Μαουτχάουζεν στο Badminton- Έρωτας στα χρόνια της… ναζιστικής χολέρας!

Το «Μαουτχάουζεν» ήταν βιβλίο και όχι θεατρικό έργο. Η παράσταση αναφέρεται σε όλες τις φάσεις του στρατοπέδου, είτε με πρόζα, είτε με απαγγελία του αφηγητή Μάινα, που ως συγγραφέας Καμπανέλλης εξιστορεί τραγικές ιστορίες. Παράλληλα, τον Καμπανέλλη ως κρατούμενο στο «Μαουτχάουζεν» τον ερμηνεύει ο Γιώργος Πυρπασόπουλος.

Ο Καμπανέλλης βρέθηκε σε αυτό το βιομηχανικό σφαγείο ανθρώπων και διασώθηκε χάρη στη βοήθεια ενός Αυστριακού κρατουμένου, του Σνάιντερ (Άρης Λεμπεσόπουλος). Από τους κρατούμενους διασώθηκαν 30 χιλιάδες ενώ εκτελέστηκαν 240 χιλιάδες (γλίτωσε ένας στους 9). Με την απελευθέρωση ο πρωταγωνιστής Ιάκωβος ερωτεύεται μια Λιθουανή (Μαριάννα Πολυχρονίδη) και ζουν έναν δυνατό αλλά σύντομο έρωτα.

Το έργο αναφέρεται σε ένα κομβικό ιστορικό θέμα, αυτό των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Η ίδια η μαρτυρία ενός Έλληνα, του Καμπανέλλη, αλλά και κάποια στοιχεία που δίνει, το καθιστούν ακόμα πιο ενδιαφέρον. Μας δείχνει ότι όχι μόνο οι Εβραίοι, αλλά και οι Ρώσοι κρατούμενοι αντιμετώπιζαν την λυσσαλέα ναζιστική σκληρότητα. Αναφέρεται και στην ανυπομονησία των Εβραίων κρατουμένων, μόλις απελευθερώνονται από τους συμμάχους, να εγκατασταθούν μαζικά στις ήδη υπάρχουσες ισραηλινές κοινότητες στην Παλαιστίνη αλλά και τις αντιδράσεις των Άγγλων. Συνάμα, υπάρχει και μια πατριωτική διάθεση από την πλευρά του Καμπανέλλη, ο οποίος εξάρει τους Έλληνες ως υποδειγματικούς κρατούμενους με αξιοπρέπεια και δυναμισμό.

Η παράσταση παρουσιάζει επί σκηνής κυρίως τα γεγονότα μετά την απελευθέρωση, με άξονα τον έρωτα του Ιάκωβου με την Λιθουανή κοπέλα. Όμως παρουσιάζει εμβόλιμα πάρα πολλά περιστατικά ναζιστικής βίας. Η βία είναι ακραία και δεν επιχειρείται να γίνει πιο ήπια. Κι αυτό είναι μια ορθή επιλογή, καθώς υπηρετεί την ιστορική ακρίβεια. Ωστόσο, προβληματίζει η δομή του έργου. Δεν τηρείται χρονολογική σειρά των γεγονότων και δημιουργείται μπλέξιμο, που ενίοτε κουράζει και κάνει δύσκολη την παρακολούθηση της αφήγησης. Στο φινάλε, πάντως, κερδίζει τις εντυπώσεις και συγκινεί αρκετά, με τον χαμένο έρωτα του Ιάκωβου και μια αφήγηση του Μάινα, που την ακούνε οι άλλοι ηθοποιοί ντυμένοι πλέον με τα κανονικά τους ρούχα, σαν απλοί άνθρωποι που ακούνε ένα τραγικό παραμύθι.

Από τις ερμηνείες, μου άρεσε η χρωματισμένη συναισθηματικά αφήγηση του Μάινα και η ερμηνεία του Λεμπεσόπουλου, ο οποίος έπαιξε έναν χαρακτήρα σε εσωτερική σύγκρουση, που είναι και μπλαζέ, από τα σκληρά του βιώματα, αλλά και ιδεαλιστής. Ο Πυρπασόπουλος ως Ιάκωβος δεν μου άρεσε, ενώ ούτε η Πολυχρονίδη έδειξε τίποτα το ιδιαίτερο. Οι υπόλοιπες ερμηνείες του μεγάλου θιάσου, με λίγες εξαιρέσεις, κινήθηκαν σε χαμηλά επίπεδα. Δεν μου άρεσαν οι ερμηνείες των γερμανών δεσμοφυλάκων. Ήταν πολύ ψεύτικες και θύμιζαν καρικατούρα. Με αυτό το τυποποιημένο στυλ ερμηνείας, δεν μπορεί κανείς να καταλάβει το φαινόμενο ναζισμός στις πραγματικές του διαστάσεις.

Η μουσική έδενε ωραία με την παράσταση και πολύ καλή ήταν η ερμηνεία της τραγουδίστριας Ρίτας Αντωνοπούλου. Η ζωντανή ορχήστρα επίσης υπό την διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη ήταν πολύ καλή. Τα σκηνικά ήταν αξιόλογα και παρουσίαζαν με αποτελεσματικό τρόπο την εικόνα ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης. Οι φωτισμοί ήταν υψηλού επιπέδου. Τα διάφορα βίντεο δένουν με το θέμα και δίνουν σημαντικές ιστορικές πληροφορίες.

Τελικά, το «Μαουτχάουζεν» παρά τις αδυναμίες του σε επίπεδο δομής και ερμηνειών, είναι ένα έργο με ιστορικό και καλλιτεχνικό ενδιαφέρον. Προσεγγίζει με τόλμη ένα σκληρό θέμα- που δύσκολα παρουσιάζεται στο θέατρο- και καταφέρνει να συγκινήσει σε αρκετά σημεία, αλλά και να μας κάνει να θυμηθούμε περιστατικά, που δεν πρέπει να ξεχαστούν. Διότι τότε η ανθρωπότητα έφτασε σε ένα οριακό σημείο. Και κατάλαβε ότι αν δεν άλλαζε μυαλά, το επόμενο βήμα της θα ήταν η ολοκληρωτική της εξαφάνιση.

Γιώργος Σμυρνής