Είδαμε το «Με τα δόντια» στο θέατρο Τέχνης: Απ’ τους Flintstones στον Μπρεχτ
Η ιστορία επαναλαμβάνεται μόνο σαν φάρσα, λέει ο Μαρξ. Κι ο Thornton Wilder έρχεται να τον επιβεβαιώσει με τον τρόπο του, δείχνοντας την ιστορία να επαναλαμβάνεται σε μια φαρσοκωμωδία! Ο λόγος για το έργο «The skin of our teeth”. Το κλασικό αυτό θεατρικό έργο παρουσιάζεται σε ελεύθερη διασκευή στην παράσταση «Με τα δόντια» σε σκηνοθεσία Γιάννη Μόσχου στο Υπόγειο του θεάτρου Τέχνης.
H κωμωδία του βραβευμένου 3 φορές με Πούλιτζερ Wilder, ανέβηκε πρώτη φορά στο Broadway το 1942 σε σκηνοθεσία του Ελίας Καζάν. Μιλάει για μια οικογένεια που ζει τις ίδιες καταστροφές και τις ίδιες κακοδαιμονίες από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι την εποχή του Ναπολέοντα.
Το έργο είναι χωρισμένο σε 3 πράξεις. Η πρώτη πράξη παρουσιάζεται η ιστορία μιας οικογένειας με τον σοφό πατέρα, τη στρίγγλα μητέρα, τον γιο Κάιν (που σκότωσε τον αδερφό του και πολλούς ακόμα) και τη Λολίτα κόρη. Κι υπάρχει και μία υπηρέτρια, που έχει βάλει στο μάτι τον πατέρα και θέλει να τον χωρίσει από τη γυναίκα του. Είναι μοντέρνα εκδοχή προϊστορικής οικογένειας, με πάμπολλους αναχρονισμούς. Μου θύμισε λίγο τη σειρά καρτούν The Flintstones, με τους αστείους εκείνους πρωτόγονους, που έμοιαζαν σε πάρα πολλά στο σημερινό άνθρωπο.
Στη δεύτερη πράξη έχουμε την ίδια οικογένεια, με τους ίδιους χαρακτήρες να ζουν παρόμοιες καταστάσεις στην αρχαιότητα, λίγο πριν έρθει ο κατακλυσμός του Νώε. Και στην Τρίτη πράξη οι ίδιοι χαρακτήρες αποτελούν μια οικογένεια που είχε διαλυθεί από έναν πόλεμο απροσδιόριστης εποχής (σκηνικά αρχαίας Ρώμης και κοστούμια της εποχής του Ναπολέοντα). Τα μέλη της οικογένειας έχουν επιβιώσει του πολέμου και ενώνονται ξανά, όχι χωρίς συγκρούσεις.
Το φιλόδοξο και παράξενο αυτό σχέδιο του συγγραφέα, το «τρέλανε» ακόμα περισσότερο η σκηνοθεσία του Γιάννη Μόσχου. Εφαρμόζει τεχνικές αποστασιοποίησης (ενός θεάτρου που έχει αποδοθεί ως επί το πλείστον στον Μπέρτολντ Μπρεχτ). Οι ηθοποιοί διαρκώς να βγαίνουν από τους ρόλους τους, να τσακώνονται, να γκρινιάζουν για τα σκηνικά, το κείμενο, τον συγγραφέα το πώς παίζουν οι συνάδερφοί τους… Όλο αυτό θα μπορούσε να είναι ένας άσκοπος χαβαλές ή να δείχνει ψεύτικο. Στην συγκεκριμένη, όμως, παράσταση λειτουργεί ικανοποιητικά, φέρνει γέλιο και φρεσκάδα μοντέρνου θεάτρου στο έργο. Εκτός από τις αστείες στιγμές, η παράσταση περνάει και κάποια σατυρικά και σκληρά νοήματα για τον άνθρωπο, την οικογένεια, τη θρησκεία, την κοινωνία, την ιστορία. Οι άνθρωποι διαρκώς οραματίζονται ότι θα αλλάξουν τον κόσμο, αλλά είναι εγωιστές, συμφεροντολόγοι και διχασμένοι ακόμα και στο μικρόκοσμο της οικογένειάς τους.
Οι ηθοποιοί της παράστασης μπαίνουν με ευκολία στο πνεύμα της σκηνοθεσίας και δίνουν καλές ερμηνείες. Η Ιωάννα Παππά είναι καλή στο ρόλο της τσαχπίνας υπηρέτριας, που διαρκώς θέλει να χωρίσει τον άντρα του σπιτιού από την γυναίκα του και να γίνει από δούλα κυρά. Ο Θανάσης Δήμου βγάζει με ποιότητα τον χαρακτήρα του σοφού διανοούμενου, που προσπαθεί να βελτιώσει τον κόσμο, αλλά κάπου χάνεται μέσα στην οικογενειακή θλίψη και στα ψυχολογικά του αδιέξοδα. Ο επιφορτισμένος με το ρόλο αφηγητή και άλλα ρολάκια Άγγελος Μπούρας έχει μερικές από τις πιο αστείες και σίγουρα τις πιο τολμηρές σκηνές στο έργο. Η Ιωάννα Μαυρέα αρχικά νομίζεις ότι ξεκινάει με κεκτημένη ταχύτητα από την «Κοκκινοσκουφίτσα» της Κιτσοπούλου, στην οποία έπαιζε πέρσι. Στην πορεία, όμως, ταιριάζει πολύ καλά με τα χαρακτηριστικά της παράστασης και δίνει μια αξιόλογη ερμηνεία. Τα δύο παιδιά (Φωτεινή Αθερίδου, Αντίνοος Αλμπάνης) έχουν ικανοποιητικές παρουσίες, χωρίς πάντως να έχουν δύσκολους ρόλους.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Το «Με τα δόντια» είναι μια κωμωδία με σύγχρονη αισθητική και έξυπνες ιδέες. Προσφέρει αρκετές ευχάριστες στιγμές, αλλά και μια σημαντική κριτική πάνω στον ανθρώπινη ιστορία.
Γιώργος Σμυρνής
