Είδαμε την “Αντιγόνη” του Ανούιγ από την Comédie-Française στο Μέγαρο

Αποτελεί μια ιδιαίτερα δημιουργική μεταφορά του κλασικού μύθου και της κλασικής τραγωδίας του Σοφοκλή, που πρωτοανέβηκε το 1944 στο Παρίσι. Οι ήρωες του έργου έχουν επίγνωση ότι ζουν ρόλους και μάλιστα ρόλους τραγικούς. Ο ρόλος της Αντιγόνης είναι να πεθάνει και το ξέρει καλά. Ο ρόλος του Κρέοντα είναι να κυβερνήσει σαν επαγγελματίας της πολιτικής και όχι σαν τραγικός ήρωας, να βγάλει τη χώρα του από τις τρέλες των τραγικών ηρώων (του Οιδίποδα κυρίως), με ό,τι αυτό κι αν συνεπάγεται.

Στο επίκεντρο και εδώ βρίσκεται η σύγκρουση του Κρέοντα με την Αντιγόνη. Μόνο που ο Κρέοντας δεν προσπαθεί να σκοτώσει την Αντιγόνη. Αντιθέτως, κάνει ό,τι μπορεί για να την γλιτώσει. Η ίδια όμως του λέει ότι η μοίρα της είναι ο θάνατος. Και δεν μπορεί να κάνει τίποτα γι’ αυτό. Κι αφού ο νόμος που ο ίδιος επέβαλε απαιτεί τον θάνατο αυτού ή αυτής που θα θάψει τον Πολυνείκη, τότε τα χέρια του Βασιλιά της Θήβας είναι δεμένα.

Τότε, ο Κρέοντας προσπαθεί να σκοτώσει ό,τι είναι νέο, ρομαντικό επαναστατικό στο μυαλό της μικρής Αντιγόνης. Με όσα της λέει, της αποδεικνύει ότι θα σκοτωθεί για μια απόλυτη ουτοπία, για ένα ψέμα. Και όντως είναι πολύ πειστικός. Δύσκολα θα τους βρεις άδικο. Ο Bruno Raffaelli, που υποδύεται τον Κρέοντα, το είπε ορθά: “Η Αντιγόνη είχε δίκιο και ο Κρέοντας δεν είχε άδικο.”

Είναι μια σύγκρουση που βγαίνει μέσα από την ίδια τη ζωή. Η νεότητα συγκρούεται με το γήρας, ο ρομαντισμός με την πολιτική, η φθορά με την φθορά. Μόνο που στην περίπτωση του Κρέοντα είναι μια αργή φθορά, ενώ στην περίπτωση της Αντιγόνης μια φθορά αστραπιαία. Η Αντιγόνη δεν θέλει να ζήσει, αν είναι να γίνει σαν τον Κρέοντα. Δεν θέλει να συμβιβαστεί.

Η πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση που σκηνοθέτησε ο Marc Paquien επικεντρώνεται στην σύγκρουση των δύο πρωταγωνιστών και με ένα έξυπνο εύρημα. Η επιλογή των πρωταγωνιστών έγινε με τέτοιο τρόπο, ώστε ο Κρέοντας (Bruno Raffaelli) να δείχνει γιγάντιος μπροστά στην μικρόσωμη, αλλά υπερκινητική Αντιγόνη, (Francoise Gillarde). Η σωματική διαφορά ανάμεσα σε αυτόν που συμβολίζει την εξουσία και σε αυτή που είναι ένα μικρό κοριτσάκι, που τολμά να σηκώσει παράστημα, είναι πολύ ενδιαφέρουσα ως εικόνα. 

Ξεχώρισαν ακόμα η κοκέτα Ισμήνη την οποία ερμηνεύει όμορφα η Claire de La Rue du Can και άλλοι δεύτεροι ρόλοι, όπως ο αγγελιοφόρος. Το ζευγαράκι Αίμονας (Pierre Hancisse) έβγαλε ρομαντισμό και γλύκα, ενώ κωμικές στιγμές είχε ο φρουρός Nicolas Lormeau. Το ρόλο του χορού στην παράσταση αυτή τον έχει αναλάβει μια γυναίκα, η Clotilde de Bayser, η οποία νομίζω ότι έπαιζε λίγο υπερβολικά σε κάποια σημεία.

Η σκηνογραφία παίζει πολύ με τις πόρτες. Ίσως ο σκοπός είναι να συμβολίσει τις κλειστές πόρτες της εξουσίας, τα κουκουλώματα που επιχειρεί να πετύχει ο Κρέοντας, αλλά και τον μοιραίο εγκλεισμό της Αντιγόνης στον «τάφο» της. Οι ερμηνείες είναι έντονα συναισθηματικές και υπάρχει προσπάθεια να αναδειχθεί τόσο το δραματικό, όσο και το έντονα ποιητικό στοιχείο του λόγου του. Δεν είναι όμως συναίσθημα για το συναίσθημα. Είναι το δίκιο που πνίγει όλους τους ήρωες- ακόμα κι αν υποστηρίζουν τα τελείως αντίθετα, ο ένας από τον άλλο- που τους κάνει παράφορα συναισθηματικούς.  Για τη δημιουργία της σχετικής ατμόσφαιρας χρησιμοποιούνται αρκετά και τα ηχητικά εφέ και άλλα μέσα, όπως η μετατόπιση του σκηνικού προς τα έξω, ώστε να συμπιέζεται ο χώρος στις πιο δραματικές σκηνές του έργου, όταν οι ήρωες είναι εγκλωβισμένοι στο μη αναστρέψιμο της τραγικής τους μοίρας.

Γιώργος Σμυρνής