Jiri Srnec: Στον Πειραιά θα δείτε την πιο επιτυχημένη παράσταση Μαύρου Θεάτρου της τελευταίας δεκαετίας
Το όνομα του Jiri Srnec είναι ταυτισμένο με το πιο αναγνωρίσιμο και δημοφιλές πολιτιστικό προϊόν της Τσεχίας: “Το Μαύρο Θέατρο της Πράγας” το οποίο ο ίδιος ίδρυσε το 1961 όταν, φοιτητής ακόμα άρχισε να πειραματίζεται με το black light και τις εφαρμογές του στη θεατρική σκηνή. Ως συγγραφέας, σκηνοθέτης, μουσικός συνθέτης, ζωγράφος, αλλά κυρίως ποιητής, ο Jiri Srnec έχει αναγνωριστεί σε παγκόσμιο επίπεδο ως ένας από τους εκπροσώπους της τσέχικης θεατρικής σχολής που δημιουργεί εικόνες διάφανης ομορφιάς, συνδυάζοντας μοναδικά τις παραδοσιακές και σύγχρονες θεατρικές τεχνικές του “μαύρου θεάτρου”, με το σύγχρονο χορό, την ατμοσφαιρική μουσική και την παντομίμα.
Στα 53 χρόνια της ιστορίας του, το BLACK THEATRE JIRI SRNEC, έχει κατακτήσει πέντε εκατομμύρια (5.000.000) θεατές κι έχει συμμετάσχει σε 87 διεθνή θεατρικά φεστιβάλ σε 68 χώρες σε όλο τον κόσμο. Από τις 19 έως τις 28 Δεκεμβρίου θα βρίσκεται στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά με την παράσταση «Ανθολογία», ένα σπονδυλωτό έργο που περιέχει επιλεγμένες σκηνές από διάφορες παραστάσεις του Μαύρου Θεάτρου Srnec.
Λίγο πριν έρθει στην Ελλάδα για να μας ταξιδέψει στον ονειρικό κόσμο του, ο αειθαλής 83χρονος καλλιτέχνης μάς μίλησε για το έργο της ζωής του, τα μυστικά του Μαύρου Θεάτρου, τα πράγματα που τον εμπνέουν και τις ιστορίες που θα επιχειρήσει να μας διηγηθεί.
Συνέντευξη στη Μάρη Τιγκαράκη
Έγινε κατά λάθος… το χειμώνα του 1961 στην τελευταία χρονιά της φοίτησης μου στην ακαδημία κουκλοθέατρου της Πράγας. Ο καθηγητής, μου είχε ζητήσει να παρουσιάσω μικρά σκέτς κουκλοθέατρου πάνω σε κάποια γαλλικά τραγούδια. Στις πρόβες λοιπόν παρατήρησα ότι κάποιοι κουκλοπαίχτες που ήταν ντυμένοι με μαύρα ρούχα γίνονταν αόρατοι όταν έπαιζαν μπροστά στο μαύρο πανί του σκηνικού! Αυτή η παρατήρηση ήταν η αρχή, το ξεκίνημα του Μαύρου Θεάτρου. Και μετά ήρθε η επανάσταση. Βέβαια στην αρχή δεν ήταν όλα τέλεια, χρειάστηκε να δοκιμάσω εκατοντάδες διαφορετικούς φωτισμούς, διαφορετικά υφάσματα και υλικά, χρώματα και αντικείμενα μέχρι να καταλήξω στη σημερινή μορφή που έκανε το Μαύρο θέατρο διάσημο σε όλο τον κόσμο.
Μπορείτε να μας εξηγήσετε τη βασική αρχή πάνω στη οποία βασίζεται το Μαύρο Θέατρο;
Βασίζεται όπως ανέφερα και πιο πάνω σε ένα φυσικό φαινόμενο που ανακάλυψα τυχαία. Με τον κατάλληλο φωτισμό χειριστές αντικειμένων ντυμένοι (από την κορυφή ως τα νύχια) με μαύρο βελούδο γίνονται αόρατοι στη σκηνή και οι θεατές έχουν την αίσθηση ότι τα αντικείμενα αποκτούν ζωή και κίνηση. Το να δώσεις ζωή σε άψυχα αντικείμενα δεν είναι εύκολη υπόθεση και δεν υπάρχει κάποιο σχολείο να το διδάσκει. Κάνουμε συχνά οντισιόν για να βρούμε τους καλύτερους και πιστέψτε με, είναι ένα χάρισμα που το έχουν ελάχιστοι άνθρωποι… Οι χειριστές δίνουν ζωή και προσωπικότητα στα αντικείμενα που συμμετέχουν στην παράσταση και αλληλεπιδρούν με τους ορατούς ηθοποιούς στην σκηνή. Το Μαύρο Θέατρο είναι ένα θέαμα που αν και δεν έχει καθόλου διαλόγους, καταφέρνει και διηγείται ιστορίες που γίνονται αντιληπτές σε ανθρώπους όλων των ηλικιών, ανεξάρτητα από την εθνικότητα και τη γλώσσα που μιλούν. Σημαντικό ρόλο φυσικά παίζουν και η πρωτότυπη μουσική που έχει γραφτεί ειδικά για την κάθε σκηνή και ο χορός που συμπληρώνουν τη θεατρική μαγεία μιας μοναδικής και ξεχωριστής τέχνης, του Μαύρου θεάτρου της Πράγας του Jiri Srnec.
Το Μαύρο Θέατρο είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της Τσεχίας και αποτελεί μια από τις σημαντικότερες τουριστικές ατραξιόν της Πράγας. Τι είναι αυτό που το καθιστά τόσο δημοφιλές;
To 1989 άνοιξαν τα σύνορα της Τσέχικης Δημοκρατίας στους τουρίστες, γιατί την εποχή του κομουνισμού δεν υπήρχαν τουρίστες και ιδιωτικές επιχειρήσεις. Αμέσως λοιπόν μετά την «Βελούδινη Επανάσταση» άρχισε ο τουρισμός στην Πράγα και όλοι ενδιαφέρονταν για το Μαύρο Θέατρο γιατί ήταν το μοναδικό θέαμα που ταξίδευε εκτός Τσεχίας, ήδη από την εποχή του κομουνισμού. Ήμασταν ήδη πολύ γνωστοί στο εξωτερικό. Σήμερα αν έρθει κάποιος από την Κολομβία στην Πράγα και τον ρωτήσουν για το Μαύρο Θέατρο της Πράγας του Jiri Srnec, θα το ξέρει. Αν όμως ρωτήσετε νέα παιδιά στην Τσεχία, θα σου απαντήσουν ότι αυτά τα θεάματα είναι μόνο για τους τουρίστες. Σε αυτό οδήγησε το γεγονός ότι ξεπήδησαν πάρα πολλές αντιγραφές του Μαύρου Θεάτρου, οι οποίες δεν ενδιαφέρονται για το καλλιτεχνικό κομμάτι. Θέλουν μόνο να προσελκύουν τουρίστες και να βγάζουν χρήματα. Τα τελευταία χρόνια όμως οι τουρίστες στην Πράγα είναι πιο υποψιασμένοι, έχουν καταλάβει ότι δεν υπάρχει ένα μαύρο θέατρο της Πράγας, αλλά πολλές μιμήσεις και αναζητούν το αυθεντικό. Από την άλλη όμως οι κάτοικοι της Πράγας δυσκολεύονται να έρθουν σε μας. Βρισκόμαστε στον πιο ακριβό δρόμο της Πράγας με ένα υψηλό για τα δεδομένα της χώρας μας εισιτήριο. Αυτό που μας έκανε διάσημους στο εξωτερικό είναι το γεγονός ότι από το 1962 η ομάδα μας ταξίδευε και έδινε παραστάσεις σε όλον τον κόσμο!
Ταξιδεύετε σε όλο τον κόσμο με το Μαύρο Θέατρο. Νιώθετε κατά κάποιο τρόπο σαν πρεσβευτής του Τσέχικου πολιτισμού;
Αυτή είναι μία πολύ ωραία ερώτηση. Πραγματικά έτσι ακριβώς αισθανόμαστε! Και αυτό που μας λένε πολύ συχνά οι Πρέσβεις μας στις ξένες χώρες, είναι ότι με τις παραστάσεις μας έχουν την ευκαιρία να προσκαλέσουν εταίρους και συνεργάτες τους και με πολλή περηφάνια να τους παρουσιάσουν ένα σημαντικό δείγμα της κουλτούρας και του πολιτισμού μας. Μέχρι τώρα έχουμε επισκεφτεί 68 χώρες. Είμαστε το μοναδικό θέατρο της Τσεχίας που ταξιδεύει τόσο πολύ! Συγκεκριμένα το 2009 είχαμε κάνει μία μεγάλη περιοδεία στη Αργεντινή σε 56 πόλεις! Φυσικά και αισθανόμαστε ότι μεταφέρουμε ένα κομμάτι του Τσέχικου πολιτισμού και αυτό μας δίνει μεγάλη χαρά και μας εμπνέει ακόμα περισσότερο για το μέλλον!
Από πού αντλείτε την έμπνευσή σας;
Είμαι ακόμα παιδί… Βλέπω και σκέφτομαι ως παιδί. Βλέπω ένα ποτήρι και για μένα αυτό είναι πισίνα! Παίρνω το κουτάλι και το κάνω πλοίο. Μου αρέσει να παίζω με τα αντικείμενα, να τα ζωντανεύω να τους δίνω νέα μορφή. Η φαντασία μου δεν έχει όρια και αυτό με ωθεί στη δημιουργία.
Τι να περιμένουμε να δούμε στο show που θα παρουσιάσετε στην Ελλάδα;
Είναι η επιλογή από διαφορετικά παλιά και νέα σκετς, κάτι σαν ένα best of. Είναι ένα οικογενειακό θέαμα. Προσπαθούμε να φέρουμε ένα θέαμα που θα είναι εύληπτο και από παιδιά και από γονείς. Ο καθένας θα ταυτιστεί με κάτι μέσα σε αυτό. Είναι πολύ ποιητικό. Θα δείτε πραγματικά πώς ήταν το Μαύρο θέατρο παλιά και ποια ήταν η ιδέα πίσω από αυτό. Αλλά δε χρειάζεται να ανησυχείτε ότι θα δείτε ένα παλιομοδίτικο θέαμα. Είναι το πιο επιτυχημένο θέαμα τα τελευταία 10 χρόνια. Πιστεύουμε ότι ο κόσμος θα φύγει πολύ χαρούμενος, γιατί θα δει έναν ονειρικό κόσμο όπου τα πράγματα και τα αντικείμενα έχουν τη δική τους ζωή και συνδιαλέγονται χωρίς να χρησιμοποιούν λόγια με ορατούς ηθοποιούς.
Έχοντας κατακτήσει διεθνή αναγνώριση και πολλές τιμητικές διακρίσεις στη χώρα σας και στο εξωτερικό ποια είναι τα ονειρά σας για το μέλλον;
Σίγουρα αυτά τα βραβεία, τα ταξίδια και η αγάπη του κόσμου είναι για μας πηγή έμπνευσης και δημιουργίας. Αυτό που θέλω είναι να προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε τα παραδοσιακά μέρη του ρεπερτορίου μας, αλλά ταυτόχρονα να κάνουμε κάτι μοντέρνο, μοντέρνο με νόημα. Η επόμενη παράσταση που ετοιμάζουμε είναι ένα έργο που βασίζεται στα βιβλία του Κάφκα.
