Είδαμε το «Ματωμένο γάμο» της Λένας Κιτσοπούλου στο Φεστιβάλ Αθηνών- Το τίμημα του πάθους

Το θέμα του χαμένου έρωτα, του έρωτα που εμποδίζεται από τις κοινωνικές συμβάσεις, είναι θεμελιώδες στη δραματουργία του Λόρκα και αντανακλά την προσωπική εμπειρία του. Η άσβεστη φλόγα του ματαιωμένου εφηβικού έρωτα ανάμεσα στον Λεονάρδο και τη Νύφη στον Ματωμένο γάμο (1933) οδηγεί στην τραγωδία. Η νύφη το σκάει με τον πρώην αγαπημένο της λίγο μετά τη λήξη του γάμου κι ο γαμπρός ζητάει να πάρει το αίμα του πίσω. Το αποτέλεσμα είναι να σφαχτούν και οι δύο, γαμπρός και εραστής. Στη συνέχεια, η νεαρή κοπέλα θα πληρώσει το τίμημα του πάθους της, τιμωρούμενη από τη μητέρα του γαμπρού.

Το έγκλημα στο έργο δεν οφείλεται μόνο στο γεγονός ότι η νύφη το έσκασε. Υπάρχει ιστορικό βεντέτας ανάμεσα στην οικογένεια του Λεονάρντο, του άντρα που το σκάει με τη νύφη και σε αυτήν του γαμπρού. Κεντρικό ρόλο παίζει η μητέρα του γαμπρού, η οποία έχει δει τον άντρα της και τον άλλο της γιο να σκοτώνονται, θύματα αυτής της βεντέτας. Έτσι στο έργο κυριαρχούν τόσο το αδάμαστο πάθος, που καταπιέζεται από τις κοινωνικές συμβάσεις της επαρχίας, όσο και η σκιά της απειλής και οι νοσηρές μνήμες που έχουν αφήσει πίσω τους τα θανατικά της βεντέτας των δύο οικογενειών. Αυτά τα δύο στοιχεία δίνουν το εκρηκτικό μείγμα, που θα φέρει τον όλεθρο στον «Ματωμένο γάμο».

Η παράσταση της Λένας Κιτσοπούλου έχει το σκηνοθετικό της στίγμα. Μεταμοντέρνα στοιχεία, επιθετική αποδόμηση, μείξη πολλών διαφορετικών καλλιτεχνικών ειδών, κριτική στην κοινωνική υποκρισία, στην καταπίεση της γυναίκας, στα κλειστά συστήματα της επαρχίας και στην οικογένεια. Στο γλέντι του γάμου ενσωματώνονται πολλές αναφορές της σύγχρονης Ελλάδας, από τα λαϊκά τραγούδια μέχρι το Hold me now του Johnny Logan, μέχρι και αναλύσεις για τη διαφορά του μουλαριού από το άλογο και του αρνιού από το ζαγάρι. Η σκηνοθέτης, όπως το συνηθίζει, αντιμετώπισε με μεγάλη καλλιτεχνική ελευθερία το έργο. Υπήρχαν στοιχεία με μεγάλο ενδιαφέρον, είτε είχαν έντονο το στοιχείο της πρόκλησης (όπως ο θηλασμός του γαμπρού από τη μάνα, για να δείξει πώς αυτή «κρατάει τα λουριά») και άλλα είχαν έναν αριστοφανικό κωμικό χαρακτήρα. Αλλά υπήρχαν και αρκετά σημεία, στα οποία η παράσταση έκανε κοιλιές, ενώ η διάρκεια των 2,5 ωρών, εκ του αποτελέσματος, φαίνεται ότι θα μπορούσε να ήταν αρκετά συντομότερη.

Κάποιες επιλογές δεν είναι απολύτως κατανοητό τι εξυπηρετούν (η παρουσία, για παράδειγμα, του ποδοσφαιριστή Κωφίδη στο γλέντι). Στο ξεκίνημα, για αρκετή ώρα, είχαμε διαλόγους που ακούγονταν μόνο, χωρίς να βλέπουμε τους ηθοποιούς, οι οποίοι ήταν κλεισμένοι σε ένα από τα τρία σπίτια που βρίσκονταν επί σκηνής. Αυτό μοιάζει λίγο, σε μια κινηματογραφική αναλογία, με το να βάζεις μια κάμερα έξω από ένα σπίτι και με voice over να ακούγονται οι διάλογοι εντός. Μοιραία, από κάποιο διάστημα και μετά, γίνεται κουραστικό. Στη συνέχεια πάντως οι άνθρωποι βγαίνουν από τα σπίτια του ευρηματικού σκηνικού της Έλλης Παπαγεωργακοπούλου και στρώνονται στο τεράστιο τραπέζι του γάμου. 

Η μείξη των πολλών διαφορετικών στοιχείων δημιουργεί ένα θόρυβο που απειλεί να σκεπάσει το δράμα των ηρώων. Ευτυχώς, όμως, τα “θέλω” των ηρώων είναι τόσο ηχηρά, που υπερισχύουν. Και στην παράσταση, γίνονται εκκωφαντικά και διαπερνούν τα πάντα στο πέρασμά τους.  Έτσι, είναι απολύτως κατανοητά τα κίνητρα στις ακραίες πράξεις των ηρώων, γεγονός που μας βοηθάει να τους συμπονέσουμε, παρά τα λάθη τους. Σε αυτό βοηθά κι η παρουσία κάποιων χαρισματικών ηθοποιών, με πολύ καλές παρουσίες. Ο Νίκος Καραθάνος ανταποκρίνεται με μεγάλη άνεση στο ρόλο της μητέρας, δίνοντας και κωμικές και δραματικές πινελιές, σε έναν ακραίο χαρακτήρα. Οι στιγμές που είναι μαζί με τον πατέρα της νύφης (Χρήστο Σαπουτζή) και παζαρεύουν τα χωράφια τους είναι απολαυστικές. Η Έμιλυ Κολιανδρή ως νύφη δίνει μια πολύ δυνατή ερμηνεία και το ίδιο ισχύει και με την Βίκυ Βολιώτη, που παίζει εξαιρετικά την σύζυγο του Λεονάρδο. Κι ο Αινείας Τσαμάτης απέδωσε με αξιόλογο τρόπο τον γαμπρό, άβουλο, ευνουχισμένο από τη μητέρα του, αλλά και με ένα κύκλο αίματος από τη βεντέτα να τον στοιχειώνει.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Είναι μια παράσταση με ξεκάθαρο το στίγμα της Λένας Κιτσοπούλου σε μια τολμηρή προσέγγιση της τραγωδίας του Λόρκα. Άλλα στοιχεία έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και άλλα κουράζουν και δεν δένουν απόλυτα μεταξύ τους. 

Γιώργος Σμυρνής