Είδαμε το «Blasted/ Ερείπια» της Σάρα Κέιν στο θέατρο Πορεία- Ο πόλεμος μέσα μας

Δύο αταίριαστοι άνθρωποι, ένας μεσήλικας δημοσιογράφος και μια νεαρή κοπέλα, με εύθραυστη ψυχολογία, συναντιούνται σε ένα πολυτελές και απρόσωπο ξενοδοχείο της κεντρικής Αγγλίας. Αρχικά το έργο κινείται στα πλαίσια ενός ερωτικού τετ α τετ, διανθισμένου με σκληρή γλώσσα και σεξουαλικές πράξεις που μένουν συνήθως στη μέση, πάντως, ενώ κρύβουν κι αρκετή βία μέσα τους. Όλα αλλάζουν δραματικά, όταν μέσα στην παράσταση μπαίνει ο πόλεμος σε όλη του τη φρίκη, μέσα από τη συμβολική μορφή ενός στρατιώτη. Τότε ο όποιος ρεαλισμός του έργου εξαφανίζεται και το Blasted παίρνει μια τροπή συμβολική κι ανατριχιαστική σκληρή.

«Το βαθύτατα ευρωπαϊκό έργο», κατά τον Μάικλ Μπίλιγκτον, είναι θεμελιωμένο σε έναν πολύ συγκεκριμένο συλλογισμό: τι θα συνέβαινε εάν η βία του εμφυλίου στη Βοσνία γινόταν στην ίδια μας τη χώρα. Γράφτηκε την περίοδο (1995) που οι ακρότητες του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου έμπαιναν στα σπίτια όλου του κόσμου, μέσω των τηλεοράσεων.

Η Sarah Kane επηρεάστηκε από τις βίαιες περιγραφές του πολέμου και άλλαξε το έργο, που μέχρι τότε έγραφε. Όπως τονίζει η Annette Pankratz «με την είσοδο του στρατιώτη» (μέσα στη Β πράξη) «ο βίαιος κόσμος εκτός σκηνής μεταφέρεται εντός σκηνής». Με συμβολικούς τρόπους και ακραία ευρήματα, η Kane περιγράφει τη φρίκη του πολέμου, του θανάτου, των ανθρωπίνων σχέσεων, της αρρώστιας και του μαρασμού, συνδυάζοντας, σύμφωνα με τους αναλυτές της, την πολεμική αγριότητα με την αρρωστημένη οικιακή βία και τις βαρβαρότητες του χουλιγκανισμού.

Παράλληλα, το Blasted κουβαλάει γνώση της ιστορίας του θεάτρου και του πολιτισμού. Υπάρχουν στοιχεία τραγικότητας, που περνάνε από όλη την ιστορία του θεάτρου, αλλά και αρχέγονοι μύθοι αγριότητας. Μαζί με τη βία και την αγριότητα συνυπάρχει κι η ανθρωπιά- μόνο που δεν μπορεί να ολοκληρωθεί. Η ακραία φρίκη του έργου είναι και προϊόν της απελπισίας που δημιουργούν στην Kane πραγματικές πράξεις ανθρώπινης κτηνωδίας. Είναι προϊόν ενός ανθρωπισμού, όσο και μιας βαθιάς απαισιοδοξίας.

Είναι ένα πολύ σκληρό έργο, με άγριες σκηνές που μπορεί να σοκάρουν. Θεωρείται ακατάλληλο για ανηλίκους και ευαίσθητα άτομα. Σε σχέση πάντως με την παράσταση που σκηνοθέτησε ο Τάρλοου, στο κείμενο της Kane υπάρχουν ακόμα πιο σκληρές σκηνές. Η σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου αξιοποίησε εξαιρετικά το ιδιαίτερο αυτό έργο. Χωρίς να αφαιρέσει την ταυτότητα ενός έργου in yer face κι ενός έργου της Sarah Kane, κατάφερε να αναδείξει τις ποιητικές του στιγμές και κάποιες πολύ ακραίες εικόνες να τις παραστήσει πιο υπαινικτικά. Παράλληλα, ανέδειξε τον σκοτεινό σαρκασμό  του έργου, ώστε να υπάρχουν ανάσες μαύρου χιούμορ. Έγινε πολύ σημαντική δουλειά στη μετάφραση και στο ρυθμό της κοφτής και σκληρής γλώσσας της Kane. Τα σκηνικά του δωματίου ξενοδοχείου έχουν μεγάλο ενδιαφέρον και τα κοστούμια επίσης (και τα δύο της Ελένης Μανωλοπούλου).

Επίσης, εξαιρετικά συνοδεύουν τη δράση τα διάφορα εφέ, με τις εκρήξεις, τους φωτισμούς και τη βροχή, ενώ παράλληλα αναδεικνύουν το συμβολικό χαρακτήρα και το ονειρικό τοπίο. Επίσης, στην οθόνη έχουμε τις εξής εικόνες: έναν αγώνα της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ (η Kane ήταν φανατική οπαδός της). Σκηνές από τη σύγχρονη (παρ’ ολίγον) σύρραξη της Ουκρανίας με τη Ρωσία. Και μια εικόνα εφιάλτη που περιγράφεται στο έργο. Εκτός από την αγάπη της δραματουργού για τη Γιουνάιτεντ, υπάρχουν κι αναφορές στην αγάπη της για τους Joy Division , καθώς ακούγεται συχνά «Love will tear us apart»- το οποίο ταιριάζει και ως προς τα νοήματά του με αρκετά στοιχεία του έργου.

Ως προς τις ερμηνείες, ήταν πολύ καλές. Ιδίως ο Ακύλλας Καραζήσης, παίζει με τέτοια φυσικότητα σε ένα τόσο ακραίο έργο με εξωπραγματικές συμπεριφορές, που τις κάνει να φαίνονται απολύτως πειστικές. Η Λένα Παπαληγούρα είναι επίσης πολύ καλή στις εξάρσεις του ιδιαίτερου χαρακτήρα που ερμηνεύει, αλλά και στις ποιητικές και υπαρξιακές στιγμές των μονολόγων της. Κι ο Μιχάλης Αφολάνιο σου βγάζει πολύ έντονα την αγριότητα του στρατιώτη, που συμβολίζει όλη τη φρίκη του πολέμου. Αλλά και το τραγικό ενός ανθρώπου, πίσω από τις απίστευτα εγκληματικές πράξεις του οποίου κρύβεται ο πόνος για την απώλεια της αγαπημένης του.

Σε γενικές γραμμές, το Blasted είναι ένα αδιαμφισβήτητα πολύ σκληρό έργο, που αποτελεί μια τολμηρή και πολύ καλά σκηνοθετημένη παράσταση, με δυνατές ερμηνείες. Αναδεικνύονται οι ποιητικές στιγμές και οι ποιότητες του κειμένου της Kane και μειώνεται λίγο η σκληρότητά του, χωρίς όμως να χάνει το έργο την ταυτότητά του.

Γιώργος Σμυρνής