Είδαμε τον “Άμλετ” στο θέατρο Πορεία- Στο πνεύμα των περικοπών…

Η σύνθετη πλοκή του έργου, με τα πολλά πρόσωπα, τη μεγάλη διάρκεια και ίσως τον πιο αινιγματικό κεντρικό χαρακτήρα (τον ίδιο τον Άμλετ) που έχει να παρουσιάσει το θέατρο, αποτελούν στοιχεία που ανεβάζουν το επίπεδο δυσκολίας αυτού του έργου. Πόσο μάλλον όταν θέλεις να το προσεγγίσεις από μία πιο σύγχρονη θεατρική οπτική. Η νεανική ομάδα «Ορχήστρα των μικρών πραγμάτων» τόλμησε να αναμετρηθεί με αυτό το έργο.

Η παράσταση είναι μεγάλη σε διάρκεια (περίπου 3 ώρες). Το περίεργο είναι ότι, παρά τη μεγάλη του διάρκεια, οι περικοπές που έχει υποστεί είναι εκτεταμένες. Έχουν κοπεί πολύ σημαντικές σκηνές του έργου. Ίσως οι συντελεστές να θεωρούν «κλισέ» κάποιες σκηνές και γι’ αυτό να τις αφαίρεσαν. Όμως, το αποτέλεσμα είναι πως αν δεν ξέρεις καλά το έργο του Σαίξπηρ, δύσκολα θα μπορείς να καταλάβεις την πλοκή, αλλά και αυτό που συμβαίνει μέσα στους χαρακτήρες.

Έχουν αφαιρεθεί κομμάτια και άλλα έχουν αναπαρασταθεί με τέτοιο αφαιρετικό και συμβολικό τρόπο, που είναι δύσκολη η κατανόηση της πλοκής. Και συνάμα, δεν καταλαβαίνεις τις αγωνίες, τα θέλω και τα πάθη των ηρώων και ιδίως του Άμλετ. Πόσο μπορείς να ταυτισθείς με έναν μονόλογό του Άμλετ, όπου κατηγορεί τον εαυτό του, γιατί αργοπορεί στην εκδίκηση του φόνου του πατέρα του, όταν δεν σου έχουν δείξει το φάντασμα του πατέρα του να του αποκαλύπτει την αλήθεια αυτή. Είναι αρκετά περίεργος ο τρόπος, με τον οποίο επιλέχθηκε τι θα κοπεί και τι θα παραμείνει από το όντως πολύ μεγάλο (σε διάρκεια και σε ποιότητα) έργο του Σαίξπηρ. 

Ο ποιητής Κ. Π.  Καβάφης σε ένα ποίημα του αποδομεί το μύθο του Άμλετ, υποστηρίζοντας ότι ο Κλαύδιος ήταν ένας καλός βασιλιάς, αγαπητός στους υπηκόους του, τον οποίο δολοφόνησε ο τρελός ανιψιός του, που “συνομιλούσε” (και καλά…) με φαντάσματα. Στην παράσταση του Χρήστου Θεοδωρίδη οι σκηνές με το φάντασμα του πατέρα έχουν αφαιρεθεί. Δεν μου φάνηκε όμως από την υπόλοιπη παράσταση να εκφράζεται η άποψη ότι όλα αυτά συμβαίνουν στη φαντασία (και στην τρέλα) του Άμλετ, ότι φαντάσματα δεν υπάρχουν  και ότι ο Κλαύδιος είναι αθώος.  Συνάμα, η αφαίρεση του φαντάσματος αφαιρεί πολύ από την ατμοσφαιρικότητα του έργου, ενώ κάνει και πιο δύσκολη την κατανόηση του.

Συνολικά, η σκηνοθετική ματιά δίνει την αίσθηση μιας ήπιας αποδόμησης, που άλλοτε βλέπει το έργο από μια σαρκαστική σκοπιά, άλλοτε το αντιμετωπίζει με σεβασμό, θέλοντας να «αναδείξει την ποίηση πίσω από το λόγο». Πολλές σκηνές δεν έχουν την ένταση και την δραματικότητα, που θα περίμενε κανείς σε ένα τόσο συγκρουσιακό και παθιασμένο έργο. Η αναπαράσταση κάποιων βίαιων σκηνών είναι τόσο αφαιρετική, που δεν καταλαβαίνεις τι γίνεται- για παράδειγμα ο φόνος του Πολώνιου. Η σκηνογραφία και τα κοστούμια δεν προσφέρουν πολλά στην παράσταση, ούτε αισθητικά, ούτε λειτουργικά. Η μουσική, όμως, μου άρεσε με τον τρόπο που έδενε με την αισθητική της παράστασης.

Υπάρχουν αρκετά μοντέρνα ευρήματα να συνοδεύουν τη δράση και μερικές φορές την καθυστερούν κιόλας, μεγαλώνοντας την διάρκεια της παράστασης. Οι ερμηνείες των ηθοποιών άλλοτε κινούνται σε ικανοποιητικά επίπεδα, άλλοτε σε μέτρια. Αλλά, όταν οι περικοπές είναι τόσο εκτεταμένες, έτσι κι αλλιώς είναι δύσκολο να καταλάβεις τι σηματοδοτεί ο κάθε χαρακτήρας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Η παράσταση αυτή του Άμλετ αφήνει σημαντικά κενά στην κατανόηση της πλοκής και των χαρακτήρων, ενώ έχει μεγάλη διάρκεια, παρά τις τεράστιες περικοπές. Έτσι, αναγκαστικά, απευθύνεται σε όσους γνωρίζουν καλά ήδη το έργο και λατρεύουν να βλέπουν τολμηρές νεανικές ομάδες. Πάντως, δεν νομίζω ότι εκφράζεται κάποια ξεκάθαρη σκέψη πίσω από τους σκηνοθετικούς πειραματισμούς της «Ορχήστρας των μικρών πραγμάτων».

Γιώργος Σμυρνής