Εεεεεεεε! Ακούει κανείς εκεί;).

                                                                                   *** 

Είχα την πεποίθηση πως ο τρόπος που ανέβασε το 1984 ο Μίνως Βολανάκης το «Ψύλλοι στ’ αυτιά» εγκαινιάζοντας την «Πόρτα» της Ξένιας Καλογεροπούλου, ήταν καθοριστικός. Πως ανέτρεψε και αναδιαμόρφωσε την αντίληψη του ελληνικού θεάτρου για τον Ζορζ Φεντό και τις κωμωδίες του. Που μέχρι τότε μόνον ως χοντρές, φτηνές, δεύτερης κατηγορίας φάρσες, με φανταχτερά κοστούμια Μπελ Επόκ παρουσιάζονταν. Πως ο Βολανάκης κατέδειξε ότι η φάρσα του Φεντό είναι ένας ωρολογιακός μηχανισμός που απαιτεί βιρτουόζους ηθοποιούς. Ότι κάτω απ’ τις πόρτες του που ανοιγοκλείνουν κρύβεται μια βαθύτατη απόγνωση για τα ανθρώπινα. Κι ότι αγγίζει τα όρια του Θεάτρου του Παραλόγου και, κυρίως, του Ιονέσκο. Χωρίς την εγκεφαλικότητά τους. Ότι μπορεί, δηλαδή, ταυτόχρονα, το σκηνικό αποτέλεσμα να ‘ναι σπαρταριστό. Για ένα ευρύτατο λαϊκό κοινό.  Είδα πολλούς Φεντό έκτοτε, που λίγοι έφεραν το αποτέλεσμα αυτό. Χρειάστηκε, όμως, να περάσουν τριάντα χρόνια για ν’ ανατραπεί ολοσχερώς η πεποίθηση που είχα -περί αλλαγής της ελληνικής θεατρικής ματιάς πάνω στον Μεγάλο Γάλλο της φάρσας.


Το «Ψύλλοι στ’ αυτιά» (απόδοση-διασκευή Θοδωρής Πετρόπουλος, σκηνοθεσία Γιάννης Κακλέας) που ‘δα χτες στο «Αλίκη» ήταν που μου προκάλεσε την ανατροπή. Βίαια. Διαπίστωσα ότι άνθρωποι με γνώσεις και με γούστο, καλλιεργημένοι, μπορούν ακόμα, το 2014, να πιστεύουν πως το κωμικό εκμαιεύεται απ’ αυτό το «ευρύτατο λαϊκό κοινό», με αστεία του τύπου «καριολίτσα», με τσιρίδες, με ουρλιαχτά, με ξέφρενους καλπασμούς, με μούτες, με καραγκιοζιλίκια, με επί σκηνής θορυβώδεις κλανιές, με γαλλικά σανσόν -προστεθειμένα για «άρωμα», υποτίθεται, γαλλικό στην παράσταση, τραγουδημένα από ηθοποιούς χωρίς φωνή, σε κακοποιημένα -πλην Μίνας Αδαμάκη- γαλλικά -έλεος! Και ότι μπορούν να ‘χουν την άποψη ότι για την Κυρία Σαντεμπίζ και την Κυρία Καστιγιόν, τις δυο αριστοκράτισσες της Μπελ Επόκ πρωταγωνίστριες του έργου, οι κατάλληλες είναι -κωμικές ηθοποιοί με προσόντα, δε λέω, αλλά όλοι δεν μπορούν να τα παίζουν όλα εκτός, ίσως, κι αν είναι η Μαρίκα Κοτοπούλη- η Βίκυ Σταυροπούλου κι η Σοφία Μουτίδου.

Οπότε, πάω πάσο. Η ήδη κλονιζόμενη πεποίθησή μου κατέρρευσε -ερείπια. Μπορεί να φταίω εγώ. Μπορεί να φταίει η Κρίση…

                                                                                        ***

Τυχερός ο Μισέλ Φάις με τις γυναίκες. Τις σκηνοθέτριες εννοώ. Είδα στο «104» το κομμάτι του για δυο «Το παγκάκι του κανένα». Η Αλεξία Καλτσίκη που υπογράφει τη σκηνοθεσία έχει οδηγήσει άψογα, σε εξαίρετους, ατακαριστούς ρυθμούς τους δυο καλούς ηθοποιούς της -Αντώνη Μυριαγκό και Άρη Αρμαγανίδη- και τους έχει δέσει σ’ ένα γερό ντουέτο.

                                         


Είδα και στο Υπόγειο του «Θεάτρου Τέχνης» το «La Petite Mort» -διασκευή του ίδιου του Μισέλ Φάις απ’ το μυθιστόρημά του «Κτερίσματα». Εκεί ν’ ακούσετε λαμπερό, αστραφτερό λόγο, εκεί να δείτε χιούμορ… Κι η σκηνοθέτρια Λίλλυ Μελεμέ να ‘χει κάνει μια, μα μια παράσταση… Καταπληκτική. Πηνελόπη Μαρκοπούλου, Μάρω Παπαδοπούλου -ιδιαίτερα ταλαντούχες ηθοποιοί κι οι δυο- και Μυρτώ Γκόνη -νέο ανερχόμενο αστέρι, νομίζω-, τέλεια συντονισμένες, ένα τρίο έξοχο, κάθε ατάκα τους κι ένα πυροτέχνημα, καθόλου στο βρόντο ριγμένο. Το απόλαυσα. Κρίμα που οι παραστάσεις του τελείωσαν.                                                                                         
                                                                                   ***

Διάβασα άρθρο που δημοσιεύτηκε στην «Αυγή» στις 28 Φεβρουαρίου με τον τίτλο «8 σημεία με αφορμή τη συζήτηση για το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών στο Ναύπλιο ή ζώντας με μια ανίατη ασθένεια» και που υπογράφει η θεατρολόγος κ. Γεωργία Παΐζη. Θα σταθώ σ’ ένα μόνο σημείο του. Δεν έχω καμιά σχέση με τη σκηνογράφο/ενδυματολόγο Κυρία Ιωάννα Παπαντωνίου, έχω μιλήσει μόνο δυο-τρεις φορές, περιστασιακά, για λίγο, μαζί της. Και δε με ενδιαφέρει να τη συνδέσω προσωπικά ούτε με το τι συνέβη στον πατέρα της στον Εμφύλιο, πράγμα που, όσες πληγές και αν της έχει αφήσει, ποτέ η ίδια δεν πρόβαλε, ούτε με το αν ανήκει στην «καλή κοινωνία», ούτε με το ποια είναι η οικονομική της κατάσταση, ούτε με το ποιους έχει συγγενείς -ειδικά όταν ποτέ δεν έχει δώσει δείγματα πως τους έχει χρησιμοποιήσει. Απλώς ξέρω –και μόνο αυτό μ’ ενδιαφέρει- τις λαογραφικές μελέτες της, ξέρω τη δουλειά της στο θέατρο και στο Λύκειο Ελληνίδων και, κυρίως, ξέρω τη δουλειά της στο «Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα» και στις εκθέσεις που ‘χει οργανώσει. Και επιπλέον έχω εισπράξει πως πρόκειται για μια ευγενέστατη, διακριτικότατη, εγκάρδια Κυρία. Για ολ’ αυτά την εκτιμώ. Και τη σέβομαι. Τα όσα διάβασα εναντίον της στο άρθρο και, κυρίως, το ύφος με το οποίο είναι γραμμένα, με αφορμή μια πολύ ζεστή και ανθρώπινη συνέντευξή της στην Μαργαρίτα Πουρνάρα, που δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή», μ’ έκαναν να ντραπώ. Τουλάχιστον.

                                                                                                                                                                           ***                                                                                                                                           
Έγραφα στο «Τέταρτο Κουδούνι» της περασμένης Πέμπτης σχετικά με την απουσία του υπουργού Πολιτισμού(;) απ’ τη συνέντευξη του Ελληνικού Φεστιβάλ για την ανακοίνωση του προγράμματος των καλοκαιρινών φεστιβάλ του πως είναι η πρώτη φορά που αυτό -ο ΥΠΠΟ να λείψει απ’ την ετήσια συνέντευξη Τύπου του Φεστιβάλ –συμβαίνει, εδώ και πολλά-πολλά χρόνια. Ο συνάδελφος Σπύρος Κακουριώτης μου επισήμανε πως αυτό συνέβη και στη συνέντευξη Τύπου για το Φεστιβάλ του 2012 με τον τότε ΥΠΠΟ Παύλο Γερουλάνο. Δεν ξέρω τους λόγους για τους οποίους δεν παρέστη ο τότε, αντιλαμβάνομαι τους λόγους για τους οποίους δεν παρέστη ο νυν (Μαβίλη, Μαβίλη, εισ’εδώ;) αλλά το σωστό να λέγεται. Γι αυτό και επανορθώνω.

                                                                               ***

Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου σήμερα. Ας τη γιορτάσουμε με μια φωτογραφία της Μάγια Μόργκενστερν- απ’ τους ηθοποιούς που μου ‘χουνε χαρίσει θεατρικές στιγμές ανεξάλειπτες.

Περισσότερα κείμενα του Γιώργου Δ.Κ. Σαρηγιάννη, στο προσωπικό του blog, “Το Τέταρτο Κουδούνι“