Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος: Τα παραμύθια υπάρχουν για να κάνουν τη ζωή μας λιγότερο πεζή
Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου, θεωρεί σοβαρή και υπεύθυνη υπόθεση το θέατρο για παιδιά. Το δικό του θέατρο, το Θέατρο του Νέου Κόσμου, πραγματοποιεί εδώ και 13 χρόνια, ανελλιπώς, παραστάσεις για παιδιά. Αρχικά ήταν εξειδικευμένες για παιδιά που νοσηλεύονται σε νοσοκομεία ή ζουν σε ιδρύματα. Σταδιακά απλώθηκαν και σε άλλους χώρους, δίνοντας πάνω από 1.700 παραστάσεις. Μία από αυτές ήταν στην κατάμεστη πλατεία του Αγίου Παντελεήμονα, “που ήταν παραδομένη στο έλεος της Χρυσής Αυγής”, όπως δηλώνει χαρακτηριστικά ο σκηνοθέτης. Συνέντευξη στο Γιώργο Σμυρνή
Αυτό το καλοκαίρι σκηνοθετεί την παράσταση “Η Κοιμωμένη ξύπνησε” της Ξένιας Καλογεροπούλου και του Θωμά Μοσχόπουλου. Η παράσταση θα πραγματοποιήσει μεγάλη περιοδεία για τη θερινή σεζόν σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Σκηνοθετώντας την παιδική παράσταση, ήρθε σε επαφή με μνήμες από την εποχή που μεγάλωνε το γιο του κι έπαιζε μαζί του. Το σκηνικό της παράστασης βασίστηκε σ’ ένα παιχνίδι που έπαιζε παλιά με τον γιο του. Και το παιχνίδι αυτό, το έβγαλε απ’ το μπαούλο, για να παίζουν τώρα τα δυο μικρά εγγόνια του, όπως παραδέχεται ο σκηνοθέτης.
Με αφορμή την παράσταση “Η Κοιμωμένη ξύπνησε”, ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος μας περιγράφει τις διαφορές ανάμεσα σε αυτό το παιδικό έργο και στο παραμύθι της “Ωραίας Κοιμωμένης” του Σαρλ Περό. Επίσης, μας εξηγεί γιατί οι άνθρωποι χρειάζονται τα παραμύθια, για τις κοινωνικές δράσεις που πραγματοποιεί το Θέατρο του Νέου Κόσμου για τα παιδιά. Ακόμα, μας αποκαλύπτει τα παραμύθια που έλεγε ο ίδιος στον γιο του, όταν εκείνος ήταν μικρός.
-Πως αποφασίσατε να σκηνοθετήσετε μια παιδική παράσταση;
Δεν είναι η πρώτη φορά που σκηνοθετώ παιδικό θέατρο. Εδώ και 13 χρόνια, ανελλιπώς, το Θέατρο του Νέου Κόσμου κάνει θέατρο για παιδιά. Βέβαια, πιο εξειδικευμένο: για παιδιά που νοσηλεύονται σε νοσοκομεία ή ζουν σε ιδρύματα, με παραστάσεις που προσφέρουμε δωρεάν. Σιγά σιγά απλωθήκαμε και σε άλλους χώρους: πηγαίνουμε σε γυναικείες φυλακές, σε καταυλισμούς προσφύγων, τσιγγάνων, σε δημόσια σχολεία υποβαθμισμένων περιοχών, σε ειδικά σχολεία, στέκια μεταναστών ή έχουμε άλλες δράσεις, όπως όταν παίξαμε στην κατάμεστη πλατεία του Αγίου Παντελεήμονα, που ήταν παραδομένη στο έλεος της Χρυσής Αυγής. Σ’ αυτά τα χρόνια έχουμε δώσει πάνω από 1.700 παραστάσεις.
Επειδή λοιπόν θεωρώ σοβαρή και υπεύθυνη υπόθεση το θέατρο για παιδιά, αποφασίσαμε φέτος το καλοκαίρι να ταξιδέψουμε σε όλη την Ελλάδα και να παίξουμε για όλα τα παιδιά, παρουσιάζοντας μια μεγάλη παραγωγή, την παράσταση “Η Κοιμωμένη ξύπνησε” της Ξένιας Καλογεροπούλου και του Θωμά Μοσχόπουλου, με μια πολύ δυνατή ομάδα ηθοποιών με ικανότητες και εργατικότητά (Σταύρος Σβήγκος, Ορέστης Τζιόβας, Ανθή Ευστρατιάδη, Ευαγγελία Συριοπούλου, Φωτεινή Τιμοθέου, Χρήστος Πίτσας και Κοιμωμένη η Αμαλία Αρσένη), με μια εξαιρετική νέα χορογράφο, την Ξένια Θεμελή, με τα υπέροχα κοστούμια της Κλαιρ Μπρέισγουελ και τις θεατρικότατες μουσικές του Σπύρου Γραμμένου.
-Ποιές διαφορές έχει το έργο της Ξένιας Καλογεροπούλου και του Θωμά Μοσχόπουλου “Η ωραία κοιμωμένη ξύπνησε;” με το γνωστό παραμύθι “της ωραίας κοιμωμένης”;
Το παραμύθι της Ωραίας Κοιμωμένης είναι γνωστό κι αγαπημένο, αλλά η Ξένια κι ο Θωμάς του δίνουν άλλη διάσταση με ένα έξυπνο εύρημα: η πριγκίπισσα ξυπνάει με το φιλί ενός αγοριού ύστερα από 500 χρόνια, δηλαδή στο σήμερα, κι αυτό δίνει την ευκαιρία στα παιδιά (και στους μεγάλους) να δουν την ιστορία και μέσα από τη σύγχρονη οπτική γωνία, να την ακούσουν με τη σημερινή γλώσσα. Το έργο παντρεύει το χτες με το σήμερα σε επίπεδο αισθητικής, και με πολύ χιούμορ, μακριά από κάθε διδακτισμό, μας βοηθάει να ξαναδούμε (αν θέλουμε) τρυφερά τον κόσμο και τον εαυτό μας.
-Τη συγγραφή του κειμένου συνυπογράφει μαζί με την Ξένια Καλογεροπούλου ένας πολύ έμπειρος συνάδελφος σας, ο Θωμάς Μοσχόπουλος. Το γεγονός ότι το σενάριο έχει δουλευτεί από σκηνοθέτη κάνει τη δική σας δουλειά πιο εύκολη;
Σ’ όλους τους αιώνες, σε σημαντικό ποσοστό οι συγγραφείς σκηνοθετούσαν οι ίδιοι τα έργα τους, που σημαίνει πως ήταν άνθρωποι της πράξης και έβρισκαν σκηνικές λύσεις. Η Ξένια και ο Θωμάς έχουν μεγάλη σκηνική πείρα, που οπωσδήποτε επηρεάζει τον τρόπο της γραφής τους. Το έργο τους είναι έξυπνα γραμμένο, αφήνει περιθώριο για τη φαντασία άλλων σκηνοθετών, δουλεύοντάς το ένιωθα ελεύθερος να αυτοσχεδιάσω μαζί με τους ηθοποιούς, και σίγουρα η δική μας παράσταση είναι πολύ διαφορετική από του Θωμά. Καθοριστικό ρόλο παίζει σ’ εμάς το σκηνικό, που βασίστηκε σ’ ένα παιχνίδι που έπαιζα με τον γιο μου όταν ήταν μικρός και που το έβγαλα απ’ το μπαούλο, για να παίζουν τώρα τα δυο μικρά εγγόνια μου. Με τα πολύχρωμα ξυλάκια από αυτό το παιχνίδι, σε διάφορα σχήματα, τα παιδιά κατασκευάζουν χρησιμοποιώντας τη φαντασία τους πύργους, σπίτια, αντικείμενα κλπ. Με τον ίδιο τρόπο αυτά τα στοιχεία, μεγεθυμένα για τις ανάγκες του σκηνικού, τα χρησιμοποιούν οι ηθοποιοί στη διάρκεια της παράστασης για να δημιουργήσουν τους πολλαπλούς χώρους που απαιτεί η ιστορία. Αυτές οι κατασκευές πάνω στη σκηνή κάνουν πιο ευφάνταστη και παιχνιδιάρικη την παράσταση.
-Γιατί ο κόσμος ανά τους αιώνες (και όχι μόνο τα παιδιά) χρειάζεται τα παραμύθια;
Θα μπορούσε κανείς να μιλάει ώρες γι’ αυτό το θέμα. Τα παραμύθια είναι ένας χώρος ελεύθερος στη φαντασία των παιδιών, ένας χώρος όπου δαμάζονται οι πιο σκοτεινοί φόβοι μας. Μεγαλώνοντας τα εγκαταλείπουμε, όπως εγκαταλείπουμε τα παιχνίδια μας. Όχι όλοι, όχι την ίδια στιγμή. Σε μια σκηνή του έργου βλέπουμε το αγόρι της σύγχρονης εποχής, παρότι έχει πια μεγαλώσει, να συνεχίζει να παίζει κλεισμένος στο δωμάτιό του, όπως άλλωστε τόσοι νέοι γύρω μας. Τον ακούμε να λέει: “Ε, ναι… ονειρεύομαι… διάφορα. Ότι φεύγω… ότι είμαι αλλού… Αλλά δε φεύγω. Καμιά φορά παίρνω το λεωφορείο… Έτσι… πάω… πάω ως το τέρμα… στο σταθμό. Δεν μπαίνω στα τρένα. Τα κοιτάω μόνο που φεύγουν. Θέλω να φύγω αλλά δε φεύγω. Μπορεί και να φοβάμαι.” Στην πορεία αυτό το παιδί ελευθερώνεται, κάνει πράξη τα όνειρά του. Τα παραμύθια είναι εκεί για να κάνουν τη ζωή μας λιγότερο πεζή. Και όλοι ανεξαιρέτως, όταν συναντηθούμε με το παραμύθι, παρασυρόμαστε από τη γοητεία του. Για άλλους λόγους οι μικροί, για άλλους οι μεγάλοι. Αλλά η γοητεία είναι γοητεία.
-Σαν πατέρας λέγατε παραμύθια στον γιο σας;
Δεν έλεγα γνωστά παραμύθια, έφτιαχνα δικές μου ιστορίες χρησιμοποιώντας κουκλάκια και αντικείμενα από τα παιχνίδια του γιου μου, δημιουργούσα μια αυτοσχέδια σκηνή στο πάτωμα, μέχρι και φωτισμούς έκανα, με ένα πορτατίφ. Θέλω να πω ότι σημασία έχει όχι μόνο το τι απολαμβάνει το παιδί βλέποντας ή ακούγοντας μια ιστορία ή ένα παραμύθι, αλλά και πώς το απολαμβάνει και ταξιδεύει κι ο μεγάλος. Νομίζω ότι με τον ίδιο τρόπο κάνω και θέατρο.
-Το θέατρο του Νέου Κόσμου δίνει ιδιαίτερο βάρος σε παιδικές κι εφηβικές παραστάσεις, πολλές φορές και με κοινωνικό χαρακτήρα. Υπάρχουν κάποιες ακόμα δράσεις που σκοπεύει το θέατρο σας να αναλάβει σε αυτόν τον τομέα;
Τα τελευταία χρόνια, με την οικονομική καταστροφή που βιώνει η χώρα μας, αποφασίσαμε σαν θέατρο να ανοιχτούμε και σε άλλες κατηγορίες παιδιών, πέρα από τα νοσοκομεία κλπ. Παίζουμε και στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, κάθε Κυριακή, σε συνεργασία με δομές αλληλεγγύης της πόλης, που φέρνουν δωρεάν παιδιά που οι οικογένειές τους πλήττονται οικονομικά. Τώρα το καλοκαίρι λοιπόν, περιοδεύοντας σε όλη την Ελλάδα, δεν θα ξεχάσουμε και το θέατρο αλληλεγγύης: εκτός από τους θεατές που θα πληρώσουν εισιτήριο, θα διαθέσουμε και έναν αριθμό από δωρεάν εισιτήρια για κάθε παράστασή μας, πάντα σε συνεργασία με τοπικές δομές αλληλεγγύης.
-Ποιά είναι τα επόμενα καλλιτεχνικά βήματα για εσάς και το θέατρο του Νέου Κόσμου;
Το χειμώνα, εκτός από τους “Αστερισμούς”, που θα συνεχίσουν για λίγες παραστάσεις, θα παρουσιάσουμε ένα ελληνικό έργο με την Ελένη Ουζουνίδου, τη “Σταματία το γένος Αργυροπούλου” του Κώστα Σωτηρίου. Μια γυναίκα που χάνει τη ζωή μέσα από τα χέρια της, αδυνατώντας να παρακολουθήσει τον κόσμο που προχωράει δίπλα της. Στη συνέχεια ένα καινούριο εγγλέζικο έργο, τα Παράσιτα της Βίβιεν Φράτσμαν, με την Κόρα Καρβούνη και τη Γιωργιάννα Νταλάρα: Δύο αδελφές που μοιράζονται το ίδιο τραυματικό παρελθόν και το ίδιο ζοφερό παρόν: κακοποίηση, φτώχεια, φυλακή, ναρκωτικά.
Επίσης θέλουμε να συνεχίσουμε τη δράση μας σε νοσοκομεία και ιδρύματα. Φέτος είχαμε την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Για το μέλλον δεν ξέρουμε τίποτε. Εύχομαι να βρεθεί ένας τρόπος, γιατί θα είναι μεγάλη ήττα να σταματήσουμε ύστερα από 13 χρόνια αυτή τη δράση μας. Ο φίλος και συνεργάτης Μάκης Παπαδημητρίου θα σκηνοθετήσει το Loot. To άλλο μέλος της παρέας, ο Παντελής Δεντάκης μαζί με την Ελίτα Κουνάδη και άλλους φίλους θα ανεβάσουν στο Παρίσι, στο Θέατρο του Ήλιου της Αριάν Μνουσκίν την παράσταση “Ματαρόα, η διάτρητη μνήμη” σε σκηνοθεσία της Ελέν Σενκ. Σ’ αυτή την παράσταση, που θα παιχτεί και στην Αθήνα, συμμετέχει το Θέατρο του Νέου Κόσμου ως συμπαραγωγός. Τέλος, θα συνεχίσουμε αυτό που κάνουμε επί 17 χρόνια, συμπαραγωγές με θεατρικές ομάδες κυρίως νέων δημιουργών.
Εκτός Θεάτρου του Νέου Κόσμου θα σκηνοθετήσω στο Εθνικό Θέατρο το έργο του Ρόμπερτ Μπολτ Ένας άνθρωπος για όλες τις εποχές με πρωταγωνιστή τον Γιώργο Μιχαλακόπουλο και στην Κύπρο τους Αστερισμούς του Νικ Πέιν με τη Στέλλα Φυρογένη και τον Νεοκλή Νεοκλέους.
