Γκουλτούρα Απόψε: Ριχάρδος ΙΙ

Ίσως όλα γίνονται για τον λαό, για το κοινό αυτής της θεατρικής σφαγής. Εξάλλου, η σκηνοθέτις Έλλη Παπακωνσταντίνου φροντίζει πάντα να εμπλέκει το κοινό σε μια αμφίδρομη επικοινωνία, προτιμώντας να προσφέρει μια ολική θεατρική εμπειρία αντί για μια συμβατική θέαση. Στο προηγούμενο κατόρθωμα της, το “Δέρμα”, αυτό μεταφραζόταν σε ένα ταξίδι μέσα από το μεταμορφωμένο, κολασμένο και πλημμυρισμένο Βυρσοδεψείο.

Αν και το φουαγιέ του Βυρσοδεψείου έχει έκτοτε ξεπλημμυρίσει (και τι κρίμα, σε ένα τέλειο κόσμο θα μεταφερόμασταν σε όλες τις παραστάσεις με βαρκάδα), η εμπειρία του κοινού παραμένει και εδώ το πρώτο μέλημα. Μπορεί να μη σηκώθηκα όταν με διέταξαν και να μη χειροκρότησα με τα cues του αρχιχειραγωγού Μελέτη Ηλία-Μπόλιμπροκ, όμως εκτίμησα την εξατομικευμένη εμπειρία της εισόδου στο χώρο και την επακόλουθη… ας το πούμε “βόλτα”* για αλλαγή σκηνικού, στο γενικότερο πλαίσιο ενός όχι-και-τόσο-διακριτικού (παρ’΄ολα αυτά εντυπωσιακού) σχόλιου για την διαδικασία χειραγώγησης του λαού.

*Προσοχή εδώ, σε καμία περίπτωση MHN επιλέξετε τα μπροστινά “παγκάκια” αντί για τις κερκίδες – όχι μόνο θα χάσετε τη μεγάλη σκηνογραφική έκπληξη-εμπειρία της παράστασης, ενώ αργότερα πιθανό να βρεθείτε να δέχεστε μια ανήθικη πισώπλατη μαναβική επίθεση που την ευχόμουν μόνο στους τωρινούς μας κυβερνώντες. Αλλά αρκετά με τα spoilers!*

Ο Ριχάρδος ΙΙ είναι ένα από τα σπανιότερα ανεβασμένα έργα του Σαίξπηρ στην Ελλάδα – ήδη μετρά επτά δεκαετίες από την προηγούμενη παράσταση. Θέμα του, η εκθρόνιση ενός βασιλιά, του καταχραστή Ριχάρδου ΙΙ από τον λαοφιλή Μπόλιμπροκ (ή Ερρίκο IV). Όχι απλά η εκθρόνιση: ο ξεφτιλισμός, η διαπόμπευση, το… λαχάνιασμα ενός άδικου ηγεμόνα και η κατάλυση ενός συντάγματος, τα οποία μεταφράζονται θεατρικά σε ένα… κυριολεκτικό τσίρκο (να άλλη μια δημιουργική εμμονή της Παπακωνσταντίνου)!

Ο πρωταγωνιστικός ρόλος ανήκει δικαιωματικά στην Αγλαΐα Παππά. Αυτή ΕΙΝΑΙ ο Ριχάρδος ο ΙΙ. Ο χαρακτήρας, όπως και το στέμμα του, (ένα actual κλουβί πλαισιωμένο από φανταχτερά πούπουλα για να κρύβουν την αλήθεια του) κλειδώνουν πάνω της υπέροχα. Αυτοδοξάζεται, μέσα στην εντυπωσιάκη της ανεξέλγκτη ορμή για δραματισμούς, φωνές, μεγάλες κινήσεις και συναισθήματα. Τόσο εντυπωσιακή στην ασφαλή έπαρση της εξουσίας, όσο απεγνωσμένα ανεξέλγκτη και επαναστατικά αλώβητη στην πτώση και ταπείνωση της. Αντίστοιχα και ο Μελέτης Ηλίας αποκαλύπτει μια ἀβολη πλευρά του Μπόλιμπροκ. Με το μοναδικό του χάρισμα σαν ringleader τσίρκου ή πολιτικός χειραγωγός, μανιπιουλάρει το κοινό, διαστρέφει τις αντιλήψεις του σε σημείο να αντιστρέφονται οι πόλοι του “καλού” και “κακού” του κειμένου. Ιστορία δεν είναι απαραίτητα αυτή που γράφουν οι νικητές, αλλά αυτή που χάβει το κοινό.

Η δύναμη του casting αυτού, και ειδικά της Παππά ως Ριχάρδου ΙΙ, χάνεται δυστυχώς όταν αυτή ξεριζώνεται από τον ρόλο της, διακόπτοντάς τη δυναμική ροή της παράστασης. Είναι και μια γενική παρατήρηση για το άνισο και φλύαρο πρώτο μέρος το οποίο υποφέρει από το αχρείαστο μοίρασμα και ανακάτεμα των ρόλων για ένα σπάσιμο της συνθήκης που καλύπτεται ήδη ικανοποιητικά από τους μεταδραματικούς σχολιασμούς των ηθοποιών προς το κοινό. Τα χοντροκομμένα πολιτικά σχόλια, η τάση να γίνει «νιανιά» το κείμενο για εύκολη κατάποση από το μέσο κοινό, είναι ένα ψέλλισμα που ισορροπεί μόνιμα ανάμεσα στο force-feeding πολιτικού σχολίου και στο meta πολιτικό σχόλιο πάνω σε αυτό. Κάπου μέσα σε όλες αυτές τις αρχικά εντυπωσιακές φωτιές, το γρήγορα κουραστικό και επαναλαμβανόμενο γυμνό (Πυρ και Μουνία που λέμε), τις προβολές τέχνης από τον Διαφωτισμό, το σπάσιμο… ζαλίστηκα, αποσυντονίστηκα και στη συνέχεια… έγινα έρμαιο για αυτό που ακολουθεί – τη Μεγαλειώδη Μετάβαση.

Ευτυχώς, μετά τη μεταφορά στην τρίτη πράξη, όλα κλικάρουν στη θέση τους. Η επιβλητική Βάλια Παπαχρήστου μέσα σε μια κόλαση από καπνού και φώτα που αντανακλώνται σε καθρέφτες στην ομίχλη. Η Αγλαΐα Παππά να τσιτώνει στο πετσί του Ριχάρδου σε μια τελευταία μανιασμένη έκκληση πριν την πτώση της, και στη συνέχεια ΑΥΤΗ Η ΙΔΙΑ Η ΠΤΩΣΗ της. Εκεί όπου η χριστιανική εικονολαγνεία τερματίζεται: γυμνόστηθη, βουτηγμένη στο αίμα (όπως όλα τα χέρια της εξουσίας σε κάποια στιγμή ή άλλη μέσα στην παράσταση), σταυρωμένη/ κρεμασμένη/ λαχανιασμένη… Η απόλυτη συγκλονιστική ερμηνεία γελοιοποιείται από τους μεταθεατρικούς βάνδαλους. Μια τελική πράξη βουτηγμένη στο αίμα και το σκουπίδι, ένα συγκλονιστικό χάος σηματοδοτεί τη νέα εποχή, με τον ίδιο τρόπο που η παλιά εποχή του Ριχάρδου βασιζόταν σε εντυπωσιασμούς του τσίρκου και σφιχτή δομή.

Να πως και ο βασιλιάς καταλήγει γελωτοποιός. Εσταυρωμένος. Κρεμασμένος.
Να πως καταλύεις το Σύνταγμα και τον Σαίξπηρ.

Μια σκέψη παραμένει μόνο. Σε κάθε διασκεδαστική προσπάθεια «λύσης»του θεάτρου από τον ουσουρπαδόρο Μπόλινγκμπροκ, ποια είναι αλήθεια η «σωστή» αντίδραση του κοινού στην οποία βασίζεται η σκηνοθέτις; Είναι αλήθεια ο γραφών τόσο… στραβός που βλέπει παντού χειραγώγηση ή έχω δίκιο να αφήνω ήσυχα πλάι μου τη χούφτα από φρέσκο λάχανο που μου υποδεικνύουν να πετάξω προς εξευτελισμό ενός ήδη πεσμένου και πλέον ανίσχυρου ηγεμόνα;

Και μόνο η σκέψη, μετράει.

Info:
Ριχάρδος ΙΙ
Μετάφραση: Κ. Καρθαίος
Σύλληψη / Διασκευή / Σκηνοθεσία: Έλλη Παπακωνσταντίνου
Μουσική σύνθεση: Τηλέμαχος Μούσας
Βοηθοί Σκηνοθέτη: Πάνος Σβολάκης, Ρωμανός Σιμωνετάτος
Σκηνικά / Κοστούμια: Τέλης Καρανάνος, Αλεξάνδρα Σιάφκου
Παίζουν οι ηθοποιοί: Μελέτης Ηλίας, Βάλια Παπαχρήστου, Αγλαΐα Παππά,Adrian Frieling

Βυρσοδεψείο/ Διεύθυνση: Ορφέως 174, Βοτανικός, Τηλέφωνο κρατήσεων: 210 3453203
Παραστάσεις: Κυριακή, Δευτέρα & Τρίτη Ώρα: 8:45 μ.μ. /Διάρκεια: 2 ώρες
Είσοδος: Γενική είσοδος 12€ με ποτό|Μειωμένο 8€

H παράσταση παρατείνεται από τις 27/4 και για 20 παραστάσεις και θα παίζεται κάθε Σάββατο (21:15), Κυριακή (18:30 & 21:30), Δευτέρα (21:15) (Την Κυριακή των εκλογών -18, 25/5 θα γίνει μόνο μία παράσταση στις 16.00 μμ.)