Είδαμε «Το τάβλι» στο θέατρο της Οδού Κυκλάδων- Ταβλαδόροι και κομπιναδόροι!

Οι δύο ταβλαδόροι του έργου είναι ο Κόλλιας (Νίκος Κουρής) και ο κουνιάδος του ο Φώντας (Μάκης Παπαδημητρίου). Με φόντο μια λαϊκή αυλή, οι δύο ήρωες αναμετρώνται στο ελληνικό «σπορ», το τάβλι. Ο Φώντας ονειρεύεται να πιάσει «την καλή» και παρασύρει τον πρώην αντιστασιακό (έτσι δήλωνε ο ίδιος, αλλά αυτό στην πορεία θα αμφισβητηθεί) και νυν λαχειοπώλη Κόλλια στο σχεδιασμό της μεγάλης κομπίνας.

Η κομπίνα είναι να γίνουν κάτι σαν «μίνι αποικιοκράτες». Να πάνε στην Μπιάφρα της Αφρικής και να μαζέψουν από εκεί πεινασμένους ανθρώπους, να τους φέρουν στην Ελλάδα να εργαστούν. Αλλά για να βρουν τα χρήματα για το σχέδιό τους, χρειάζονται τη βοήθεια ενός πλούσιου χρηματοδότη. Για να τα βρουν, είναι απαραίτητη η συνδρομή της αδερφής του Φώντα και γυναίκας του Κόλλια, της Καλλιόπης. Ο Φώντας δεν έχει κανένα δισταγμό να βγάλει την αδερφή του στο κλαρί. Έχει πρόβλημα όμως ο Κόλλιας- και μάλιστα μεγάλο, όπως αποδεικνύεται, γιατί ο κουνιάδος του κάνει πονηρό παιχνίδι πίσω από την πλάτη του.

Το έργο πρωτοπαίχτηκε το 1972 στο θέατρο Κάρολος Κουν, επί Δικτατορίας δηλαδή. Πολλά από τα θέματά του αναφέρονται σε καταστάσεις πολύ ισχυρές στην ελληνική κοινωνία μετά τον εμφύλιο. Η έννοια του δοσίλογου (που συνήθως το παίζει και εθνικόφρονας) ή οι παρτάκηδες λαϊκοί τύποι χωρίς πολιτική και κοινωνική συνείδηση ήταν θέματα, τα οποία συναντούμε και σε άλλα έργα της εποχής εκείνης- ίσως και με ακόμα πιο σκληρό και πολιτικά στρατευμένο τρόπο. Στην εποχή μας, πλέον, αυτός ο κόσμος, που είχε προκύψει μετά τον εμφύλιο δεν έχει τόσο έντονα τα σημάδια του. Γι’ αυτό και θεωρώ ότι η προσπάθεια των δύο ηθοποιών- σκηνοθετών, να αναδείξουν την κωμική και παράλογη πλευρά των χαρακτήρων και να εστιάσουν κυρίως στις σχέσεις των δύο ηρώων. Σε αντίθεση, με άλλα πιο δραματικά ανεβάσματα του έργου, στέκονται λιγότερο στο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο που αναδεικνύεται μέσα από τις συγκρούσεις τους. Και νομίζω ότι δεν κάνουν λάθος.

Αντίθετα, η ιδέα της μεταφοράς εργατικού δυναμικού από τον τρίτο κόσμο σήμερα (τις εποχές της Μανωλάδας) δείχνει πιο επίκαιρη από τότε. Γι’ αυτό και ίσως το σχέδιο του Κόλλια και του Φώντα στην εποχή μας να μην φαίνεται τόσο τρελό. Όμως, είναι φανερό πως οι δύο χαρακτήρες έχουν έναν ανέφικτο στόχο, στα όρια της παλαβομάρας, από τον εντελώς πρόχειρο τρόπο, με τον οποίο έχουν σχεδιάσει να το υλοποιήσουν. Δεν έχουν τα μέσα, δεν έχουν το πλάνο, ούτε τις διασυνδέσεις. Κι ακόμα κι αν επιχειρήσουν να το πραγματοποιήσουν, μάλλον θα το παρατήσουν στη μέση, για να παίξουν τάβλι.

Το μόνο που με ξένισε κάπως στην παράσταση, ήταν ένα σύντομο σημείο όπου ακούγονται φωνές πολιτικών αρχηγών της μεταπολίτευσης (από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Ανδρέα Παπανδρέου, μέχρι το Γιώργο Παπανδρέου και τον Αντώνη Σαμαρά). Οι συντελεστές ήθελαν να δείξουν ότι το ψάρι βρομάει από το κεφάλι κι ότι το πολιτικό σύστημα έχει εθίσει τον κόσμο στην κομπίνα. Αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι αυτό το σημείο δένει πολύ με το έργο.

Παρά το ότι ακούγονται σκληρά λόγια κι υπάρχουν πικρές ανατροπές μέσα στο έργο, η διάθεση που κυριαρχεί στην παράσταση είναι αρκετά ανάλαφρη. Υπάρχει μια κωμική ατμόσφαιρα, η οποία βέβαια είναι διακριτική και δεν υποσκάπτει τις δραματικές πλευρές του έργου. Αντίθετα, δίνει μία φρεσκάδα στο «Τάβλι». Οι ερμηνείες, όπως ήταν αναμενόμενο, κινούνται σε υψηλά επίπεδα, με τον Μάκη Παπαδημητρίου να έχει το ατού ότι τα κωμικά σημεία υποκριτικά του πηγαίνουν περισσότερο.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: «Το τάβλι» έχει καλές ζαριές και καλό παίξιμο. Είναι μια έξυπνα στημένη παράσταση, που καταφέρνει να αναδείξει τις συναισθηματικές σχέσεις των ηρώων μαζί με αιχμές και να συνδυάσει το χιουμοριστικό με το δραματικό. Η ποιότητα των δύο πρωταγωνιστών είναι ένα βασικό πλεονέκτημα της παράστασης.

Γιώργος Σμυρνής