Γκουλτούρα Απόψε: Η Ζάλη των Ζώων πριν τη Σφαγή

Ο Νίλος γνωρίζει τη Μηλίτσα, και η ιστορία τους είναι τόσο μπλαζέ και χιλιοειδωμένη. Συναντιούνται, ερωτεύονται, αρραβωνιάζονται, παντρεύονται, αμολούν 2-3 κουτσούβουλα, ζουν μια καλή ζωή, που δεν θέλουν τίποτα αλλά δεν τους λείπει και τίποτα. Μια μεηνστρημίλα που παίζεται κάθε μέρα γύρω μας, στο διπλανό διαμέρισμα, στην απέναντι πολυκατοικία, παντού. Η Καλή (Αλλά Όχι Εξαιρετική) αυτή Οικογένεια πρέπει να είναι για τον συγγραφέα Δημήτρη Δημητριάδη το σύγχρονο αντίστοιχο των βασιλικών τζακιών στις αρχαίες τραγωδίες, ένας μύθος, μια υπεροπτική φαντασίωση την οποία νιώθει σαν να τον εκτοπίζει πιο βαθιά στο περιθώριο. Και σαν νέοι Λαβδακίδες, θα υποφέρουν για αυτή τους την πληρότητα.

Ο τρίτος κεντρικός χαρακτήρας, ο Φίλων, μπορεί να είναι και ο ίδιος ο Δημητριάδης όπως παρατηρεί συνεχώς από έξω αυτή την οικογένεια και… μισεί; Ζηλεύει; Πονάει. Συστήνεται στην αρχή της σχέσης του ζευγαριού σαν «φίλος» του συζύγου Νίλου. Όταν χρόνια αργότερα ο Νίλος του ανακοινώνει τον αρραβώνα του, ο Φίλων παρουσιάζεται ντυμένος με φούστα, ψηλοτάκουνες κόκκινες γόβες και πασαλειμμένο κόκκινο κραγιόν, προσωποποιεί αυτό το περιθώριο. Νιώθει οργισμένος από αυτή την «προδοσία» του «φίλου» του, και ξεσπάει, τον καταριέται.

Ως άλλη Κασσάνδρα παρασύρεται σε έναν χείμαρρο από δυσοίωνες προβλέψεις για την τύχη του ευτυχισμένου κομφορμιστικού αυτού γάμου. Προμηνύει: μετά από αρκετά αρχικά χρόνια ευημερίας θα έρθει η καταστροφή τους, τα αγόρια τους θα ερωτευτούν μεταξύ τους, ο πατέρας θα βιάσει την κόρη, η μάνα θα ερωτευτεί τον γιο και θα μείνει έγκυος από αυτόν, ο μεγάλος γιος θα πάει φυλακή, θα σκοτωθεί, ο μικρός θα αυτοκτονήσει, η κόρη θα τρελαθεί, η μάνα θα σκοτώσει το παιδί και εγγόνι που γέννησε, κ.ο.κ… Δεν έχει τελειωμό, είναι σαν χαιρέκακο παιχνίδι, ένα τραβηγμένο σενάριο με φανταστικούς χαρακτήρες, σαν τρόπος να εξαγνίσει τον πόνο της απόρριψης που νιώθει – ο Φίλων για τον φίλο του, ο κάθε περιθωριακός ομοφυλόφιλος για όσους συμβιβάζονται σε μια ψευδαίσθηση τέτοιας ευτυχίας. Αθώες (;) μαύρες σκέψεις.

Είκοσι χρόνια μετά, ο Φίλων ξανασυναντά το ευτυχισμένο ζευγάρι Νίλος-Μηλίτσα μαζί με τα τρία υγιή τους παιδιά. Θυμούνται τις παλιές προβλέψεις του και γελάνε – άβολα. Αφού είναι τόσο απίστευτες, υπερβολικές, αστείες… σαν παρωδία των δεινών αρχαίας τραγωδίας ή κακό σενάριο υπερβολικού δράματος. Πως θα μπορούσε οποιαδήποτε οικογένεια να συμπεριφερθεί έτσι πιστευτά; Κι όμως, μια προς μια αυτές θα αρχίσουν να βγαίνουν αληθινές, σαν μια σκοτεινή παρόρμηση που έχει ξαφνικά μολύνει την οικογένεια – κι όσο κι αν θέλουν, όσο κι αν πασχίζουν δεν μπορούν να την απαρνηθούν, καθώς ένας προς έναν πέφτουν θύματα της. Ξαφνικά μπερδεύεται, παραμορφώνεται μέσα τους η αδερφική, πατρική ή μητρική αγάπη με την ερωτική παρόρμηση.

Εδώ είναι το μεγάλο στοίχημα του Δημητριάδη και της ομάδας ΑΣΙΠΚΑ, πως θα καταφέρουν να κάνουν πιστευτή αυτή τη μεταστροφή, πλέκοντας την μέσα από τα υπάρχοντα συναισθήματα και τις σχέσεις της οικογένειας. Πόσο πιο εύκολο να βγει καρικατούρα ή εύκολο σοκ ο γιος που βάζει τον μικρό του αδερφό να του πάρει πίπα ή ο πατέρας που θέλει να βιάσει τη μικρή του κόρη. Πόσο πιο περίτεχνο να αποδοθούν αληθινά οι χαρακτήρες της οικογένειας ακόμα και σε ακραίες αιμομικτικές εκφάνσεις – και οι έξι ηθοποιοί της ομάδας αποδεικνύονται εξαιρετικοί σε αυτό το δύσκολο έργο, με πιο εντυπωσιακή την ερμηνεία της Ειρήνης Δράκου ως μητέρας και του Παύλου Ιορδανόπουλου ως μικρού γιου. Μέσω της μάνας η οποία προσπαθεί να ξανανιώσει τον γιο της μέσα της, ακόμα κι αν είναι ερωτικά, η Δράκου στήνει μια απόλυτη ερμηνεία μητρικής αγάπης. Έχει βέβαια και εφόδιο έναν συγκλονιστικό μονόλογο του Δημητριάδη ο οποίος μεγεθύνει την αγωνία κάθε μάνας στην αίσθηση του γιου που μεγαλώνει και απομακρύνεται.

Ακόμα και σε αυτό το εξτρήμ αρρωστημένο κοκτέηλ συναισθημάτων, ξεχωρίζει η αγάπη που κρατά την οικογένεια ενωμένη, η αγάπη που είναι η καταδίκη της. Αφού, αν, μόνο αν μπορούσαν να ζήσουν μακριά ο ένας από τον άλλο, θα γλίτωναν αυτή τη μοίρα. O σύζυγος, Νίλος, θα προσπαθήσει να θυμηθεί από τον Φίλονα επακριβώς τη σειρά των γεγονότων μέχρι την οριστική σφαγή της οικογένειας του εκ των έσω και να προσπαθήσει να την αποτρέψει.

Άκαρπα βέβαια. Η σφαγή έχει προδικαστεί. Μένει μόνο η ζάλη.

Αυτό που έχει τεθεί σε κίνηση τρέφεται και γιγαντώνεται από την ageless λαχτάρα του κοινού για την κατάρρευση του ισχυρού, του τέλειου, του ιδανικού – οποιουδήποτε πάνω στον οποίο η αντανάκλαση μας μας κάνει να αισθανθούμε ανεπαρκείς, ξένοι, λιγότεροι. Τρεις ανώνυμοι σχολιαστές (χωρίς φύλο, χωρίς όνομα, διακεκριμένοι μόνο ως Α-Β-Γ στο κείμενο), εμφανίζονται randomly μέσα από τους ηθοποιούς της ομάδας, ενδιάμεσα από τις σκηνές, για να σχολιάσουν κρυπτικά την καταστροφή της οικογένειας, σαν μια αναφορά στην ηδονολατρική μανία κατανάλωσης, αν και εδώ δεν καταφέρνουν να δώσουν αρκετά δυνατό στίγμα, παρά τις όποιες προθέσεις του αρχικού κειμένου. Τα ματία είναι πάντα στραμμένα στον Φίλονα.

Βλέποντας πως το κακιασμένο «σενάριο» έχει πάρει εφιαλτική ζωή, πως υποφέρουν αληθινά οι χαρακτήρες του τώρα που είναι αληθινοί άνθρωποι και πως η σκοτεινή του παρόρμηση την οποία τους μετέφερε τους ρίχνει τώρα στο επίπεδο στο οποίο θεωρούσε πως έχει ο γύρω κόσμος τον ίδιο, ο Φίλων προσπαθεί να τα πάρει όλα πίσω, είναι όμως μάλλον αργά.

Ο Κωνσταντίνος Φαλελάκης συγκλονίζει στην τελική σκηνή. Μόνος του στα αποκαΐδια του συμβατικού, ο συγγραφέας της καταστροφής έρχεται αντιμέτωπος με τον εαυτό του, αντικρίζοντας το εκτυφλωτικό του σκοτάδι το οποίο αντικατοπτρίζεται στις συνέπειες των επιλογών του για τους άλλους. Με τη σκοτεινή του παρόρμηση του να καταστρέψει όσα νόμιζε ότι τον έσπρωχναν στο περιθώριο, αναγνωρίζει επιτέλους σαν εχθρό τον εαυτό του.

Είναι ίσως το πιο σκληρό και αυτοκριτικό αυτό το κείμενο του Δημητριάδη. Είναι μόλις η δεύτερη φορά που ανεβαίνει μετά τον Χουβαρδά το 2000 στο Αμόρε, όπου η κριτική τότε είχε κόψει άδοξα τα φτερά του, και ίσως βλέπω γιατί. Πρόκειται για έργο σοκαριστικό, ανατρεπτικό και σίγουρα κουραστικό για το κοινό, στο ίδιο επίπεδο με τον Κυκλισμό του Τετραγώνου στη Στέγη.

Όπως ο Καραντζάς εκεί, έτσι και ο Μπίτος εδώ δεν κρύβονται από την «τριβή» που θα προκαλέσει ένα τέτοιο έργο στο κοινό, αλλά αντίθετα την επιζητούν. Η παράσταση ξεκινάει με τον ίδιο τον σκηνοθέτη-πρωταγωνιστή να μασάει τα λόγια του στο μικρόφωνο, χρονοτριβώντας, τραβώντας επίτηδες μια ήδη μεγάλη παράσταση παρά τα «παράπονα» των ηθοποιών του – και το ηχηρό παράπονο μιας κυρίας στις μπροστινες μας θέσεις: «θα κρατήσει πολύ αυτό τώρα;». Θα κρατήσει πολύ.

Και θα είναι άβολο, και αστείο, και αποκαλύπτικό. Δυστυχώς όμως, επειδή δεν έχει τη στάμπα της Στέγης και δεν φαίνεται να έχει προωθηθεί καθόλου από το ίδιο του το θέατρο (μα ούτε καν μια αφίσα στον χώρο;), δεν έχει την τύχη της ίδιας κοσμοσυρροής που είχε ο Καραντζάς στον Κυκλισμό, αν και μιλάμε για δουλειά αντάξιου βεληνεκούς.

Rating: 4,5 / 5*

Κείμενο: Δημήτρης Δημητριάδης
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μπίτος
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Σκηνική Επιμέλεια: Δημήτρης Μπίτος
Παίζουν: Αναστασία Γιαννάκη, Ειρήνη Δράκου, Παύλος Ιορδανόπουλος, Δημήτρης Μπίτος, Αντώνης Τσίλλερ, Κωνσταντίνος Φαλελάκης
Παραγωγή: ΑΣΙΠΚΑ

Θέατρο Πορεία, Τρικόρφων 3&3ης Σεπτεμβρίου 69. Πλατεία Βικτωρίας.2108210991, 2108210082
Ημέρες και ώρες παραστάσεων: 6/10, 7/10, 14/10, 20/10, 27/10, 28/10, 3/11, 4/11, 5/11, 6/11 στις 21:00
Τιμές εισιτηρίων: Κανονικό 12€, Φοιτητικό, Νεανικό (κάτω των 22), Ανέργων: 10€
Διάρκεια: 120 λεπτά, χωρίς διάλειμμα.