Είδαμε τις «Θεσμοφοριάζουσες» σε σκηνοθεσία Γ. Κιμούλη- Αντιμνημονιακός Αριστοφάνης

Σύμφωνα με την υπόθεση της Αριστοφανικής κωμωδίας, την Αθήνα του 5ου π.Χ. αιώνα, ο γνωστός ποιητής Ευριπίδης εξαιρετικά ανήσυχος, επισκέπτεται έναν συγγενή του για να του ζητήσει να τον βοηθήσει. Κινδυνεύει η ζωή του. Όλες οι γυναίκες της πόλης, που σήμερα βρίσκονται μαζεμένες στη μεγάλη τους γιορτή, τα Θεσμοφόρια, είναι αποφασισμένες να βρουν έναν τρόπο να τον καταστρέψουν, επειδή θεωρούν ότι τις δυσφημίζει στα έργα του. Μοναδικός τρόπος για να αποτρέψει τον κίνδυνο αυτόν, είναι να στείλει στα Θεσμοφόρια έναν δικό του άνθρωπο, ντυμένο γυναικεία, για να τον υπερασπίσει με επιχειρήματα στη δίκη που θα πραγματοποιήσουν οι γυναίκες Τη δύσκολη αυτή αποστολή αναλαμβάνει ο Συγγενής Μνησίλοχος, αφού πρώτα την αρνήθηκε ο νεαρός τραγικός ποιητής Αγάθωνας. Ντυμένος γυναίκα, μπαίνει στο άβατο των γυναικών και υπερασπίζεται τον Ευριπίδη με έναν ξεκαρδιστικό μονόλογο, στον οποίο (ως γυναίκα) ο Μνησίλοχος λέει, ότι ο καημένος ο τραγικός δεν έχει γράψει στις τραγωδίες του παρά ελάχιστα από τα πραγματικά κουσούρια των γυναικών. Στο τέλος, όμως, οι γυναίκες τον παίρνουν χαμπάρι και κινδυνεύει να βρει άσχημη τιμωρία.

Στη διασκευή των Κιμούλη- Πιτσιρίκου, όλα διαδραματίζονται στο όνειρο του κεντρικού ήρωα, τον οποίο ερμηνεύει ο Γιώργος Κιμούλης. Αυτός ο νεοέλληνας άνεργος, που έχει προβλήματα με τη γυναίκα του, τον οποίο ερμηνεύει ο Κιμούλης, στο όνειρό του δέχεται την επίσκεψη του Ευριπίδη. Προφανώς η σύνδεση είναι ότι κι ο ένας και ο άλλος έχουν πρόβλημα με τις γυναίκες. Κι ότι στο τέλος κι οι δυο τους συνθηκολογούν με αυτές. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, με τη λογική ότι όλα αυτά, τα οποία περιγράφονται στην κωμωδία του Αριστοφάνη, προβάλλονται σε ένα όνειρο ενός νεοέλληνα ανέργου, παρουσιάζεται μια σάτιρα της σύγχρονης πολιτικής και καλλιτεχνικής ζωής.

Με αφορμή τις Θεσμοφοριάζουσες του Αριστοφάνη, σατιρίζονται πάρα πολλοί σύγχρονοι πολιτικοί, ιδίως ο Βαγγέλης Βενιζέλος, το Μνημόνιο, συγκεκριμένοι καλλιτέχνες, όπως η συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλλου. Επίσης, σατιρίζεται το Φεστιβάλ Αθηνών, ίσως για να υπάρχει ένας παραλληλισμός ανάμεσα στους «καινοτόμους» (για την εποχή του Αριστοφάνη) Ευριπίδη και Αγάθωνα με το «Θέατρο Λουκουμά» (στην διασκευή των Κιμούλη- Πιτσιρίκου) με το μεταμοντέρνο θέατρο. Στο φινάλε, ο Κιμούλης ξυπνάει και φιλάει τα πόδια της  γυναίκας του, την οποία ερμηνεύει η Φαίη Ξυλά, που ήταν στο όνειρο και κορυφαία στις Θεσμοφοριάζουσες.  Κάνειί, έτσι, “ειρήνη” με τη γυναίκα του, όπως στο όνειρο ο Ευριπίδης με τις γυναίκες- Θεσμοφοριάζουσες. Υπάρχουν και αρκετά τραγούδια, όχι σπουδαία από μουσικής άποψης, αλλά και διάφοροι  μονόλογοι -κατηγορώ στο ανδροκρατούμενο κατεστημένο, αλλά και στον τρόπο, με τον οποίο μεγαλώνουν οι μαμάδες τα αγόρια τους και διάφορα άλλα κοινότοπα “φιλοσοφικά” μηνύματα. 

Βροχή αναχρονισμών, λοιπόν, σε μια διασκευή που είναι σχεδόν νέο έργο. Ασφαλώς, δεν μπορούμε να ξέρουμε ποιες θα ήταν οι πολιτικές και αισθητικές απόψεις του Αριστοφάνη, αν ζούσε σήμερα. Αυτό που τελικά μαθαίνουμε –όχι πώς δεν το γνωρίζαμε και από άλλες πηγές- είναι το ποιες είναι οι αντίστοιχες απόψεις των Κιμούλη και Πιτσιρίκου.

Η λιτή (για πρακτικούς λόγους, δεδομένου ότι η παράσταση περιοδεύει) σκηνογραφία παίζει μικρό ρόλο. Σημαντική, όμως, είναι η παρουσία των όχι σπουδαίων εικαστικά video προβολών, που δείχνουν εικόνες συνηθισμένες στο τηλεοπτικό κοινό, από δελτία ειδήσεων και άλλες εικόνες. Τα κοστούμια του Γιάννη Μετζικώφ παρουσιάζουν μια ενδιαφέρουσα ποικιλία, από άποψη χρωμάτων και τεχνοτροπιών.

Ως προς τις ερμηνείες, ξεχωρίζει ο Δημήτρης Πιατάς, που με ιδιαίτερα κωμικό τρόπο ερμηνεύει το ρόλο του Ευριπίδη. Ο Θανάσης Αλευράς είναι διασκεδαστικός στην γκροτέσκο υπερβολή, με την οποία ερμηνεύει τον μεταμοντέρνο Αγάθωνα, έστω κι αν οι αναχρονισμοί από τη διασκευή του έργου δεν είναι τόσο πετυχημένοι. Μου άρεσε και ο Χάρης Χιώτης, ο οποίος έβγαζε γέλιο στο ρόλο ενός αστυνομικού (τοξότη στο αρχαίο κείμενο) μαμάκια και Χρυσαυγίτη. Ο Γιώργος Κιμούλης, προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στον πικραμένο νεοέλληνα άνεργο και τον  κωμικό χαρακτήρα του Μνησίλοχου, είναι κάπως στριφνός και δεν έχει την ελαφρότητα, που θα περίμενε κανείς σε μια κωμωδία.


ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Οι Θεσμοφοριάζουσες του Κιμούλη έχουν ως βασικό τους στόχο να επικαιροποιήσουν τις αιχμές του Αριστοφάνη, προκειμένου να προβάλλουν σύγχρονα (όχι πολύ πρωτότυπα, πάντως) μηνύματα. Ο σχολιασμός σημερινών καταστάσεων και η σάτιρα σύγχρονων προσώπων βοηθάει το κοινό να ταυτιστεί και να διασκεδάσει. Αλλά η απόσταση της παράστασης αυτής από τις Θεσμοφοριάζουσες που έγραψε ο Αριστοφάνης είναι μεγάλη.

Γιώργος Σμυρνής