Αναφορά στον Ηλία Καζάν: Αφιέρωμα στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος

Το αφιέρωμα περιλαμβάνει:
-Ταινία έναρξης του αφιερώματος θα είναι η ταινία Βίβα Ζαπάτα / Viva Zapata (1952) την Πέμπτη 9 Οκτωβρίου.

-Συνολικά δεκαπέντε (15) ταινίες του Ηλία Καζάν, καθώς και το ντοκιμαντέρ «A letter to Elia» σε σκηνοθεσία Μάρτιν Σκορσέζε – Κεντ Τζόουνς. Από τις δεκαέξι συνολικά ταινίες του αφιερώματος, οι δεκατέσσερις (14) θα προβληθούν σε αποκατεστημένα φορμά. Πολλές από τις ταινίες θα προλογίσουν σκηνοθέτες, κριτικοί κινηματογράφου, συγγραφείς κ.ά.

-Μια μεγάλη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης όπου θα συμμετάσχουν άνθρωποι του κινηματογράφου και του θεάτρου για να αναλύσουν το πολύπλευρο έργο του Ηλία Καζάν.

«Να με λέτε Ηλία. Ηλία με έλεγε η μάνα μου. Θυμώνω όταν οι Αμερικανοί με λένε Ελία», παρότρυνε τους δημοσιογράφους το 1990, όταν είχε έρθει στην Αθήνα με την ευκαιρία της έκδοσης της αυτοβιογραφίας του «Μια ζωή» (Ευρωεκδοτική).

«Ο Ηλίας Καζάν (1909-2003) υπήρξε μια καθοριστική μορφή για την εξέλιξη και ανανέωση της αμερικανικής κινηματογραφικής έκφρασης, αλλά και γενικότερα για τη διαμόρφωση μιας σύγχρονης αντίληψης για την υποκριτική, τόσο στο θέατρο όσο και στον κινηματογράφο. Η σταδιοδρομία του Καζάν στη δεκαετία του ’30 με το Group Theatre και το Εργαστήριο Εργατικού Θεάτρου επηρέασε αποφασιστικά τη σταδιοδρομία του στον κινηματογράφο, πρώτα με την 20th Century Fox και μετά ως περιζήτητου ανεξάρτητου σκηνοθέτη. Η θεατρική του θητεία εγκαινίασε τη συνεργασία του με τους μεγάλους συγγραφείς, όπως τον Τζον Στάινμπεκ και τον Τενεσί Γουίλιαμς, και του επέτρεψε να αναδειχθεί στον κατεξοχήν σκηνοθέτη μεγάλων ηθοποιών που κατόρθωσε να αποσπάσει περίφημες ερμηνείες -από νεότερους ηθοποιούς, όπως τον Μάρλον Μπράντο και τον Τζέιμς Ντιν, αλλά και από βετεράνους, όπως η Βίβιαν Λι, ο Μοντγκόμερι Κλιφτ και ο Κερκ Ντάγκλας. Η πορεία του Καζάν στιγματίστηκε από την κατάδοση των συντρόφων του επί Μακαρθισμού το 1952. Έχει συζητηθεί το κατά πόσον οι τύψεις συνείδησης μπορούν να ανιχνευτούν σε ορισμένες κομβικές ταινίες του όπως «Το λιμάνι της αγωνίας» (1954) ή «Ο Συμβιβασμός» (1969).

Κανείς όμως, δεν αμφισβητεί τη δύναμη των μεγάλων δημιουργιών του Καζάν με την ισχυρή κριτική της πολιτικής των ΜΜΕ στο «Μια μορφή μέσα στο πλήθος» (1957), ή τις μνημειακές διασκευές των έργων του Τενεσί Γουίλιαμς, «Λεωφορείον ο πόθος (1951)» και «Baby Doll» (1956). Ο Καζάν, γεννημένος από Έλληνες γονείς που είχαν μεταναστεύσει από την Κωνσταντινούπολη στην Αμερική, κράτησε πάντα μια κριτική ματιά απέναντι στις αντιφάσεις της αμερικανικής κοινωνίας. Αυτές απεικονίζονται στην ταινία «Ανατολικά της Εδέμ» (1955), «Πυρετός στο αίμα» (1961) και «Λάσπη στα αστέρια» (1960). Τέλος, σημαντική παραμένει η αντιμετώπιση του θέματος της μετανάστευσης και των καταδιώξεων των Αρμενίων και των Ελλήνων που δείχθηκαν για πρώτη φορά σ’ ένα διεθνές κοινό με απαράμιλλη γενναιότητα στο «Αμέρικα Αμέρικα» (1963). Το αφιέρωμα αυτό της Ταινιοθήκης στοχεύει στο να αποτιμηθεί και από την Ελληνική πλευρά η καθοριστική συμβολή του σκηνοθέτη αυτού στην ανανέωση της κινηματογραφικής γραφής, όπως έχει ήδη επιχειρήσει ο Μάρτιν Σκορσέζε στο ντοκιμαντέρ του «Γράμμα στον Ηλία» (συν-σκηνοθεσία Κεντ Τζόουνς, 2010), το οποίο και περιλαμβάνεται στο αφιέρωμα».

Μαρία Κομνηνού
Γενική Γραμματέας ΔΣ, Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Οι ταινίες του αφιερώματος
1. Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν / A tree grows to Brooklyn (1945)
2. Συμφωνία κυριών / Gentleman’s agreement (1947)
3. Μπούμερανγκ! (Το μεγάλο κατηγορώ) / Boomerang! (1947)
4. Πανικός στους δρόμους / Panic in the streets (1950)
5. Λεωφορείον ο πόθος / A street car named desire (1951)
6. Βίβα Ζαπάτα / Viva Zapata (1952)
7. Άνθρωπος σε τεντωμένο σκοινί (Δραπέτες του κόκκινου τρόμου) / Man on a tightrope (1953)
8. Το λιμάνι της αγωνίας / On the waterfront (1954)
9. Ανατολικά της Εδέμ / East of Eden (1955)
10. Μια μορφή μέσα στο πλήθος / A face in the crowd (1957)
11. Λάσπη στ’ αστέρια / Wild river (1960)
12. Πυρετός στο αίμα / Splendor in the grass (1961)
13. Αμέρικα Αμέρικα / America America (1963) Ψηφιακή αποκατάσταση σε χρηματοδότηση της Warner Bros σε συνεργασία με τους Film Foundation και Hollywood Foreign Press Association.
14. Ο συμβιβασμός / The arrangement (1969)
15. Ο τελευταίος μεγιστάνας / The last tycoon (1976)
16. Γράμμα στον Ηλία / A letter to Elia Σκηνοθεσία: Μάρτιν Σκορσέζε – Κεντ Τζόουνς (doc., 2010)

To αφιέρωμα Αναφορά στον Ηλία Καζάν / Report to Elia Kazan διοργανώνεται από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος στo πλαίσιο της πράξης «Η Κινηματογραφοφιλία στη Νέα Εποχή που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση – Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΠΕΠ ΑΤΤΙΚΗ του ΕΣΠΑ 2007-2013. Όλες οι δράσεις πραγματοποιούνται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Ιnfo
Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Ιερά Οδός 48 & Μεγ. Αλεξάνδρου 134-136, Μετρό Κεραμεικός
Ημερομηνία: 9 – 19 Οκτωβρίου 2014
Τιμές εισιτηρίων: 5 € ανά προβολή
Κάρτα διαρκείας για όλο το αφιέρωμα: 35 €
Κάρτα διαρκείας μειωμένη* για όλο το αφιέρωμα: 15 €
(* για φοιτητές, μαθητές, ανέργους, δασκάλους-καθηγητές, ατέλειες, Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ), άνω των 65, και νέους 18 έως 26 ετών)