Είδαμε το Ionesco Suite για το Φεστιβάλ Αθηνών- Ηλεκτρισμένος κι απολαυστικός τουρτοπόλεμος

Η παράσταση Ionesco Suite είναι μια συρραφή από τέσσερα έργα του σπουδαίου Ρουμάνου συγγραφέα και ανεβαίνει μέχρι 3 Ιουλίου στην Πειραιώς 260, Κτίριο Δ.

Ο Ντεμαρσύ-Μοτά, μετά τον πετυχημένο του Ρινόκερο, ο οποίος ξεχώριζε για το μαξιμαλιστικό του χαρακτήρα, στα σκηνικά, στα εφέ και τον πλούτο ιδεών και εικόνων αποφάσισε να επιστρέψει πιο μινιμαλιστικά και με περισσότερη έμφαση στον αυτοσχεδιασμό στον Ιονέσκο. Ζήτησε από τους ηθοποιούς, με τους οποίους συνεργάζεται να διαβάσουν όλοι μαζί το σύνολο του έργου του Ιονέσκο και να διαλέξουν αποσπάσματα, σκηνές και χαρακτήρες που τους ενδιέφεραν. Είχαν απόλυτη ελευθερία να διαλέξουν αποσπάσματα από μυθιστορήματα, οι άντρες να διαλέξουν γυναικείους ρόλους και οι γυναίκες αντρικούς, να ανακατέψουν έργα ή ατάκες. Κι όπως λέει ο σκηνοθέτης «μου έδειξαν ένα σύνολο υλικών αρκετά μνημειώδες και άρχισα να φτιάχνω μια φόρμα γι’ αυτό το υλικό, απελευθερώνοντας κάποια συγκεκριμένα θέματα: την κατάρρευση της επικοινωνίας μεταξύ των ατόμων μέσα στην οικογένεια, το ζευγάρι, την ομάδα. Τις κοινωνικές τελετουργίες: τα οικογενειακά γεύματα, τα γαμήλια γεύματα, τα
γεύματα γενεθλίων. Τη σχέση με την εξουσία, με τις αρχές και τα υποπροϊόντα τους».

Από το σύνολο του έργου του Ιονέσκο επιλέχθηκαν, λοιπόν αποσπάσματα από 4 έργα: «Ζακ ή Η υποταγή», «Ντελίριο για δύο», η πολύ γνωστή «Φαλακρή τραγουδίστρια» και «Το Μάθημα». Επτά ηθοποιοί γύρω από ένα τραπέζι αποκαλύπτουν το παράλογο των σχέσεων και των κοινωνικών δομών μέσα από κοινότοπες καταστάσεις και κλισέ φράσεις, που όμως προσεγγίζονται από τελείως διαφορετικό πρίσμα μέσα από τη ματιά του Ιονέσκο.

Η συρραφή είναι μια δύσκολη προσπάθεια, που πολλές φορές δημιουργεί «ατυχήματα». Στο Ionesco Suite μόνο ατυχής δεν είναι. Από τη μία βοηθάει το γεγονός ότι χρησιμοποιούνται αποκλειστικά κείμενα του Ιονέσκο και δεν γίνεται ποτ πουρί από δεκάδες διαφορετικούς συγγραφείς, όπως κάνουν διάφορες ελληνικές συρραφές. Αυτό διευκολύνει την ομοιογένεια στο ύφος. Ακόμα περισσότερο βοήθησε η ικανότητα του σκηνοθέτη να εντοπίσει θεματικές- όπως οι κοινωνικές τελετουργίες ή η κατάρρευση της επικοινωνίας-, μέσα από τις οποίες να ενώσει τα διαφορετικά (και εκτεταμένα) αποσπάσματα. Κι επίσης, πρόκειται για έργα του θεάτρου του παραλόγου, των οποίων η ιστορία δεν αναπτύσσεται με συμβατικούς τρόπους. Επομένως, η ανάμειξη διαφορετικών κειμένων είναι πιο εύκολη.

Η παράσταση αυτή έχει αρκετά μινιμαλιστικό χαρακτήρα και δίνει έμφαση στον αυτοσχεδιασμό. Όλες οι δράσεις εκτυλίσσονται γύρω από ένα τραπέζι, στο οποίο συγκεντρώνονται είτε οικογένειες, είτε ζευγάρια, είτε φιλικές συντροφιές, είτε ένας δάσκαλος (φονιάς) με τη «μαθητευόμενη» του. Για να μπορεί να παρακολουθήσει καλύτερα το έργο το κοινό, υπήρξε αλλαγή του χώρου. Στην τεράστια σκηνή της αίθουσας Δ τοποθετήθηκαν πάνω από 200 καθίσματα γύρω από το τραπέζι. Κι έτσι οι θεατές ήταν κοντά στους ηθοποιούς- κάτι που χρειάζεται στην παράσταση. Γιατί οι ηθοποιοί κάνουν παιχνίδι με τους θεατές, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η παράσταση είναι διαδραστική.

Αυτή η εγγύτητα ηθοποιών και κοινού λειτουργεί ευεργετικά. Φέρνει πιο κοντά το θεατή σε έντονες καταστάσεις που βιώνει ο ηθοποιός. Η παράσταση έχει πολύ νεύρο, ένταση, συγκρούσεις για το τίποτα. Οι φίλοι, τα αντρόγυνα, γονείς και παιδιά είναι σε μια συνεχή σύγκρουση. Υπάρχουν πολύ αστεία γεγονότα, όπως τουρτοπόλεμοι και άλλες συναφείς καταστάσεις, που τις έχουμε δει και στις κωμωδίες του σινεμά. Κι ενώ αναδεικνύεται το χιούμορ του Ιονέσκο, δεν υπονομεύεται σε τίποτα η σοβαρότητα του μηνύματός του, η απελπισία, το χάος, η υπονόμευση της όποιας σημαντικότητας στην κουλτούρα και των σχέσεων εξουσίας ακόμα και σε καθημερινές καταστάσεις.

Ο εκρηκτικός ρυθμός που υπάρχει σε ορισμένα σημεία, σε συντονισμό πάντα με την ωραία ηλεκτρική μουσική της παράστασης (των Jefferson Lembeye και Walter N’Guyen), εντυπωσιάζει όσο και ο καταιγισμός από λογοπαίγνια του Ιονέσκο (πολλά δυστυχώς δεν μπορούν να μεταφραστούν από τους υπέρτιτλους της παράστασης). Κι υπάρχουν εξάρσεις λυρισμού και πάθους, ειδικά από τις ερμηνείες των ηθοποιών, που μου έκαναν ιδιαίτερη αίσθηση.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Η παράσταση διαρκεί λιγότερο από μιάμιση ώρα, αλλά νομίζεις ότι διαρκεί περισσότερο. Όχι γιατί σε κουράζει, αλλά γιατί σε γεμίζει πολύ. Μία πολύ ενδιαφέρουσα δημιουργία, που δένει με ομοιογένεια διαφορετικά κείμενα του ίδιου συγγραφέα, με ιδιαίτερα ευφυή σκηνοθετικά ευρήματα και κάποιες εξαιρετικές στιγμές υποκριτικής από τους ηθοποιούς της παράστασης, σε μια παράσταση που συνδυάζει το προκλητικό με την καλαισθησία.

Γιώργος Σμυρνής