Η διάσημη ομάδα χορού Martha Graham Dance Company περιοδεύει στην Ελλάδα

Το 1926, λίγα μόλις χρόνια μετά την άφιξή της στη Νέα Υόρκη, η Μάρθα Γκράχαμ ιδρύει την Martha Graham Dance Company. Την ίδια στιγμή δημιουργεί και ένα κέντρο χορού, το Martha Graham Center of Contemporary Dance όπου θα στεγάσει την ομάδα, ενώ παράλληλα ξεκινά να λειτουργεί στον ίδιο χώρο και το Martha Graham School of Contemporary Dance, το οποίο εξακολουθεί έως σήμερα να θεωρείται η πιο ιστορική και διεθνώς καταξιωμένη σχολή χορού της Αμερικής. Με αυτό το δυναμικό παρόν στη Νέα Υόρκη ξεκινά και η χορευτική περιπέτεια της Μάρθα Γκράχαμ που θα αποτυπωθεί με τρόπο μοναδικό και καθοριστικό στην ιστορία του Σύγχρονου Χορού.

Η Martha Graham Dance Company θεωρείται για τους Αμερικάνους εθνική πολιτιστική κληρονομιά. Σε όλα τα χρόνια των δραστηριοτήτων της, η ομάδα έχει μεταφέρει το έργο της Graham, έργο ισοδύναμο μιας ανυπέρβλητης μουσειακής αξίας, σε περισσότερες από 50 χώρες, ενώ παραστάσεις της έχουν ανέβει στους σημαντικότερους χώρους πολιτισμού του πλανήτη. Αν και η ίδια η Martha Graham υπήρξε η πιο προβεβλημένη εκπρόσωπος της ομάδας, για την οποία χόρευε μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’60, από τη Martha Graham Dance Company αναδείχτηκαν σπουδαίοι σύγχρονοι χορευτές και χορογράφοι όπως ο Μέρς Κάνινγκχαμ, ο Πωλ Τέιλορ, ο Μάρκ Μόρις, ο Έρικ Χόκινγκς. Στις 181 χορογραφίες που η Γκράχαμ δημιούργησε για την ομάδα της συμμετείχαν κατά καιρούς διάσημες προσωπικότητες, μεταξύ των οποίων ο Mikhail Baryshnikov, η Margot Fonteyn, η Liza Minnelli, ο Rudolph Nureyev, η Maya Plisetskaya, η Kathleen Turner.

Σήμερα, η Martha Graham Dance Company διατηρώντας το ανήσυχο και ανατρεπτικό πνεύμα της μεγάλης Αμερικανίδας καλλιτέχνιδος κοιτάζει σταθερά προς το μέλλον. Η Janet Eilber, καλλιτεχνική διευθύντρια της ομάδας, στοχεύει στη διάδοση του έργου της Γκράχαμ στις νεότερες γενιές με την εφαρμογή νέων προγραμμάτων που περιλαμβάνουν εκπαιδευτικές δραστηριότητες, χρήση μέσων νέας τεχνολογίας, συνεργασίες με άλλους φορείς πολιτισμού. Μια από τις βασικές κατευθύνσεις της ομάδας είναι πλέον και η συνεργασία της με καταξιωμένους και νέους χορογράφους για τη δημιουργία της δικής τους χορογραφικής εκδοχής έργων της Γκράχαμ.

Μάρθα Γκράχαμ: μια μυθική μορφή του 20ου αιώνα

Το εύρος και η επιρροή του έργου της Μάρθα Γκράχαμ (1894 – 1991) έχει συγκριθεί με το έργο του Πικάσο στη ζωγραφική, όσο και του Στραβίνσκι στη μουσική! Το 1998, το περιοδικό Time την αποκάλεσε «Χορεύτρια του αιώνα», ενώ το People Magazine τη συμπεριέλαβε στις εξέχουσες θηλυκές «Μορφές – Σύμβολα του αιώνα». Η Μάρθα Γκράχαμ με την ισχυρή προσωπικότητα και το ανήσυχο και ερευνητικό μυαλό της δημιούργησε ένα πρωτοποριακό και καινοτόμο για την εποχή της χορογραφικό έργο, που η εμβέλεια και η επιρροή του ξεπέρασαν κατά πολύ τα όρια της τέχνης του χορού. Παράλληλα, δημιούργησε το δικό της κινητικό σύστημα που υπηρέτησε και ανέδειξε το έργο της, επηρεάζοντας γενιές και γενιές χορευτών και χορογράφων.

Η Martha Graham γεννήθηκε στην Πενσυλβανία (ΗΠΑ) και «άντλησε» την πρώτη της έμπνευση από το ψυχολόγο πατέρα της, ο οποίος της εμφύσησε μια φυσική αγάπη για τη γλώσσα του ανθρωπίνου σώματος. Από τα πρώτα της κιόλας βήματα στο χορό άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι το μπαλέτο κρατούσε τον χορευτή μακριά από την έκφραση βαθύτερων συναισθημάτων, καθώς επένδυε σε πιο εξωτερικά χαρακτηριστικά, στη χάρη της κίνησης και στην τεχνική τελειότητα. Αναζητώντας κάτι πιο ουσιαστικό και βαθύ για την τέχνη της άρχισε να οραματίζεται μια τεχνική που θα διευκόλυνε τη συναισθηματική έκφραση του χορευτή. Έτσι, ανέπτυξε ένα δικό της κινητικό ιδίωμα, γνωστό μέχρι σήμερα ως «τεχνική Γκράχαμ» που χαρακτηρίζεται από δραματικές, έντονες και γωνιώδεις κινήσεις.

Σε όλα τα χρόνια της δημιουργίας της αντλούσε έμπνευση από ένα ανεξάντλητο φάσμα πηγών, όπως η μοντέρνα ζωγραφική, η αμερικανική μεθόριος, οι θρησκευτικές τελετές των ιθαγενών, η ελληνική μυθολογία. Ως δημιουργός, η Martha Graham φρόντιζε όλες τις πτυχές στην παραγωγή των έργων της, από τις χορογραφίες και τα κοστούμια, ως τη μουσική και το φωτισμό. Στα 70 χρόνια δημιουργίας της συνεργάστηκε με μεγάλους καλλιτέχνες, αλλά και εκπροσώπους από το χώρο της μόδας (Isamu Noguchi, John Houseman, Halston, Donna Karan, Calvin Klein, Aaron Copland, Louis Horst, Samuel Barber, William Schuman, Carlos Surinach, Norman Dello Joio, Gian Carlo Menotti, κ.ά.). Αν και δεν συμπαθούσε ιδιαίτερα το μπαλέτο, δημιούργησε ωστόσο ρόλους για κορυφαίους κλασικούς χορευτές, όπως η Margot Fonteyn, ο Rudolph Nureyev και ο Mikhail Baryshnikov, οι οποίοι συμμετείχαν ως guests στις παραγωγές της. Ως δασκάλα χορού έχει διδάξει σε ηθοποιούς πώς να χρησιμοποιούν το σώμα τους ως μέσο έκφρασης, μεταξύ των οποίων η Μπέτυ Ντέηβις, ο Γκρέγκορυ Πέκ, η Τζοάν Γούντγουορντ, ο Κέρκ Ντάγκλας, αλλά και η Μαντόνα.

Καλλιτέχνις με πολιτική συνείδηση που αποτυπώθηκε στο χορογραφικό της έργο, χόρεψε στο Λευκό Οίκο για τον πρόεδρο Ρούσβελτ και αρνήθηκε την πρόσκληση του Χίτλερ να εμφανιστεί στη Γερμανία με την ομάδα της. Το 1976, ο Πρόεδρος Gerald Ford της απένειμε το Μετάλλιο της Ελευθερίας, ανακηρύσσοντάς την «εθνικό θησαυρό», ενώ το 1985, ο Πρόεδρος Ronald Reagan της απένειμε την κορυφαία διάκριση των ΗΠΑ National Medal of Arts.