Είδαμε την «Τρελή του Σαγιό» στο Εθνικό- Η τρελή τα έχει 400!
Μια αγαπημένη «τρελή» γυναίκα τα βάζει με τις διεφθαρμένες οικονομικές ελίτ, που ψάχνουν για πετρέλαιο στην περιοχή της, το Σαγιό. «Η τρελή του Σαγιό» του Ζαν Ζιρωντού συγκρούεται με τους κακούς πετρελαιοπαραγωγούς σε μια παράσταση του Εθνικού Θεάτρου, την οποία σκηνοθετεί ο Πέτρος Ζούλιας.
Η Ωρελί, η τρελή του Σαγιό, ενσάρκωση της ρομαντικής και αλαφροΐσκιωτης φύσης, μαθαίνει το σχέδιο μιας ομάδας κυνικών επιχειρηματιών, από τους οποίους ο καλύτερος έχει σκοτώσει τη μάνα του (που λέει η λαϊκή ρήση). Αυτοί σκοπεύουν να εκμεταλλευτούν το υπέδαφος του Παρισιού με στόχο να πλουτίσουν από το πετρέλαιο που φημολογείται ότι κρύβεται σε αυτό.
Η Ωρελί κινητοποιεί όλους τους φίλους της, σχηματίζοντας μια ευρεία κοινωνική συμμαχία των αγνών και ηθικών λαϊκών στρωμάτων εις βάρος των ανήθικων οικονομικών ελίτ. Και με την «γενική βούληση» στο πλευρό της χάρη σε αυτή τη συμμαχία των λαϊκών ανθρώπων, δικάζει και καταδικάζει τους πλούσιους και διεφθαρμένους επιχειρηματίες ερήμην- σε μια δίκη κωμική παρωδία. Και στη συνέχεια τους στήνει μια παγίδα θανάτου. «Η τρελή του Σαγιό» κάνει ό,τι μπορεί, για να μη γίνει καμία γεώτρηση στην περιοχή της, καθώς θεωρεί το πετρέλαιο ως το απόλυτο κακό.
Το έργο γράφτηκε την περίοδο της κατοχής της Γαλλίας από τους Ναζί (1943) και σε μια πολύ σκοτεινή περίοδο της δυτικής ιστορίας. Έτσι, ίσως, ο άκρως επιθετικός λόγος εναντίον των οικονομικών ελίτ να δικαιολογείται δεδομένων των ιστορικών συνθηκών. Ίσως να υπήρχε Η ατμόσφαιρα του παραμυθιού μειώνει κάπως τον επιθετικό χαρακτήρα του έργου. Ίσως να υπήρχε η ανάγκη τότε για ένα λαϊκιστικό παραμύθι, που θα βοηθούσε τον κόσμο να ξεφύγει από τη δυσάρεστη πραγματικότητα του Β Παγκοσμίου Πολέμου.
Πάντως, τα πολιτικά του νοήματα- σήμερα τουλάχιστον- δείχνουν αφελή. Η ιδέα ότι θα εκλείψουν κάποιοι κακοί επιχειρηματίες κι η ζωή θα γίνει υπέροχη, οι άνθρωποι θα ερωτεύονται, τα πουλάκια θα κελαηδούν κτλ δείχνει εκτός πραγματικότητας.
Η παράσταση που σκηνοθέτησε ο Πέτρος Ζούλιας προσπαθεί να αναδείξει τον εξωπραγματικό και παραμυθένιο χαρακτήρα της πολιτικής σάτιρας του Ζιρωντού. Παρά το γεγονός ότι γίνεται προσπάθεια να αναδειχθεί η παραμυθένια και η κωμική διάθεση στο έργο, δεν μπορώ να πω ότι η παράσταση βγάζει τρελό γέλιο. Η αισθητική των κοστουμιών και των σκηνικών είναι λίγο περίεργη, κάτι ανάμεσα στο εφετζίδικο και το κωμικό.
Η Άννα Παναγιωτοπούλου έχει το κύριο βάρος σε αυτή την παράσταση, καθώς το έργο είναι στημένο πάνω στον ιδιαίτερο χαρακτήρα της πρωταγωνίστριας Ορελί. Δεν θα έλεγα ότι εντυπωσιάζει με την ερμηνεία της. Περισσότερο μου άρεσε η Αλεξάνδρα Παντελάκη, η οποία ερμηνεύει μια από τις φίλες της Ορελί. Από τους υπόλοιπους ηθοποιούς, κάποιες καλές (αλλά αρκετά μελό) στιγμές έχουν η Μαρίνα Καλογήρου. Ο Θανάσης Τσαλταμπάσης, κωμικός λαϊκός τύπος στο έργο, βγάζει ενέργεια, αλλά ενδίδει και λίγο στην υπερβολή.
Κοντολογίς, «Η τρελή του Σαγιό» εκφράζει υπερβολικά ρομαντικές πολιτικές ιδέες, που δύσκολα νομίζω ότι μπορούν να γίνουν πειστικές. Είναι ένα παραμυθάκι με το “κοινωνικό καλό” που θριαμβεύει και το “κοινωνικό κακό” που εξαφανίζεται ως δια μαγείας. Η παράσταση στο Εθνικό δεν είναι αρκετά αστεία, ούτε έχει κάποια μαγική παραμυθένια ατμόσφαιρα που θα σε ταξιδέψει πέρα από τα ρηχά πολιτικά μηνύματα. Κι οι ερμηνείες στο σύνολό τους δεν συναρπάζουν.
Γιώργος Σμυρνής
