Είδαμε το «Ρωμαϊκό Λουτρό» στο Aπό Μηχανής Θέατρο- Γραφειοκρατικά όργια!
Τις τελευταίες θεατρικές σεζόν είδαμε αρκετές ομάδες ν’ ανεβάζουν έργα από τις χώρες του πάλαι ποτέ «Υπαρκτού Σοσιαλισμού», που περιγράφουν με όχι πολύ ρόδινο τρόπο το τι συνέβαινε εκεί. Μία από αυτές είναι «Το Ρωμαϊκό Λουτρό», έργο του αναγνωρισμένου διεθνώς βούλγαρου δραματουργού Στάνισλαβ Στρατίεβ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου που πρωτοπαρουσιάστηκε πέρσι και ανεβαίνει φέτος για λίγες παραστάσεις στο Απο Μηχανής Θέατρο.
Ο Στάνισλαβ Στρατίεβ (1941-2000) είναι ένας πολυμεταφρασμένος συγγραφέας και δραματουργός. Πρέπει να σημειωθεί, πάντως, ότι παρά τον σατυρικό χαρακτήρα του «Ρωμαϊκού Λουτρού» προς το γραφειοκρατικό σύστημα της τότε Βουλγαρίας, δεν έπεσε θύμα λογοκρισίας ούτε έμεινε στο περιθώριο. Και στη χώρα του και διεθνώς ήταν αναγνωρισμένος- και στο δυτικό και στο ανατολικό μπλοκ. Το 1993 κέρδισε βραβείο στον παγκόσμιο διαγωνισμό θεατρικού έργού από BBC με το έργο του «Στην άλλη πλευρά» το οποίο ανέβηκε σε παραγωγή του BBC και μεταδόθηκε από αυτό. Εργάστηκε από το 1975 μέχρι το θάνατό του το 2000, ως δραματουργός στο Κρατικό Σατιρικό Θέατρο της Σόφιας. Τα Θεατρικά του έργα έχουν μπει στο ρεπερτόριο πολλών θεάτρων, σε διάφορες χώρες του κόσμου.
Η υπόθεση στο «Ρωμαϊκό Λουτρό» (έργο του 1974) είναι η εξής: Ένας άνθρωπος φεύγει για διακοπές και αφήνει τα κλειδιά του σπιτιού του σε δύο εργάτες για να του επισκευάσουν το πάτωμα. Όταν επιστρέφει, τον περιμένει μια τεράστια έκπληξη. Μία πολύ σημαντική αρχαιολογική ανακάλυψη: ένα τέλεια διατηρημένο, αρχαίο Ρωμαϊκό Λουτρό έχει ανακαλυφθεί στο σαλόνι του.
Το αποτέλεσμα είναι ένα γραφειοκρατικό όργιο. Ο νόμος, αναγνωρίζει στον ιδιοκτήτη το δικαίωμα να συνεχίσει να ζει στο σπίτι του, ενώ δεν αφήνει να φύγει το λουτρό από εκεί μέσα. Ούτε του δίνει άλλο σπίτι, για να μείνει. Ο φιλόδοξος αρχαιολόγος θεωρεί τον χώρο των ανασκαφών «τσιφλίκι» του. Οι αντιφάσεις του νόμου και το μπάχαλο της κρατικής γραφειοκρατίας επιβάλλουν ακόμα και την παρουσία ενός ναυαγοσώστη καθώς θεωρείται υδάτινη δεξαμενή. Αυτό είναι και το πιο κωμικό και σατυρικό- στα όρια του σουρεαλισμού- εύρημα από τον Στρατίεβ. Σε ένα κατ’ όνομα συλλογικό σύστημα, ο καθένας κοιτάζει την πάρτη του και μέσα στο σπίτι του ταλαίπωρου ανθρώπου, γίνεται της τρελής από πολιτικάντηδες, δημοσίους υπαλλήλους που προσπαθούν να δικαιολογήσουν τη θεσούλα τους, φιλόδοξους επιστήμονες με συζυγικά προβλήματα και κυρίως το δράμα ενός ανθρώπου που χάνει το σπίτι του, για το «κοινό» -υποτίθεται- συμφέρον.
Το έργο του Στρατίεβ είναι έξυπνα γραμμένο, καθώς συνδυάζει με εύστοχο τρόπο στοιχεία από διάφορα θεατρικά είδη και συνταιριάζει με μαστοριά την κωμωδία με την πολιτική κριτική. Ο σκηνοθέτης Κώστας Παπακωνσταντίνου, επίσης, επιχείρησε να τονίσει το πολιτικό πρόβλημα, που θίγει το έργο, δηλαδή τον ακραίο ατομικισμό μέσα σε συνθήκες απόλυτου κρατισμού και χαοτικής γραφειοκρατίας. Αυτό, όμως, δε σημαίνει πως δεν σεβάστηκε τον κωμικό χαρακτήρα του έργου.
Η παράσταση του έχει έντονες κωμικές στιγμές, αλλά και κάποια δραματικά στοιχεία και ηθικές αγωνίες, για τη θέση του ατόμου μέσα σε μια κοινωνία. Τον κωμικό και σατυρικό χαρακτήρα του έργου αναδεικνύει και η εμπνευσμένη μουσική του Βασίλη Κουτσιλιέρη.
Ο πιο κωμικός χαρακτήρας του έργου (και ο πιο εξωπραγματικός επίσης) είναι ο ναυαγοσώστης, που προσπαθεί να διατηρήσει τη θέση του, σώζοντας ανθρώπους από εικονικό πνιγμό στα ζωγραφιστά νερά του «Ρωμαϊκού Λουτρού». Η υποκρισία και το παράλογο του δημοσίου σε όλο του το μεγαλείο, σε μια εξαιρετικά κωμική ερμηνεία από έναν γνήσιο κωμικό ηθοποιό, τον πολύ καλό Αλέξανδρο Ζουριδάκη. Ο Δημοσθένης Ξυλαρδιστός έβγαλε με καθαρότητα και δραματικότητα, χωρίς όμως να αποξενώνεται από τον κωμικό χαρακτήρα της παράστασης, την αγωνία του ανθρώπου που βλέπει να ξεσπιτώνεται από μια αρχαιολογική ανακάλυψη. Ο Σταύρος Σιούλης ερμηνεύει πειστικά τον χαμένο στη φιλοδοξία του αρχαιολόγο. Η σύζυγος του στο έργο Νάντια Περιστεροπούλου, δίνει επίσης ικανοποιητική ερμηνεία στο ρόλο της γυναίκας, που βλέπει τον οπορτουνιστή άντρα της να την αφήνει στο περιθώριο, καθώς τον ενδιαφέρει μόνο η καριέρα του. Ο Δημήτρης Δημητρόπουλος παίζει αρκετούς ρόλους στο έργο, λαμόγια, πολιτικάντηδες, διαμεσολαβητές, με εύστοχα κωμικό και σαρκαστικό τρόπο.
Συνολικά, το «Ρωμαϊκό Λουτρό» είναι ένα καλογραμμένο και έξυπνο έργο, που γίνεται μια ποιοτική και αυθεντική κωμωδία με πολύ ενδιαφέροντα μηνύματα. Σε αυτό συμβάλλουν η καλοστημένη σκηνοθεσία και οι αξιόλογες ερμηνείες, τόσο σε κωμικό επίπεδο, όσο και στο επίπεδο της ανάδειξης οικουμενικών πολιτικών και κοινωνικών ζητημάτων.
Γιώργος Σμυρνής
