Είδαμε τη «Μεγάλη Χίμαιρα» για το Φεστιβάλ Αθηνών – Πάθη και αυταπάτες

Στην εξέλιξη του έργου παρακολουθούμε την ιστορία μιας Γαλλίδας, της Μαρίνας Μπαρέ, που έρχεται να ζήσει στην Ελλάδα, ερωτευμένη και παντρεμένη μ’ έναν Έλληνα εφοπλιστή, αλλά και παθιασμένη με την ελληνική κλασική παιδεία. Ερχόμενη σε επαφή όμως με την ίδια την χώρα των ονείρων της, συναντά τις δικές της Χίμαιρες: το δραματικό τοπίο τραχύ κι αισθησιακό ταυτόχρονα, την παρασύρει σε μια μοιραία δίνη πάθους, πυροδοτεί τα παλιά ψυχολογικά της τραύματα και τη οδηγεί στην αυτοκαταστροφή.

Ο Καραγάτσης σε αυτό το μυθιστόρημα κλείνει την τριλογία «Γιούγκερμαν- Λιάπκιν- Χίμαιρα», στην οποία μελετάει ενδελεχώς την δυνατότητα προσαρμογής των ξένων στην ελληνική πραγματικότητα, αλλά και την αμφιθυμία των Ελλήνων απέναντι στην Δύση. Όπως και στο Γιούγκερμαν ένας ακραίος αισθησιασμός συνυπάρχει με έναν ισχυρό ηθικισμό και το αποτέλεσμα των εσωτερικών συγκρούσεων και των παθών είναι ζοφερό. Οι ήρωες παρασύρονται στα σωματικά τους πάθη (η σάρκα θέλει να κατασπαράξει σάρκα), αλλά νιώθουν και έντονες τύψεις, οι οποίες τους οδηγούν στην αυτοκαταστροφή. 

Ως προς τη θεατρική προσαρμογή, η διάρκεια του έργου ήταν αρκετά μεγάλη. Υπάρχουν πολλοί διάλογοι με μακροσκελείς (και ενίοτε κουραστικές) αναλύσεις πάνω σε θέματα της ελληνικής και της γαλλικής φύσης, πάνω σε διάφορους λογοτέχνες, τον Φλομπέρ, τον Παλαμά, τον Καβάφη κ.α. Οι διάλογοι αυτοί είναι ανάμεσα στην γαλλίδα Μαρίνα (μια γυναίκα που συνδυάζει έναν αδίστακτο ηδονισμό και σκοτεινά μυστικά με μια φιλολογική μανία) με τον αδερφό του άντρα της Μηνά (Όμηρος Πουλάκης), επίσης καλλιεργημένο και αρκετά φιλήδονο άντρα.

Η προσπάθεια από την πλευρά της σκηνοθεσίας του Δημήτρη Τάρλοου, αλλά και της διασκευής του Στρατή Πασχάλη, είναι να αποτυπωθεί με διαλογικό και κινηματογραφικό τρόπο το αφήγημα. Έτσι, δεν υπάρχει αφηγητής στην παράσταση- κάτι που ίσως να αφαιρεί μια βασική ποιότητα του έργου, τη γλώσσα του Καραγάτση στις περιγραφές. Υπάρχουν, όμως, κάποια σημεία που το κείμενο προβάλλεται, ακόμα και σε γιγαντοοθόνη, για να το διαβάσει ο κόσμος- σε κάποιες ιδιαίτερες δραματικές κορυφώσεις, σκηνές που υπογράφει ο σκηνοθέτης Χρήστος Δήμας. Το έργο έχει μακροσκελείς φιλοσοφικούς και φιλολογικούς διαλόγους. Έχει όμως κι ενδιαφέρουσες ονειρικές εικόνες και μια αξιόλογη σύζευξη του κινηματογραφικού με το θεατρικό. Η κομψότητα και η κλάση της αριστοκρατίας της εποχής αποτυπώνεται στα καλοφτιαγμένα κοστούμια της Ελένης Μανωλοπούλου.

Ως προς τις ερμηνείες, ξεχωρίζει η Αλεξάνδρα Αϊδίνη, που έχει και τον κεντρικό ρόλο της Μαρίνας. Καταφέρνει να συνδυάσει τη γαλλική με την ελληνική προφορά ιδιαίτερα πειστικά και να αποτυπώσει το δράμα και τις εσωτερικές συγκρούσεις της ηρωίδας. Εξαιρώντας κάποιες υπερδραματικές σιτγμές της, η ερμηνεία της ήταν πολύ καλή. Ικανοποιητική ήταν η ερμηνεία του Νίκου Ψαρά ως του ψημένου από τη ζωή καπετάνιου και εφοπλιστή. Ο σκηνοθέτης Δημήτρης Τάρλοου με το σύντομο πέρασμά του ως Μ. Καραγάτσης θέτει υποψηφιότητα ίσως για πρωταγωνιστής σε πιθανές σειρές ή ταινίες με θέμα τη ζωή του γνωστού συγγραφέα.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Μια ενδιαφέρουσα μεταφορά, που κάνει προσιτό για το ευρύ θεατρικό κοινό ένα διάσημο μυθιστόρημα του Καραγάτση. Το ονειρικό και κινηματογραφικό στοιχείο υπάρχουν έντονα. Η μεγάλη διάρκεια δημιούργησε κάποιες κοιλιές, ενώ κάποιες λεπτομέρειες σε κομβικές σκηνές χρειάζονται λίγη δουλειά ακόμα, σε μια παράσταση που θα ανέβει και την επόμενη σεζόν (από 22 Νοεμβρίου) στο θέατρο Πορεία.

Γιώργος Σμυρνής