Παίζοντας Με Τη Φωτιά

H Αννέτα Παπαθανασίου, ηθοποιός η ίδια και σκηνοθέτης, επισκέπτεται την Καμπούλ για να διδάξει την Αντιγόνη του Σοφοκλή και να καταγράψει τη ζωή των Αφγανών καλλιτεχνών, που προσπαθούν να συνδυάσουν την τέχνη και τον πολιτισμό με την σκληρή καθημερινότητα σε αυτή την ταλαιπωρημένη χώρα. Αφηγείται τις ιστορίες των γυναικών ηθοποιών που έχουν την τόλμη να ασχοληθούν με το θέατρο και αντιμετωπίζουν σκληρή κριτική, κοινωνική αποδοκιμασία, ακόμα και απειλές για τη ζωή τους και την οικογένειά τους.

Η ταινία είναι μια καταγραφή όσων συναντά και που δυστυχώς η φαντασία ωχριά μπροστά στην πραγματικότητα. Μια σκληρή καταγραφή, ειδικά όταν γνωρίζεις ότι αυτό που αποτυπώνεται στη μεγάλη οθόνη είναι εικόνες της αληθινής ζωής, χωρίς μυθοπλασία και σενάριο.

Βασίζεται περισσότερο σε προσωπικές αφηγήσεις και συνεντεύξεις των Αφγανών και αναδεικνύει τους κινδύνους για τις γυναίκες ηθοποιούς, όσο και την προκατάληψη της κοινής γνώμης εις βάρος τους. Γυναίκες ηθοποιοί έχουν δολοφονηθεί, διαπομπευθεί και δεχθεί απειλητικά γράμματα, ιδίως από τους Ταλιμπάν. Γι’ αυτό και είναι ελάχιστες στο Αφγανιστάν οι γυναίκες ηθοποιοί και τους γυναικείους ρόλους τους παίζουν άντρες. 

Το “Παίζοντας με τη φωτιά” παρουσιάζει μια σκληρή πραγματικότητα και κάνει ένα πολύ σημαντικό ενημερωτικό ταξίδι σε μια δύσκολη περιοχή του πλανήτη, που μαστίζεται από τον εμφύλιο, τη θρησκοληψία και την γυναικεία καταπίεση. Δείχνει τον πουριτανισμό αυτής της ισλαμικής κοινωνίας και έχει και μια αστεία – για τον ακραίο πουριτανισμό της- συνέντευξη με έναν μουλά του Αφγανιστάν. 

Μου έλειψαν, όμως, κάποια πράγματα από το ντοκιμαντέρ, όπως μια ξεκάθαρη παρουσίαση του ιστορικού πλαισίου, που έχει οδηγήσει το Αφγανιστάν σε αυτή την κατάσταση. Το ντοκιμαντέρ προβάλλει περισσότερο την παρουσία της Ανέττας Παπαθανασίου ως καθηγήτριας στην Καμπούλ και τις συνεντεύξεις που παίρνει. Θα μπορούσε να είχε εμπλουτιστεί περισσότερο αφηγηματικά, με πληροφορίες, αλλά και με στοιχεία δραματοποίησης, για να δείξει με πιο καθαρό τρόπο τις δύσκολες καταστάσεις για τις γυναίκες ηθοποιούς, αλλά και την πορεία, προς την οποία βαδίζει η αφγανική κοινωνία. Όπως, θα μπορούσε να έχει πιο πολλές κοινωνιολογικές αναφορές (όπως, για παράδειγμα, την κοινωνική και οικονομική θέση των ανθρώπων που πηγαίνουν θέατρο στο Αφγανιστάν και στηρίζουν τις τέχνες). 

Η σκηνοθέτις γράφει για το ντοκιμαντέρ της:

«Έχοντας πάει στο Αφγανιστάν το 2007 και κάνοντας γυρίσματα στην περιοχή για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ «Qadir, ένας Αφγανός Οδυσσέας» απέκτησα μια οικειότητα με την περιοχή και σίγουρα αρκετούς φίλους. Έτσι, όταν ήρθε στα χέρια μου μια φωτογραφία από παράσταση αφγανικού θιάσου ξαφνιάστηκα πολύ και θέλησα να μάθω περισσότερα. Πρώτη φορά έβλεπα γυναίκα Αφγανή ακάλυπτη και μάλιστα να παίζει Μολιέρο στο Αφγανιστάν! Άρχισα την έρευνα.

Με την βοήθεια φίλων στο Αφγανιστάν ήρθα σε επαφή με διάφορους καλλιτέχνες καθώς και με τον επικεφαλής του Θεατρικού Τμήματος στο Πανεπιστήμιο της Καμπούλ, ο οποίος με προσκάλεσε να διδάξω αρχαίο Ελληνικό Θέατρο στους φοιτητές του.

Μετά από 30 χρόνια πολέμου και την πτώση του καθεστώτος των Ταλιμπάν, οι οποίοι είχαν απαγορέψει σχεδόν όλες τις τέχνες, το θέατρο στο Αφγανιστάν ξαναγεννιέται.

Εντυπωσιάστηκα όταν έμαθα ότι στη χώρα υπάρχουν δραστήριες θεατρικές ομάδες και ότι διοργανώνεται ένα Φεστιβάλ Θεάτρου στην Καμπούλ, που έδωσε μάλιστα το πρώτο βραβείο σε μια νεαρή ηθοποιό! Ήθελα να γνωρίσω αυτή την ηθοποιό και άλλους Αφγανούς καλλιτέχνες και να ανακαλύψω περισσότερα για το αφγανικό θέατρο. Γι’ αυτό και αποδέχθηκα με χαρά την πρόσκληση να διοργανώσω σεμινάρια πάνω στην Αντιγόνη του Σοφοκλή στο Πανεπιστήμιο της Καμπούλ. Κάπως έτσι, λοιπόν, τον Σεπτέμβριο του 2012 επισκέφθηκα την Καμπούλ. Παράλληλα με τα σεμινάρια αποφάσισα να κινηματογραφήσω τις ζωές Αφγανών ηθοποιών και να δημιουργήσω το ντοκιμαντέρ “Παίζοντας με τη Φωτιά”.

Φθάνοντας στην Καμπούλ ανακάλυψα ότι η κατάσταση για τους καλλιτέχνες δεν ήταν όπως την φανταζόμουν. Το Θεατρικό Τμήμα του Πανεπιστημίου της Καμπούλ έχει 200 αγόρια και μόνο 8 κορίτσια. Τα περισσότερα κορίτσια μάλιστα απλώς παρακολουθούσαν δεν ήθελαν να παίξουν μπροστά σε αντρικό κοινό.

Η νεαρή ηθοποιός που ήθελα να συναντήσω εξαφανίστηκε και κανένας δεν ήξερε που βρίσκεται. Μια 22χρονη ηθοποιός δολοφονήθηκε στην Καμπούλ απλά γιατί έπαιζε στο θέατρο και το έδειξε η εκεί τηλεόραση στις ειδήσεις.»

Συντελεστές
Σενάριο / Σκηνοθεσία: Αννέτα Παπαθανασίου
Διεύθυνση φωτογραφίας: Δημήτρης Κορδελάς
Μοντάζ: Χρόνης Θεοχάρης
Μουσική: Μαρία Χριστίνα Κριθαρά
Δημοσιογραφική παραγωγή και έρευνα: Ιωάννα Μπρατσιάκου
Παραγωγoί: Μίκης Μοδιάνος, Φωτεινή Οικονομοπούλου

Η ταινία έχει προβληθεί στο 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, στο SAID Film Festival, Seattle USA, Ιούνιος 2014, στο FEMINA International Women’s Film Festival, Rio de Janeiro, Brazil, Ιούλιος 2014 και αλλού. Επίσης, θα ταξιδέψει και σε φεστιβάλ στην Ινδονησία, στην Ισπανία, στις Βρυξέλλες, , στη Ρώμη και στην Αυστραλία.

Έχει επίσης κερδίσει τα Βραβεία:
Doc On Air βραβείο από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ντοκιμαντέρ EDN και την ΕΡΤ για την καλύτερη παρουσίαση της ιδέας στο 15ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης
HONORABLE MENTION AWARD στο International film awards Berlin (ifab) 2014
1ο βραβείο ντοκιμαντέρ στο διεθνές φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Ιεράπετρας 2014