Λένα Παπαληγούρα: Μόνο αν αγαπάς κάτι αληθινά μπορείς να του αφοσιωθείς
Η Λένα Παπαληγούρα δηλώνει παθιασμένη με το θέατρο και πολύ δουλευταρού. Και αλήθεια ποιος μπορεί να το αμφισβητήσει αυτό υπολογίζοντας τα… «χιλιόμετρα» που έχει γράψει στο θεατρικό σανίδι στα οκτώ χρόνια που μεσολάβησαν από την αποφοίτησή της από τη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης. Σε μόλις δύο σεζόν την είδαμε να μεταπηδά από λαμπερές παραγωγές όπως η «Οδύσσεια» του Ρόμπερτ Ουίλσον, σε ερμηνείες που ξεχώρισαν για το συναίσθημα και τον λυρισμό τους σαν την «Αντιγόνη» που παρουσιάστηκε πέρσι στο φεστιβάλ Αθηνών και κατόπιν σε σπαρακτικούς ρόλους που ξεχείλιζαν βία, βλ. «Ξένος», «Αόρατη Όλγα» και το πιο πρόσφατο «Blasted» της Σάρα Κέην που παίζεται στο θέατρο Πορεία. Μέσα σ’ όλα ήρθε και το βραβείο Μελίνα Μερκούρη για να ενισχύσει την αρχική της ταχύτητα και να επιβεβαιώσει τη θέση της ανάμεσα στις καλύτερες ηθοποιούς της γενιάς της. Η ίδια νιώθει περήφανη για το βραβείο αλλά κυρίως ευγνώμων για τις ευκαιρίες που τις δόθηκαν να χαράξει τη δική της πορεία στο χώρο του θεάτρου όπου η Λένα είναι πολλά περισσότερα από «κόρη και εγγονή του Παπαληγούρα».Συνέντευξη στη Μάρη Τιγκαράκη
Από τις 5 Μαΐου τη συναντάμε στο Από Μηχανής Θέατρο ως «Ιφιγένεια», στο μονόλογο του γάλλου συγγραφέα και σκηνοθέτη Ζαν Ρενέ Λεμουάν. Η Λένα Παπαληγούρα μάς μιλά μ’ ενθουσιασμό για την ηρωίδα που ενσαρκώνει και μας αποκαλύπτει τα επόμενα σχέδιά της.
Σύστησέ μας την Ιφιγένεια…
Η Ιφιγένεια του Λεμουάν μάς προσφέρει την ανάγνωση ενός έργου με λυρικές εξάρσεις που χαρακτηρίζονται από μια εντελώς σύγχρονη δραματικότητα. Το κορίτσι ταξιδεύει μέσα στο χρόνο και φτάνει στο σήμερα κι εμείς σαν να τρυπώνουμε μες το μυαλό του και να κρυφακούμε τις σκέψεις του. Είναι ένα προσωπικό και μυθολογικό διήγημα που παίρνει σαν αφορμή το τραγικό πρόσωπο της Ιφιγένειας και την ιστορία του και διερευνά τη δύναμη και το εύθραυστο του ανθρώπου απέναντι στην κατάρρευση των κόσμων. Είναι σαν να ξεκινά απ’ το μύθο αλλά να διαπερνά τους αιώνες.
Στο έργο του Λεμουάν η Ιφιγένεια διατηρεί τα βασικά χαρακτηριστικά της ηρωίδας του Ευριπίδη καλείται όμως να πει με διαφορετικό τρόπο την ιστορία της. Είναι ένα αθώο πρόσωπο που προτού θυσιαστεί, στέκεται με τα ματιά ορθάνοιχτα απέναντι στο θαύμα της ζωής και το φόβο του θανάτου.
Τι είναι αυτό που σε γοητεύει στο κείμενο και τι στο χαρακτήρα της συγκεκριμένης ηρωίδας;
Το κείμενο του Λεμουάν είναι εξαιρετικά δύσκολο αλλά και συνάμα πολύ γοητευτικό γιατί όλη η δύναμη του κρύβεται στην ποίηση και την εσωτερικότητα του. Στην Ιφιγένεια με γοητεύει η αθωότητα και η απολυτότητα της. Η ικανότητα της να κατανοεί και να συγχωρεί, να ξεπερνά το φόβο της, η γενναιότητα της, η λεπτή της ειρωνεία, η γενναιοψυχία της, η τραγική της μοίρα..
Δεδομένου ότι δεν απέχετε πολύ ηλικιακά με τη συγκεκριμένη ηρωίδα, βρήκες κάποια κοινά στοιχεία ανάμεσά σας;
Κι όμως απέχουμε αρκετά! εγώ είμαι πια 28, άρα εντελώς ενήλικη… κι ας μη πολύ θέλω να το πιστέψω! Εκείνη είναι έφηβη. Άρα διατηρεί όλα τα χαρακτηριστικά της εφηβείας. Τη δύναμη και το εύθραυστο της. Επίσης καθώς βρίσκεται σε μια στιγμή λίγο προτού θυσιαστεί η αναπόληση του παρελθόντος και η φαντασίωση του μέλλοντος αποκτούν εντελώς διαφορετικό βάρος και βάθος. Αν βρίσκω ένα κοινό στοιχείο μου με την ηρωίδα θα ‘λεγα ότι αφορά σ’ ένα δικό μου αθώο κομμάτι. Στο κομμάτι μου που παθιάζεται, που συγχωρεί, που αγαπά, που φοβάται και που δε ντρέπεται να το παραδεχτεί… Επίσης σ’ αυτόν τον περίεργο συνδυασμό δύναμης και αδυναμίας.
Μετά την Οδύσσεια του Μπομπ Ουίλσον συνεργάζεσαι και πάλι με ξένο σκηνοθέτη. Πως είναι η εμπειρία; Υπάρχει κάποιο σημείο που σε δυσκόλεψε; Εντοπίζεις διάφορες στη μέθοδο και την εργασιακή κουλτούρα;
Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η δουλειά με τους ξένους. Aυτές οι συναντήσεις με διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς είναι νομίζω πάντα γόνιμες. Και ως εκ της γλώσσας αλλά και ως εκ της διαφοράς στη νοοτροπίας και ο σκηνοθέτης κι οι ηθοποιοί καλούνται να διανύσουν μια απόσταση και να συναντηθούν κάπου στη μέση κι αυτό το «εμπόδιο» φέρνει συνήθως στο φως πολλά ενδιαφέροντα πράγματα. Ως προς τη μέθοδο νομίζω ότι ο κάθε σκηνοθέτης είτε έλληνας είτε ξένος έχει τη δική του προσωπική μέθοδο. Επίσης το θέμα της εργασιακής κουλτούρας φαντάζομαι ότι διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Και ο Ουίλσον και ο Λεμουάν είναι άνθρωποι εξαιρετικά επίμονοι, δημιουργικοί και πειθαρχημένοι. Πολύ ευγενείς και ιδιαίτερα ευφυείς. Αυτά είναι τα κοινά τους στοιχεία. Απ’ την άλλη έχουν και παρά πολλές διάφορες.
Έχεις συνεργαστεί με πολλούς και σημαντικούς έλληνες σκηνοθέτες. Υπάρχει κάποια δουλειά που ξεχωρίζεις, που νιώθεις ότι σε πήγε πιο μακριά; Ποιον θεωρείς δάσκαλό σου;
Όλες μου τις δουλειές τις αγάπησα. Για όλες είμαι περήφανη και τις έκανα όλες με πολύ κέφι. Από τον κάθε σκηνοθέτη και συνάδελφο μου έμαθα πολλά ξεχωριστά πράγματα. Και όλα αυτά με βοηθούν να προχωρώ. Ελπίζω μονάχα να συνεχίζω να συναντιέμαι με σημαντικούς ανθρώπους και κείμενα, γιατί έχω ακόμα άπειρα να μάθω.
Σε μια περίοδο που οι περισσότεροι νέοι της δικής σου γενιάς –όχι μόνο ηθοποιοί- ζουν τον εφιάλτη της ανεργίας εσύ δεν μένεις καθόλου αδρανής. Αντίθετα συμμετέχεις διαρκώς σε κάποια δουλειά. Που το αποδίδεις αυτό; Είναι αποτέλεσμα συγκυριών, τύχης, διαθεσιμότητας, σκληρής δουλειάς;
Όλων αυτών νομίζω. Νιώθω πολύ τυχερή γιατί είχα πολλές ευκαιρίες. Αλλά είμαι και πολύ δουλευταρού και προσπάθησα ώστε να μην πάνε χαμένες. Επίσης είναι θέμα αγάπης και αφοσίωσης στη δουλειά. Μόνο αν αληθινά αγαπάς κάτι μπορείς να του αφοσιωθείς. Ζούμε όμως όντως σε παρά πολύ βάρβαρη εποχή. Ποτέ δε νιώθω ασφάλεια. Κι ούτε σημαίνει κάτι το ότι τώρα δουλεύω. Ίσως σε έξι μήνες να μην είμαι σε κάποια δουλειά. Βλέπω γύρω μου παρά πολλά ταλαντούχα νέα παιδιά και δεν έχουν όλα ευκαιρίες. Η ανεργία στη δουλειά μας είναι φοβερό πράγμα. Γιατί ο ηθοποιός αν δε δουλεύει δεν εξελίσσεται. Και γιατί είναι πολύ άδικο να μη μπορείς να κάνεις αυτό που αγαπάς.
Πιστεύεις ότι μετά το βραβείο «Μελίνα Μερκούρη» άλλαξε η θέση σου στο χώρο;
Το βραβείο είναι ένα υπέροχο δώρο. Μου έδωσε πολλή μεγάλη χαρά και πολλή δύναμη. Ένα βραβείο όμως από μόνο του δε σημαίνει τίποτα. Δεν άλλαξε κάτι στο τρόπο με τον οποίο δουλεύω, δεν επηρέασε τον τρόπο αντιμετώπισης των συναδέλφων μου, κι αλίμονο αν το είχε κάνει. Αυτά δεν αλλάζουν απ’ τη μια μέρα στην άλλη. Η θέση μας στο χώρο είναι αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς.
Στην καλλιτεχνική σου πορεία προχωράς βάση κάποιου σχεδίου όσον αφορά τους ρόλους και τις συνεργασίες; Πώς επιλέγεις κάθε φορά τις δουλειές στις οποίες συμμετέχεις;
Αναζητώ επαφή με ωραίους ανθρώπους και κείμενα, συναντήσεις που θα με εμπνεύσουν και θα με βοηθούν να εξελιχτώ σαν ηθοποιός αλλά κυρίως σαν άνθρωπος. Συνθήκες δουλειάς με ομαδικό πνεύμα, ελευθερία και ουσιαστική επικοινωνία. Η δουλεία μου είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου. Το αγαπώ πολύ το θέατρο και του χρωστάω πολλά. Δεν έχω κανένα σχέδιο και δεν μου πολύ αρέσουν και τα μακροπρόθεσμα πλάνα. Εμπιστεύομαι λοιπόν το ένστικτο μου και προσπαθώ να πορεύομαι κάθε φορά με βάση τις ανάγκες της ψυχής μου.
Πως θα θελες να είναι η ζωή σου σε 10 χρόνια από σήμερα;
Να ‘μαι υγιής και μαζί με αυτούς που αγαπώ. Όλα τα’ αλλά θα έρθουν.
Έχεις βρεθεί πολλές φορές στο στόχαστρο των media λόγω του οικογενειακού σου ονόματος. Πρόσφατο παράδειγμα η αφίσα του «blasted» με λεζάντες σχετικές με το «γυμνό της κόρης του πρώην υπουργού». Σ’ ενοχλεί όλο αυτό ή πλέον έχεις καταφέρει να μην σε αγγίζει;
Το συγκεκριμένο περιστατικό με ενόχλησε. Δεν κατάλαβα γιατί δόθηκε τέτοια έκταση στο θέμα της αφίσας μιας παράστασης. Χαράζω τη δική μου πορεία και το δικό μου δρόμο σε ένα τελείως διαφορετικό επάγγελμα από αυτό των γονιών μου. Είμαι περήφανη για τους γονείς και τ’ όνομα μου, αλλά δε μου αρέσει όταν καλλιτεχνικές επιλογές κρίνονται με βάση την ιδιότητα του πατέρα μου.
Τι ακολουθεί μετά την «Ιφιγένεια»;
Το καλοκαίρι θα κάνω την Αθηνά στις Τρωάδες που θα σκηνοθετήσει ο Θέμις Μουμουλίδης. Θα ναι ένας πολύ ωραίος θίασος και θα κάνουμε μια μεγάλη περιοδεία σ’ όλη την Ελλάδα. Τρελαίνομαι για περιοδεία. Έχει αυτό το τσιγγάνικο το επάγγελμα μας που τ’ αγαπώ πάρα πολύ… Τέλος, μέσα Ιουνίου, θα πάμε με την “Αντιγόνη” μας στο Παρίσι! Η παράσταση που κάναμε πέρσι στο φεστιβάλ Αθηνών θα ταξιδέψει και θα παιχτεί για μια μέρα στο κτήριο της Ουνέσκο και νιώθω νιώθω μεγάλη τιμή!
Ποιο είναι το μότο που σε εκφράζει;
Δεν είναι ακριβώς μότο αλλά τα’ αγαπώ πολύ: «Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, αγάπην δε μη έχω, γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον. Και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντα και πάσαν την γνώσιν, και εάν έχω πάσαν την πίστιν, ώστε όρη μεθιστάνειν, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ειμί.»
Ιnfo: H «Ιφιγένεια» του Ζαν Ρενέ Λεμουάν παρουσιάζεται από 5 Μαΐου έως τις 4 Ιουνίου στο Από Μηχανής Θέατρο (Ακαδήμου 13, Μεταξουργείο, 210 5231131) κάθε Δευτέρα 21.00, Τρίτη 21.00, Τετάρτη 18.30
