Είδαμε τον «Φιλοκτήτη» στην Επίδαυρο- Η μοναξιά του προδομένου ήρωα

Στην σπουδαία αυτή τραγωδία του Σοφοκλή, ο Φιλοκτήτης αρρωσταίνει από το δάγκωμα ενός φιδιού στο πόδι. Η κακή οσμή από την πληγή κι οι κραυγές του κάνουν τους συντρόφους του να τον παρατήσουν στη Λήμνο. Όμως, τα πράγματα γυρίζουν κι αυτοί που τον παράτησαν μόνο σε ένα ξερονήσι, δέκα χρόνια μετά, τον έχουν απόλυτη ανάγκη. Ο μάντης προφήτευσε ότι χρειάζονται το ανίκητο τόξο του Ηρακλή, που είναι στην κατοχή του, για να κατακτήσουν την Τροία. Ο πονηρός και καταχθόνιος Οδυσσέας και ο πιο φιλάνθρωπος γιος του Αχιλλέα, ο Νεοπτόλεμος, ετοιμάζουν μια συνωμοσία, για να αποσπάσουν τη βοήθεια του Φιλοκτήτη ή, διαφορετικά, να του κλέψουν το φονικό του τόξο. Θα κερδίσει η ηθική ή η κατεργαριά; Τα ηθικά διλήμματα του Νεοπτόλεμου τον εμποδίζουν να επιτρέψει την ολοκλήρωση του σχεδίου του πονηρού Οδυσσέα. Αλλά κι ο Φιλοκτήτης, μετά την παρέμβαση του Ηρακλή, ως από μηχανής Θεού, θα δεχθεί να συνδράμει τον αγώνα των Αχαιών.

Ο Φιλοκτήτης είναι ένας σπουδαίος ρόλος, ένας ρόλος που κουβαλάει πάνω του το σωματικό μαρτύριο με πολύ ξεκάθαρο τρόπο. Το πόδι του είναι σακατεμένο. Και βρίσκεται στο επίκεντρο της τραγωδίας, αλλά και της σκηνοθετικής προσέγγισης του Κώστα Φιλίππογλου, ο οποίος ανέθεσε την ερμηνεία του Φιλοκτήτη στον γνωστό σκηνοθέτη (και ηθοποιό) Μιχαήλ Μαρμαρινό. Ο Μαρμαρινός ίσως είναι κρίμα που δεν παίζει συχνότερα σε παραστάσεις, γιατί σε αυτό το ρόλο ήταν πολύ καλός. Με ένα σύγχρονο παίξιμο και με μια φωνή γεμάτη λυγμό, αλλά και ζεστασιά, απέδωσε όλον αυτό τον πόνο που κουβαλάει ο ήρωας, αλλά και μια συγκινητική ανθρωπιά από μέρους του, κάνοντας τον και πάρα πολύ συμπαθή. Και γιατί όχι, άλλωστε; Αυτός δεν είναι το θύμα μιας συνωμοσίας αχάριστων συντρόφων. Επίσης, ο Μαρμαρινός αποδίδει με έντονη σωματικότητα τον πόνο και την αδυναμία του ήρωα.

Αξιόλογη ήταν κι η ερμηνεία του Αιμίλιου Χειλάκη, ο οποίος με αρκετή ευαισθησία απέδωσε τον χαρακτήρα του αρκετά ηθικού και φορτωμένου με ηθικά διλήμματα νεαρού Νεοπτόλεμου. Λιγότερα διλήμματα είχε ο Οδυσσέας, ο οποίος είναι ένας αυστηρός οπορτουνιστής με ελάχιστες ενοχές για τις πράξεις του. Το σκληρόκαρδο αυτό ρόλο απέδωσε ο Κ. Μαρκουλάκης με μια αυταρχική λογική, του τύπου «αποφασίζουμε και διατάζουμε». Κινήθηκε σε αρκετά ικανοποιητικά επίπεδα και έδωσε και κάποιες κωμικές νότες στην ερμηνεία του, με μόνη μου ένσταση ότι ίσως σε κάποια σημεία φώναζε λίγο παραπάνω.

Η σκηνοθεσία του Φιλίππογλου βασίστηκε σε πολύ λιτή σκηνογραφία και στο σωματικό θέατρο και μια αρκετά μεγάλη κινητικότητα των ηρώων και του χορού. Κάποιες σανίδες σε βάθρα ήταν το βασικό στοιχείο της σκηνογραφίας του Κenny MacLellan. Ίσως οι άνδρες που έκαναν τραμπάλα- κυρίως ο Οδυσσέας κι ο Νεοπτόλεμος- να εκφράζουν τις ηθικές και πολιτικές ακροβασίες των δύο συγκεκριμένων ηρώων, που για χάρη του πολιτικού συμφέροντος προσπαθούν να ξεγελάσουν τον ταλαίπωρο Φιλοκτήτη. Επίσης, πολύ θεαματική ήταν η παρουσία του λαμπερού και μεγάλου σε μέγεθος τόξου.

Ο υπερκινητικός και πολυεθνικού χαρακτήρα χορός δεν με εντυπωσίασε, όπως παρουσιάστηκε στη συγκεκριμένη παράσταση, ούτε ως προς το στήσιμο, ούτε ως προς τις ερμηνείες. Επίσης, υπήρξε μια μείωση της παρουσίας του Ηρακλή, ο οποίος δεν εμφανίζεται σαν από μηχανής Θεός επί σκηνής, αλλά με πιο υπόγειο τρόπο. Η σύγχρονη μουσική των Lost Bodies έδενε με τον δυναμικό και με αρκετή κίνηση χαρακτήρα της παράστασης.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Ο «Φιλοκτήτης» κατάφερε να κερδίσει το κοινό. Το σπουδαίο αυτό έργο είχε μια σύγχρονη σκηνοθετική προσέγγιση από τον Κ. Φιλίππογλου, που σε μαγνήτιζε αρκετά με την κίνηση, τη μουσική και τις ερμηνείες των ηθοποιών. Ξεχωριστή ήταν η παρουσία του Μιχαήλ Μαρμαρινού.

Γιώργος Σμυρνής