5ο Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου με αφιέρωμα στον Ζαν Ρους

Αφιέρωμα στον Ζαν Ρους
Στο τελευταίο αυτό τμήμα, περιλαμβάνεται το εξαιρετικό αφιέρωμα του Φεστιβάλ, σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, στον «άγνωστο» Ζαν Ρους, έναν από τους πιο σημαντικούς ανθρωπολόγους και εκπρόσωπους του εθνογραφικού κινηματογράφου, ο οποίος επίσης συνέβαλε καθοριστικά στην εξέλιξη του Γαλλικού Νέου Κύματος και του cinéma vérité. Με το πλουσιότατο έργο του, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου γυρίστηκε στην Αφρική, διεύρυνε τα όρια του εθνογραφικού ντοκιμαντέρ και έθεσε τις βάσεις για την δημιουργία του ethnofiction, που θόλωσε τα όρια ανάμεσα σε ντοκιμαντέρ και μυθοπλασία.

Οι οκτώ αυτές ταινίες του αφιερώματος, μερικές εκ των οποίων προβάλλονται πολύ σπάνια, μας παρουσιάζουν το πρώιμο έργο του Ζαν Ρους και μας δίνουν την ευκαιρία να δούμε τα πρώτα δείγματα της ανθρωπολογικής αντίληψης και της κινηματογραφικής προσέγγισης ενός σκηνοθέτη που επηρέασε αμφότερα την ανθρωπολογία και τον κινηματογράφο.

Θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τον Δημήτρη Κερκινό, ο οποίος επιμελήθηκε το πρόγραμμα, καθώς και την Élise Jalladeau και τη Νατάσσα Γιανναράκη από το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος για τη δημιουργική συνεργασία.

Οι ταινίες
Μύηση στον Χορό της Καταληψίας (Initiation à la Danse des Possédés, 1948, 22′)
To τελετουργικό μύησης μιας νεαρής Σονγκάι στο Φιργκούν της Νιγηρίας στο χορό των δαιμονισμένων για το Κίρεϊ, το πνεύμα του κεραυνού. Οι Ζίμα (ιερείς) οργανώνουν το γκαναντί, μία τελετή κατά την οποία διδάσκονται τα βήματα του τελετουργικού χορού έτσι ώστε η νεαρή γυναίκα να γίνει ένα πραγματικό «άλογο» των πνευμάτων.

Οι Μάγοι του Γουανζερμπέ (Les Magiciens de Wanzerbé, 1949, 33′)
Ένας μάγος Μόσι ετοιμάζει ένα μαγικό φυλαχτό που θα κάνει τις πολύ αδύνατες γυναίκες να βάλουν βάρος, και θυσιάζει ζώα στο πνεύμα που τον οδηγεί. Κατά τη διάρκεια μίας συλλογικής τελετής για την προστασία του χωριού από το κακό, ένας άλλος μάγος χορεύει σε έκσταση. Ο αρχηγός του χωριού, οι μάγοι και τα νεαρά αγόρια παίρνουν μέρος στη θυσία που προσφέρεται κάθε χρόνο στο πνεύμα του βουνού, που προστατεύει το χωριό.

Νεκροταφείο στον Γκρεμό (Cimetière dans la Falaise, 1951, 29′)
Μέσα σε ένα κυκλικό σημείο του ποταμού Νίγηρα, στα πόδια των γκρεμών από αμμόλιθο στο Μπαντιαγκάρα του Μαλί, απλώνεται ένα χωριό Ντογκόν. Με αφορμή τον θάνατο ενός άνδρα στο χωριό αυτό, η ταινία απεικονίζει το επικήδειο τελετουργικό των Ντογκόν και τις θυσίες στο πνεύμα του νερού, την επιστροφή του πτώματος και την ταφή του στο νεκροταφείο, και τα τελετουργικά συλλυπητήρια.

Γιενέντι, οι Άνθρωποι που Φέρνουν τη Βροχή (Yenendi, les Hommes qui Font la Pluie, 1950,29′)
Η τελετουργική τελετή του Γιενέντι, της γιορτής της βροχής, ξεκινά στους Σονγκάι στο χωριό Σιμίριο της Νιγηρίας. Ένα-ένα, τα πνεύματα καβαλάνε τα άλογά τους: το πνεύμα του ανέμου, η θεά της γης, το ουράνιο τόξο, ο αφέντης της βροντής, ο αφέντης της αστραπής και ο αφέντης της βροχής. Στο τέλος, οι άνθρωποι θα ξέρουν αν η σεζόν θα πάει καλά και οι σοδειές θα είναι πλούσιες.

Moro-Naba (1958, 28′)
Ο παραδοσιακός αρχηγός των Μόσι στην περιοχή Ουαγκαντούγκου, ο Μορο-Νάμπα, πεθαίνει. Κατά τη διάρκεια των δεκατριών ημερών της επικήδειας τελετής, η μεγαλύτερή του κόρη, ντυμένη με τα άμφια του πατέρα της, δέχεται την επίσκεψη των ιερέων και των επιφανών μελών της κοινότητας. Θυσίες, προσφορές, τιμητικές ριπές από τουφέκια και μουσική κρουστών είναι ο φόρος τιμής στον νεκρό βασιλιά από τους αρχηγούς του, το λαό του και την αντιπροσωπεία των ξένων.

Οι Τρελοί Αφέντες (Les Maîtres Fous, 1955, 30′)
Γυρισμένο στην Άκρα της Γκάνα το 1954, η ταινία απεικονίζει την ετήσια τελετή της αίρεσης Χάουκου, ενός κοινωνικού και θρησκευτικού κινήματος που απλώθηκε στις γαλλικές αποικίες της Αφρικής από την δεκαετία του 1920 ως την δεκαετία του 1950. Οι συμμετέχοντες στην τελετή μιμούνται τις εξεζητημένες στρατιωτικές τελετές των αποικιοκρατών κατακτητών τους, αλλά περισσότερο σε κατάσταση καταληψίας παρά ως πραγματική αναπαράσταση.

Κυνήγι του Λιονταριού με το Τόξο (La Chasse au Lion à l’Arc, 1965, 80′)
Οι κυνηγοί Σονγκάι είναι οι μόνοι που έχουν το δικαίωμα να σκοτώσουν ένα λιοντάρι. Από το 1957 ως το 1964, ο Ζαν Ρους ακολουθεί τους κυνηγούς από την περιοχή Γιατακάλα και κινηματογραφεί τα επεισόδια του κυνηγιού αυτού, όπου η τεχνική και η μαγεία είναι αδιάσπαστα συνδεδεμένες. Μετά το κυνήγιο, οι άνδρες διηγούνται στα παιδιά την ιστορία του gaway gawey, του υπέροχου κυνηγιού λιονταριών.

Μάχη στο Μεγάλο Ποτάμι (Bataille sur le Grand Fleuve, 1951, 35′ )
Μέσα από την αφήγηση του Ζαν Ρους ξετυλίγεται η επική μάχη των ψαράδων Σόρκο ενάντια στους ιπποπόταμους του ποταμού Νιγήρα, κάθε χρόνο από τον Φεβρουάριο ως τον Απρίλιο. Πριν την αναχώρησή τους, διεξάγεται μια τελετή: μία γυναίκα που έχει καταληφθεί από το πνεύμα του ποταμού χορεύει και οι ψαράδες πλένονται με το μαγικό νερό για να φανούν θαρραλέοι. Στην επιστροφή τους, οι ψαράδες φορούν τα ρούχα τους ανάποδα σε ένδειξη ήττας: έχασαν την μάχη στο μεγάλο ποτάμι.

* Το αναλυτικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ θα ανακοινωθεί σε λίγες μέρες

Info
Η είσοδος είναι δωρεάν και τηρείται σειρά προτεραιότητας.
Οι προβολές έχουν μόνο αγγλικούς υπότιτλους.
Exile Room, Αθηνάς 12, τρίτος όροφος, Μοναστηράκι (απέναντι από την έξοδο του μετρό)
τηλ: 210-3223395