Ο εξερευνητής των παραστάσεων – “Φιλοκτήτης” του Σοφοκλή στο Φεστιβάλ Αθηνών
Και οι τρεις γνωστοί τραγικοί ποιητές έχουν δώσει τη δική τους εκδοχή για τον ομηρικό Φιλοκτήτη, διασώθηκε όμως μόνο εκείνος του Σοφοκλή, που με το ομότιτλο έργο κέρδισε σε δραματικό αγώνα το πρώτο βραβείο (409 π.Χ.).του Νίκου Ρουμπή
Το έργο αποτελεί μια συνεχή σύγκρουση ανάμεσα στο σύνολο και τον πατριωτισμό από τη μια, το ατομικό και τον ανθρωπισμό από την άλλη. Ο Φιλοκτήτης εκστρατεύει μαζί με τους άλλους Έλληνες για την Τροία, εγκαταλείπεται όμως στο νησί της Λήμνου, εξαιτίας ατυχήματός του. Παραμένει μόνος εκεί για δέκα χρόνια μέχρι τη στιγμή που επιστρέφει ο Νεοπτόλεμος και ο Οδυσσέας με στόχο να του αποσπάσουν το τόξο του Ηρακλή, μόνο με αυτό σύμφωνα με τον χρησμό θα πορθούσαν το Ίλιον κάστρο. Ο Νεοπτόλεμος αν και αρχικά υποκύπτει στη συμμετοχή της απάτης, στο τέλος όμως νικά η συνείδησή του και επιστρέφει το όπλο στον κάτοχό του. Ο Ηρακλής εμφανίζεται ως από μηχανής θεός και πείθει τον ανένδοτο Φιλοκτήτη να ακολουθήσει τους Έλληνες στην Τροία.
Το δράμα αυτό επέλεξε να σκηνοθετήσει για το ΔΗΠΕΘΕ ο Κώστας Φιλίππογλου το φετινό καλοκαίρι, πλαισιωμένος από επώνυμους και ταλαντούχους ηθοποιούς, που εκ των προτέρων εξασφάλιζαν την εμπορική επιτυχία. Και αλήθεια είναι ότι το Ηρώδειο, όπου είδαμε την παράσταση, ήταν κατάμεστο.
Η τραγωδία αρχίζει με τον Μιχαήλ Μαρμαρινό επί σκηνής, σε ρόλο αφηγητή, να δίνει βασικά στοιχεία του έργου και να μας εισάγει σε αυτό. Αμέσως μετά ό ίδιος θα μεταμορφωθεί στον κεντρικό ήρωα, τον Φιλοκτήτη. Οι έτεροι ήρωες, δύο διαφορετικοί χαρακτήρες, από τη μια ο πολυμήχανος και λογικός Οδυσσέας (Κων. Μαρκουλάκης), από την άλλη ο συναισθηματικός Νεοπτόλεμος (Αιμ. Χειλάκης) συγκρούονται για τα πιστεύω τους. Οι δύο κόσμοι που ακροβατούν πάνω σε μια τραμπάλα (ενδιαφέρουσα σκηνοθετική άποψη), σε μια ισορροπία του τρόμου για τα μελλούμενα. Ο Μαρκουλάκης, από τους πλέον ταλαντούχους της γενιάς του, στην παράσταση αυτή δεν μπόρεσε να πείσει και να μεταφέρει την ένταση της σύγκρουσης, ερμηνεύοντας μάλλον περισσότερο διεκπεραιωτικά. Αντίθετα, ο Αιμίλιος Χειλάκης κινήθηκε επιτυχώς στα διλημματικά μονοπάτια της συνείδησης του Νεοπτόλεμου, κατάφερε να τα εξωτερικεύσει και να τα περάσει στο κοινό. Ο χορός, διαβαθμισμένος ηλικιακά, πολύγλωσσος -μάλλον στοιχείο εντυπωσιασμού-, σωστά διδαγμένος και συντονισμένος, εντούτοις κούρασε σε κάποια σημεία με την υπερκινητικότητα και τις αερόβιες ασκήσεις. Η εμφάνιση του Ηρακλή στο τέλος ως υπερδύναμη, μέσα από φέιγ βολάν, άλλο ένα στοιχείο εντυπωσιασμού, μακριά από το μέτρο της τραγικής τέχνης.
Η μεγαλύτερη έκπληξη της παράστασης ήταν ο ίδιος ο Φιλοκτήτης. Το εύρος του Μαρμαρινού είναι μη αμφισβητήσιμο και πολυεπίπεδο. Στη συγκεκριμένη παράσταση ξάφνιασε με τη μονότονη ερμηνεία. Από σκηνοθετική άποψη υπηρέτησε έναν Φιλοκτήτη γέρο φιλόσοφο, χωρίς ένταση. Ο Φιλοκτήτης όμως αποτελεί τον κατεξοχήν τραγικό ήρωα που όλα τα συναισθήματα, αντιθετικά τα περισσότερα μεταξύ τους, περνούν από εκείνον: αγωνία, χαρά, θυμός, αναμονή, οργή, παράκληση. Τίποτα όμως δε φάνηκε να διακατέχει το φιλήσυχο γέροντα που απλά διατύπωνε την άποψή του, με την ίδια άνευρη σε κάθε περίσταση φωνή του. Σίγουρα αυτό αποτελεί ερμηνευτικό κατόρθωμα για τον Μαρμαρινό, σκηνοθετική άποψη, τον λόγο όμως δεν μπορούμε να δικαιολογήσουμε τη στιγμή που στόχος πρωταρχικός της τραγωδίας είναι να μεταφέρει τον έλεο και τον φόβο και δευτερευόντως η παράθεση μιας ιστορίας.
Τα υπό διαμόρφωση κάθε φορά απλά σκηνικά (πάγκοι) και η μουσική παρουσίαζαν ενδιαφέρον.
Καταληκτικά, ήταν μια παραγωγή δουλεμένη, παραγνωρισμένη όμως ως προς την απήχησή της.
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση, εδώ
Ο Νίκος Ρουμπής είναι βασικά φιλόλογος και γενικά πολλά άλλα, ανάμεσα στα οποία “εξερευνητής” άπειρων παραστάσεων, θεατρικών και μη. Αιγόκερως, λάτρης της Σαμοθράκης, της Ανάφης αλλά και της Ισλανδίας. Όσο ζει, ελπίζει!
