Είδαμε την «Ιφιγένεια» του Λεμουάν στο θέατρο Από Μηχανής- Χριστιανική και λογοτεχνική Ιφιγένεια

Το έργο του Λεμουάν είναι ένα ταξίδι στη ζωή της Ιφιγένειας που ξεπερνά το μυθικό πρόσωπο. Η Ιφιγένεια του (παραπέμπει σε έργα του Ανούιγ που ασχολούνται με την αρχαία δραματουργία), δεν ανήκει σε μια συγκεκριμένη εποχή. Υπάρχουν στοιχεία άλλων εποχών, όπως το τηλέφωνο, η ζεστή σοκολάτα, το μπλουζάκι και το μπλοκ, όπου ζωγραφίζει ο Πάτροκλος, καθώς και χριστιανικές αναφορές, όπως «το πατέρα γιατί με εγκατέλειψες» που λέει η ηρωίδα θυμίζοντας τον Χριστό. Έτσι η θυσία (η σφαγή για την ακρίβεια) προβάλλεται μέσα από ένα διαχρονικό πρίσμα, που διαπερνάει όλες τις εποχές του ανθρώπινου πολιτισμού, από την αρχαιότητα ως το χριστιανικό κόσμο και τις ημέρες μας.

Είναι ένα κείμενο με αρκετά ποιητική γραφή. Όμως η ποιητικότητα του κειμένου δεν συνεπάγεται έναν δυσνόητο αφηγηματικό λόγο- το αντίθετο. Θα έλεγα μάλιστα ότι σε κάποια σημεία αυτός ο μονόλογος της Ιφιγένειας θύμιζε αρκετά προσχέδιο ενός σεναρίου για ταινία. Χαρακτήρες, εικόνες, δράση ξετυλίγονται μέσα από έναν μονόλογο που συνδυάζει στοιχεία που μας βάζουν μέσα στον χαρακτήρα της Ιφιγένειας με την αφήγηση μιας ιστορίας.

Εκτός από την ίδια την Ιφιγένεια ξεχωρίζει η ιδιαίτερη σχέση ανάμεσα στην μονίμως σιωπηλή και οργισμένη Ηλέκτρα και τη μητέρα της Kλυταιμνήστρα, η οποία, στην παραλλαγή του Λεμουάν τα έχει φτιάξει με τον Αίγισθο πριν ακόμα οι Αχαιοί εκστρατεύσουν για την Τροία. Το ξεκατίνιασμα των δύο γυναικών θυμίζει σκηνή από κινηματογραφική ταινία, αλλά η αντίθεση ανάμεσα στην μάνα και την αμίλητη και σκληρή κόρη μου έφερε στο μυαλό «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα» του Γιουτζίν Ονήλ, τουλάχιστον με τον τρόπο που η Μαρία Πρωτόπαππα ερμήνευε την πρωταγωνίστρια στην παράσταση του Γιάννη Χουβαρδά.

Στο έργο του Λεμουάν η Ιφιγένεια πρόκειται να παντρευτεί τον δυναμικό Αχιλλέα, τον οποίο σέβεται ιδιαίτερα, αλλά η καρδιά της ανήκει στον ευαίσθητο Πάτροκλο. Αυτός ο «απαγορευμένος» έρωτας μας βάζει σε ένα κλίμα απαγορεύσεων για την νεαρή πριγκίπισσα, που βλέπει το πρωτόκολλο να της λέει «όχι» αρχικά στην ευτυχία (και στη συνέχεια την ίδια της τη ζωή…) Επίσης, με τον τρόπο που περιγράφει το πώς ο Αχιλλέας και ο Πάτροκλος συμπεριφέρονται, όταν είναι μαζί, αφήνει ξεκάθαρους υπαινιγμούς για την ομοφυλοφιλική τους σχέση- η ομοφυλοφιλία, όπως θα υποστηρίξει αργότερα η Ηλέκτρα,  είναι από τα μεγάλα φετίχ του στρατού.

Η σκηνοθεσία του Λεμουάν δεν είναι εξίσου πρωτότυπη με το κείμενό του. Έχουμε να κάνουμε με μια παράσταση κυριαρχίας του κειμενικού θεάτρου (το θέατρο λόγου, άλλωστε, αρέσει πολύ στους Γάλλους), όπου τα σκηνοθετικά ευρήματα κι οι εικόνες είναι περιορισμένα. Η έμφαση στο λόγο έχει ως αποτέλεσμα να είναι περιορισμένο και το στοιχείο της κίνησης στην παράσταση. Σκηνογραφικά δεν υπάρχει κάτι να σχολιάσουμε. Ως προς τα κοστούμια, το γαλάζιο φόρεμα της Λένας Παπαληγούρα έχει μια ιδιαίτερη αρχαιοελληνική κομψότητα.

Η Λένα Παπαληγούρα δίνει μια πολύ καλή ερμηνεία, είτε στα σημεία που εκφράζει τα πάθη της Ιφιγένειας, είτε στα σημεία που επαναλαμβάνει τα όσα λέει η οργισμένη έφηβος Ηλέκτρα, που βρίζει με λύσσα την Ελένη και τον στρατό των Αχαιών. Ο ποιητικός λόγος, τα νοήματα, αλλά και τα έντονα συναισθήματα, που βγαίνουν από το κείμενο, λάμπουν από την ερμηνεία της.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Η Ιφιγένεια του Λεμουάν είναι μια ενδιαφέρουσα εκδοχή του μύθου, που φέρνει την Ιφιγένεια στην εποχή μας. Η παράσταση ξεχωρίζει κυρίως χάρη στην ευρηματικότητα του κειμένου και την ποιοτική ερμηνεία της Λένας Παπαληγούρα, ενώ το σκηνοθετικό κομμάτι είναι μάλλον σε δεύτερη μοίρα.