Πάνος Κούτρας: το «Xenia» είναι ο δικός μου αποχαιρετισμός στην εφηβεία

Οι τρεις άξονες του «Xenia»
Το «Xenia» είναι τρία πράγματα θα σου έλεγα χονδρικά: Είναι μια ταινία για την εφηβεία, για την αδελφική αγάπη και για μια πλευρά του μεταναστευτικού προβλήματος, το οποίο είναι ένα θέμα που με απασχολεί πολύ έντονα. Λέω ότι αφορά μία πλευρά του μεταναστευτικού, γιατί καταγράφει συγκεκριμένα τα προβλήματα των Αλβανών δεύτερης γενιάς στη χώρα μας. Αυτοί είναι οι τρεις άξονες πάνω στους οποίους στηρίζεται η ταινία. Όλα ξεκίνησαν από την επιθυμία μου να κάνω ένα teenage film. Μετά την «Στρέλλα», ήθελα να κάνω μια εφηβική ταινία. Αυτή ήταν η αφετηρία. Σ’ αυτή την αφετηρία ήρθε να προστεθεί στη συνέχεια η αδελφική αγάπη, η φιλία –αδελφικότητα ανάμεσα σε έναν gay και σε έναν straight αδελφό, και το μεταναστευτικό. Είναι λοιπόν η ιστορία δύο αδελφών, εφήβων μεταναστών.

Teenage rewind και δύσκολοι αποχαιρετισμοί
Μου ήταν τρομακτικό να κάνω rewind στα χρόνια της εφηβείας. Ήταν μια πράξη γενναιότητας εκ μέρους μου (γέλια), γιατί όλη αυτή μου η κίνηση είχε τον χαρακτήρα ενός τελευταίου αντίο σ’ αυτή την έντονη ηλικιακή φάση που είναι καθοριστική για όλους μας. Αισθάνεσαι κάποια στιγμή ότι κλείνει αυτό το κεφάλαιο της ζωής σου, καθώς γερνάς και ξεχνάς όλη εκείνη τη φάση. Πρέπει λοιπόν να την αποχαιρετήσεις, και το «Xenia» ήταν ο δικός μου αποχαιρετισμός. Εγώ είχα ήδη ξεχάσει πολλά πράγματα και μέσα από την ταινία, είναι ενδιαφέρον ότι ακόμη και στην αρχή στη διάρκεια του κάστινγκ των πρωταγωνιστών αρχίζεις και θυμάσαι πώς ήταν τότε, ποια πράγματα σε απασχολούσαν. Είναι λοιπόν ένα είδος συναισθηματικού, ηλικιακού, revisiting.

Τα καλά και τα κακά αυτού του κινηματογραφικού ταξιδιού
Πέρασα και καλά και δύσκολα σ’ αυτό το τέταρτο κινηματογραφικό μου ταξίδι. Είναι η πιο δύσκολη ταινία που έχω κάνει και αντιμετώπισα πολλά μέχρι να υλοποιηθεί. Είχε δυσκολίες από άποψη θεματικής, από άποψη παραγωγής, γυρισμάτων. Το μόνο πράγμα που δεν ήταν δύσκολο και μου άρεσε πολύ, ήταν η σχέση μου με τους δύο πρωταγωνιστές, τον Κώστα Νικούλι και τον Νίκο Γκέλια. Ήταν και οι δυο τους υπέροχοι. Στα κακά, είναι ότι έκανα άλλη μια ταινία σε συνθήκες Ελλάδας. Όπως πάντα βέβαια (γέλια). Το λέω αστειευόμενος, αλλά ήταν πραγματικά πιο δύσκολα, γιατί η ταινία ήταν συμπαραγωγή, κάτι που κάτι τα πράγματα πιο περίπλοκα. Στην Ελλάδα δεν έχουμε ακόμη το know how της συμπαραγωγής. Το αποκτάμε αυτή τη στιγμή σιγά-σιγά, γιατί μέχρι σήμερα ήμασταν εντελώς απομονωμένοι. Ζούσαμε σε μια φούσκα. Είναι από τα καλά της κρίσης. Ανοιχτήκαμε στο εξωτερικό. Μπορούμε να συνδιαλλαγούμε πλέον ως ιθαγενείς με τον υπόλοιπο κόσμο (γέλια).

Ο ρατσισμός του Έλληνα προκύπτει από την χρόνια απομόνωσή του
Η χρόνια απομόνωσή μας αποτυπώνεται με βίαιο τρόπο στην ψυχοσύνθεση του Έλληνα. Φαίνεται στον απίστευτο ρατσισμό που υπάρχει σήμερα στην Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι μια κατεξοχήν ρατσιστική χώρα. Μην τρελαθούμε! Δεν το λέω εγώ. Το λέει όλος ο κόσμος, οι ίδιες οι στατιστικές. Οι Έλληνες είναι παρά πολύ ρατσιστές. Ο ένας από τους λόγους ήταν αυτός: η έλλειψη επαφής με το διαφορετικό, με τον Άλλο. Η τεράστια επίσης έλλειψη παιδείας. Μέχρι πριν κάποια χρόνια δεν ξέραμε πώς είναι οι ξένοι, οι μετανάστες. Όλο αυτό ήρθε λίγο απότομα στην ελληνική κοινωνία και δεν ήξερε πώς να το διαχειριστεί. Υπάρχει επίσης μεγάλη άρνηση. Κανείς δεν δέχεται ότι είναι ρατσιστής. Αφορά πάντα κάποιον φανταστικό τρίτο, που δεν γνωρίζουμε ή δεν υπάρχει στο περιβάλλον μας. Το αρνιόμαστε ότι είμαστε ρατσιστές, είτε πρόκειται για έναν ξένο μετανάστη, είτε πρόκειται για έναν άγγλο ή γάλλο τουρίστα.

Τα παιδιά των μεταναστών που μιλούν και ονειρεύονται ελληνικά αλλά δεν τους δίνουμε τα δικαιώματα που τους οφείλουμε
Αυτό που με απασχολεί έντονα είναι ότι αυτή τη στιγμή στη χώρα μας ζουν περισσότερα από 200.000 παιδιά μεταναστών, που έχουν γεννηθεί στη χώρα μας, έχουν μεγαλώσει εδώ, αλλά δεν έχουν επίσημα χαρτιά. Στην Ελλάδα ισχύει το δίκαιο του αίματος και όχι το δίκαιο του εδάφους που ισχύει στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης. Αυτό κάνει αυτά τα παιδιά να μην έχουν ίσα δικαιώματα με σένα και με μένα. Είναι όμως απολύτως Έλληνες: μιλάνε ελληνικά, ζουν εδώ, ονειρεύονται ελληνικά. Είναι μια πολύ μεγάλη δυσλειτουργία λοιπόν να μην θεωρούνται Έλληνες, καθώς αυτή θα είναι η γενιά που θα οδηγήσει τη χώρα στο μέλλον, θα την κάνει να αλλάξει σελίδα. Αυτό όμως που γίνεται είναι ότι η Ελλάδα πυροβολεί τον εαυτό της, αντί να δώσει σ’ αυτούς τους ανθρώπους τα δικαιώματα που τους οφείλονται. Δυστυχώς η τωρινή κατάσταση διαιωνίζεται και ανακυκλώνεται. Τρέφεται και στηρίζεται σε μια συντηρητική, χριστιανική, ορθόδοξη, όχι μόνο δεξιά δυστυχώς, ιδεολογία, νοοτροπία η οποία έχει διάρκεια και είναι ανίκητη. Για μένα αυτό που είναι σημαντικό και θα καθορίσει την ψήφο μου στις επόμενες εκλογές είναι το κόμμα που θα βάλει πρώτο θέμα στην ατζέντα του, το χωρισμό Κράτους και Εκκλησίας, γιατί από αυτό τον ασφυκτικό εναγκαλισμό προκύπτουν δεκάδες τεράστια προβλήματα και θέματα στην ελληνική κοινωνία. Ο χωρισμός είναι το πιο απαραίτητο πράγμα που πρέπει να γίνει. Είναι S.O.S.

Η οικογένεια στον πυρήνα των πάντων. Από την Στρέλλα στο Xenia
Στην ταινία δεν με ενδιέφερε να κάνω μια απεικόνιση της Ελλάδας του σήμερα. Απλώς όταν οι δύο ήρωες βγαίνουν στον δρόμο, συναντούν διάφορα πράγματα. Δεν έβαλα τίποτε παραπάνω ή τίποτε λιγότερο από αυτό που ζω καθημερινά. Αφετηρία και κατάληξη για όλα αυτά είναι η οικογένεια. Η οικογένεια μας έχει στιγματίσει όλους. Είναι ένας μικρόκοσμος που καθορίζει τα πάντα. Δεν είναι τυχαίο ότι όταν πιάνεις την άκρη του νήματος, ακόμη και ψυχαναλυτικά, οδηγείσαι στην οικογένεια. Από εκεί ξεκινούν όλα. Με απασχολεί πολύ σαν Έλληνα επίσης, γιατί ως μεσογειακός λαός έχουμε στηρίξει την κουλτούρα και την κοινωνική μας δομή στην οικογένεια. Έχει έναν ιδιαίτερο, πολύ έντονο συμβολισμό. Κινηματογραφικά με εξυπηρετεί επίσης, γιατί είναι ένας μικρόκοσμος μέσα στον οποίο μπορείς να σχολιάσεις και να ασχοληθείς με όλα τα θέματα. Υπάρχουν όλα τα είδη οικογένειας στην Ελλάδα: δυσλειτουργικές, λειτουργικές, τέλειες, διαλυμένες. Και υπάρχουν και οικογένειες που εμείς διαλέγουμε ή φτιάχνουμε για τον εαυτό μας. Ανθρώπους με τους οποίους αποφασίσαμε συνειδητά ότι θα είναι η δική μας οικογένεια. Αυτό μπορεί να συμβεί και σε μια δουλειά. Εγώ έχω διαμορφώσει τη δική μου κινηματογραφική οικογένεια, εδώ και πολλά χρόνια.

Το μελόδραμα και ο σουρεαλισμός
Κάνω αυτό που μπορώ. Ασχολούμαι με θέματα που ξέρω. Δεν θα επέλεγα να ασχοληθώ με ένα θέμα ή με ένα είδος κινηματογραφικό που δεν γνωρίζω. Οπότε αυτό που κάνω μου είναι εξαιρετικά οικείο. Οπότε το μελόδραμα είναι όντως κάτι που αγαπώ πολύ. Το σινεμά είναι κάτι που αγαπώ πολύ. Είμαι σινεφίλ. Ήμουν πάντα, γι’ αυτό και κάνω αυτή τη δουλειά. Δεν είμαι ο μόνος που κάνει μελόδραμα. Συναντάται αρκετά συχνά ως κινηματογραφική γραφή gay σκηνοθετών. Είναι μέρος της κουλτούρας μου, της queer κουλτούρας μου. Και στην ταινία πάω ένα βήμα παρακάτω, όταν χρησιμοποιώ την Πάτι Πράβο, ως gay icon. Αυτή ήταν στη δική μου γενιά. Αργότερα, κάποιος άλλος θα επέλεγε την Μαντόνα ή τώρα την Lady Gaga.

Τι έχει αλλάξει από την Στρέλλα στο Xenia
Το μόνο που έχει αλλάξει, είναι ότι είμαι πέντε χρόνια μεγαλύτερος. Έχω γεράσει (γέλια). Σίγουρα έχω αφήσει κάποια πράγματα πίσω, στη ζωή αλλά και στο σινεμά. Όσο μεγαλώνεις, συνεχώς ξεσκαρτάρεις. Κατευθύνεσαι προς αυτό που θεωρείς πιο σημαντικό στη ζωή. Αυτό συμβαίνει και σε μένα νομίζω. Πάω για πράγματα που με νοιάζουν περισσότερο, που θεωρώ πιο σημαντικά στη ζωή.

Η επιτυχία, η αναγνώριση, η επιβεβαίωση
Δουλεύω το Xenia πέντε ολόκληρα χρόνια. Με αφοσίωση, ολοκληρωτικά. Καταλαβαίνεις λοιπόν ότι είναι μια ευτυχής στιγμή να βλέπω ότι αυτή η ταινία πάει καλά. Το αντίθετο θα ήταν πραγματικά μια μεγάλη καταστροφή για μένα. Το έχω δει να συμβαίνει και ξέρω πώς είναι. Δυστυχώς δεν εξαρτάται πολλές φορές από τον σκηνοθέτη, το γκελ που θα κάνει η ταινία στον κόσμο, στους κριτικούς. Είμαι πολύ ευτυχής λοιπόν που δεν μου συνέβη κάτι κακό, αλλά το αντίθετο. Δεύτερον, θα ήθελα να πω ότι η επιτυχία στο εξωτερικό, η διανομή σε πολλές χώρες και όλος αυτός ο θόρυβος δεν μεταφράζεται σε κάτι συγκεκριμένο. Διαρκεί μόνο όσο διαρκεί ένα μπράβο. Ξέρω ότι και στην επόμενη ταινία μου θα αντιμετωπίσω τις ίδιες δυσκολίες. Κανείς δεν έχει έρθει για να μου πει ότι θα σε στηρίξω οικονομικά σε ό,τι κάνεις. Και από την άλλη πλευρά είναι η ελληνική πραγματικότητα και πόσο απαγορευτική είναι για πολλά πράγματα. Σκέψου ότι χθες και σήμερα πέρασα όλη μου τη μέρα στη ΔΕΗ, προσπαθώντας να διευθετήσω ένα απλό ζήτημα. Έτσι είναι δυστυχώς η Ελλάδα. Αυτή είναι η ζωή εδώ. Δεν υπάρχουν χρήματα. Εγώ, από την άλλη πλευρά, έχω έναν συγκροτημένο κόσμο. Δηλαδή είμαι ένας ώριμος άνθρωπος. Είμαι σε σχέση εδώ και δέκα χρόνια. Οπότε δεν πρόκειται ούτε να κάνω περισσότερο σεξ ή παρτούζες, μετά την επιτυχία του Xenia, αλλά ούτε και μπορώ να βγω και τα πιω μέχρι πρωίας με φαν, γιατί είμαι σε άλλη φάση και δεν αντέχω τα μεθύσια. Δηλώνω προσγειωμένος και χαρούμενος που έχω κάτι ευχάριστο να διαχειριστώ και όχι κάτι δυσάρεστο. Μέχρις εκεί!

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ
Σκηνοθεσία: Πάνος Χ. Κούτρας
Σενάριο: Πάνος Χ. Κούτρας, Παναγιώτης Ευαγγελίδης
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Helene Louvart (AFC), Σίμος Σαρκετζής (GSC)
Μοντάζ: Γιώργος Λαμπρινός
Μουσική: Delaney Blue
Ηχος: Fabrice Osinski
Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Πηνελόπη Βαλτη
Κοστούμια: Βασίλης Μπαρμπαρίγος
Πρωταγωνιστούν: Kώστας Νικούλι, Nικος Γκέλια, Γιάννης Στάνκογλου, Mαρίσσα Τριανταφυλλίδου, Άγγελος Παπαδημητρίου, Ρομάνα Λόμπατς, Patty Pravo.

To «Xenia» βγαίνει στις 2 Οκτωβρίου στους κινηματογράφους από τη Feelgood. Θα προβάλλεται σε επιλεγμένες ώρες προβολών και με ειδικούς υπότιτλους για ανθρώπους με προβλήματα ακοής