Είδαμε το “Still Life” του Δ. Παπαϊωάννου στη Στέγη- Στη ρωγμή του καλλιτεχνικού χρόνου

Ο Άρης Σερβετάλης επί σκηνής διαρκώς δοκίμαζε περίεργα πράγματα- να πατήσει πάνω σε πέτρες που δεν στέκονταν πουθενά. Και διαρκώς αποτύγχανε. Δεν είχε σημασία. Συνέχιζε να αποτυγχάνει. Να αποτυγχάνει καλύτερα. Από δίπλα του ο ίδιος ο δημιουργός, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, συνεχώς παρών, ίσως για να σηματοδοτήσει με την παρουσία του ότι η καλλιτεχνική δημιουργία είναι μια διαδρομή που σηματοδοτείται μάλλον από την αδυναμία του καλλιτέχνη να αποτυπώσει ολοκληρωτικά το όραμά του.

Το Still life είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται στη ζωγραφική. Στα ελληνικά μεταφράζεται ως «νεκρή φύση». Το να ζωγραφίζεις για παράδειγμα ένα μπολ με πορτοκάλια ή ένα τραπέζι με φαγητό, ένα βάζο λουλούδια στη μέση, μια κανάτα νερό. Όμως στην παράσταση του Παπαϊωάννου η φύση δύσκολα θα την χαρακτήριζες νεκρή. Ίσως γιατί διαρκώς παλεύει να ζωντανέψει. Θα λέγαμε ότι βρίσκεται σε ένα μεταίχμιο, μεταξύ νεκρού και ζωντανού. Η ύλη σπαράσσεται, για να γεννήσει ζωή. Μέσα από ρωγμές στις πέτρες, άνθρωποι βγαίνουν και αναμειγνύονται με άλλους ανθρώπους.

Οι ερμηνευτές στην σκηνή επιχειρούν πράγματα, αναζητούν το νόημα.  Η ύλη του έργου παλεύει να ερωτευθεί, παλεύει να βγει στο φως μέσα από ρωγμές στον χρόνο ή στα υλικά της τέχνης. Η φθορά, η αγωνία, η αναζήτηση ενός νοήματος ακόμα και στη σφαίρα του μεταφυσικού, όλα αυτά υπάρχουν στο έργο. Η ιδέα της μεταμόρφωσης επίσης παίζει καθοριστικό ρόλο- οι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με άλλα κορμιά και μεταλλάσσονται σε περίτεχνα συμπλέγματα, αναζητώντας ίσως το άλλο τους μισό; Αλλά αυτή η τρυφερή μετάλλαξη μήπως κρύβει από πίσω της μια παραμόρφωση σχεδόν τραγελαφική; Οι σχεδόν ταχυδακτυλουργικές εικόνες του Δημήτρη Παπαϊωάννου είναι ανοικτές σε πολλές αναγνώσεις. 

Με δεδομένο τον τίτλο, που παραπέμπει στο εικαστικό περιβάλλον, η παράσταση του Παπαϊωάννου έχει έντονο εικονοπλαστικό χαρακτήρα. Ο χορός έρχεται σε διάλογο με τις εικαστικές τέχνες και το θέατρο. Η απουσία μάλιστα μουσικής είναι χαρακτηριστική. Ίσως η μόνη σκηνή που είναι καθαρά χορευτική, είναι αυτή με τον Άρη Σερβετάλη να κινείται με εντυπωσιακό «ηλεκτρισμό». Κι εκεί, όμως, ο performer κινείται στο ρυθμό του θορύβου περισσότερο, παρά μιας μελωδίας. Ο Σερβετάλης περισσότερο, αλλά κι οι άλλοι ερμηνευτές (Δρόσος Σκώτης, Μιχάλης Θεοφάνους, Αργύρης Πανταζάρας, Καλλιόπη Σίμου, Παυλίνα Ανδριοπούλου) εντυπωσιάζουν σε κάποια σημεία με το πόσο καλά γυμνασμένοι είναι. Δύσκολες και καμιά επικίνδυνες (ή έτσι φαίνονται) κινήσεις, τις εκτελούν χωρίς φόβο και δισταγμό.

Στο Still Life κυριαρχεί μια ποιητική μελαγχολία. Η καλλιτεχνική δημιουργία είναι ένας δύσκολος δρόμος. Η παράσταση έχει μια σκοτεινή και ποιητική ατμόσφαιρα, που θα έλεγα, ότι ταιριάζει με την ποιητική και σκοτεινή ατμόσφαιρα των έργων του Μπέκετ. Παράλληλα, στο φινάλε, με έξυπνο τρόπο, ο δημιουργός κλείνει το μάτι στους θεατές, κάνοντας ένα σχόλιο για τη «νεκρή (εικαστική) φύση» που υπάρχει στον τίτλο του έργου.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Η παράσταση του Δημήτρη Παπαϊωάννου προσπαθεί με ειλικρίνεια χρησιμοποιώντας απλά υλικά και λιτούς εκφραστικούς τρόπους να απαντήσει σε μείζονα ζητούμενα της ζωής και της τέχνης. Το αποτέλεσμα είναι μια μελαγχολική και ποιητική παράσταση. Δεν είναι τόσο πληθωρική όσο το «Δύο», για παράδειγμα, αλλά έχει βάθος, ουσία και έναν φιλοσοφικό και πιο προσωπικό χαρακτήρα. Επίσης, δεν κυριαρχεί τόσο πολύ ο χορός, αλλά είναι ισχυρή και η εικαστική παρουσία και η αναζήτηση νέων μορφών έκφρασης.

Γιώργος Σμυρνής