Ο σκηνοθέτης Κίμων Τσακίρης παρουσιάζει μια «Αρχαιολόγο» που συγκινεί και εμπνέει

Πώς αποφασίσατε ν’ ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο θέμα;
Η απόφαση να γυρίσω την “Αρχαιολόγο” προέκυψε μετά τη συνάντηση που είχα με την κα Καραμήτρου-Μεντεσίδη, έφορο αρχαιοτήτων των νομών Κοζάνης-Γρεβενών, πριν από δυο περίπου χρόνια. Η προσωπικότητα της αλλά και η ιστορία που μου περιέγραψε και είδα να εκτυλίσσεται μπροστά μου, κίνησε αμέσως το ενδιαφέρον μου να την κινηματογραφήσω, να αφηγηθώ μια ιστορία που έχει πολλά επίπεδα και που πιστεύω ότι μας αφορά όλους, ιδιαίτερα αυτή τη χρονική στιγμή.

Τι ήταν αυτό που σας κέντρισε το ενδιαφέρον ακούγοντας την ιστορία της κας Καραμήτρου-Μεντεσίδη;
Η κα Καραμήτρου και η ομάδα της (εργάτες, αρχαιολόγοι, συντηρητές) είχαν μερικούς μήνες μπροστά τους για να διασώσουν ότι ήταν δυνατό από ένα μεγάλο αρχαιολογικό χώρο (περίπου 450 στρέμματα) κατά μήκος του ρου του ποταμού Αλιάκμονα, που θα κατακλύζονταν εξαιτίας του νέου φράγματος που ολοκλήρωνε η ΔΕΗ στη περιοχή, το φράγμα Ιλαρίωνα. Οι επιπτώσεις που θα είχε η δημιουργία του φράγματος στο φυσικό, πολιτισμικό αλλά και στο κοινωνικό περιβάλλον μου κέντρισαν το ενδιαφέρον να πω αυτή την ιστορία, μια ιστορία που πιστεύω ότι άπτεται άμεσα της παγκόσμιας συζήτησης “περί ανάπτυξης” και του κόστους που έχει σε τομείς που συνήθως δεν συνυπολογίζονται στις μαθηματικές εξισώσεις των οικονομικών μοντέλων.

Τι σας κέρδισε στην προσωπικότητα και την στάση ζωής της κας Καραμήτρου-Μεντεσίδη;
Η κυρία Καραμήτρου ανασκάπτει την περιοχή από τη δεκαετία του ’80. Όταν πρωτοπήγε εκεί, οι κάτοικοι δεν είχαν γνώση ότι υπήρχαν τόσο σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα και ξεκίνησε με μία πολύ μικρή ομάδα ανθρώπων. Οι περισσότεροι ήταν ντόπιοι. Τους μίλησε για την αγάπη της για την αρχαιολογία, προσπάθησε να τους κάνει να αγαπήσουν το παρελθόν τους, να καταλάβουν τον λόγο για τον οποίο θα πρέπει να προστατεύουν τα αρχαία. Έτσι σταδιακά δημιουργήθηκε μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων. Άλλαξε η ζωή τους και ακόμα μέχρι και σήμερα είναι συγκινητική η αφοσίωση που έχουν στο πρόσωπό της. Όπως μπορείτε να καταλάβετε πρόκειται για ένα ξεχωριστό άνθρωπο που αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του, να παλέψει για το όραμα του και να αναδείξει τελικά την αξία της «προσωπικής ευθύνης».

Ποια είναι τα ερωτήματα που επιχειρήσατε να απαντήσετε μέσα από αυτό το ντοκιμαντέρ;
Τι συμβαίνει όταν η «ανάπτυξη» γίνεται κοντόφθαλμα και σπασμωδικά χωρίς να λαμβάνει υπόψη το πραγματικό κόστος για την κοινωνία, τον πλανήτη αλλά και τις επόμενες γενιές; Πως κοστολογείται το πάθος, το μεράκι αλλά και η γνώση ενός ανθρώπου; Ποια είναι η κατεύθυνση που πρέπει να πάρουμε ως κοινωνία που βιώνει μια πρωτόγνωρη κρίση; Πως είναι τελικά η ζωή των ανθρώπων που πάνε ουσιαστικά «κόντρα στο ρεύμα»; Γύρω από την κα Καραμήτρου και το φράγμα, συμπληρώνουμε ένα παζλ απόψεων και καταστάσεων θέλοντας να υπογραμμίσουμε ότι τελικά, η ερώτηση αλλά και η απάντηση θα παραμένει πάντα ο άνθρωπος.

Ποια διαδικασία ακολουθήσατε για να φτιάξετε την ταινία;
Το να καταφέρεις να προσεγγίσεις και τελικά να καταλάβεις κάποιον άνθρωπο που θέλεις να κινηματογραφήσεις είναι πολύ σημαντικό: το πώς θα μιλήσεις, να μην είσαι απόμακρος, να αποκτήσεις μια σχέση μαζί του αλλά και με ολόκληρες ομάδες ανθρώπων είναι εξίσου σημαντικό. Οι αποφάσεις παίζουν μεγάλο ρόλο: ειδικά όταν δεν έχεις σενάριο όπως εμείς. Μπορεί να «σκάψεις» κάπου παραπέρα από απλή περιέργεια και ν’ ανακαλύψεις κάτι εξαιρετικά σημαντικό. Όταν θα πούμε ότι θα κάτσουμε δύο ώρες παραπάνω κάπου, ή ότι θα πάμε σε μια απόσταση που είναι 80 χιλιόμετρα μακριά, τη συγκεκριμένη μέρα, γιατί εγώ ως σκηνοθέτης έχω κάτι στο μυαλό μου, είναι καθοριστικό. Εμείς λαξεύουμε το χρόνο γιατί ψάχνουμε να βρούμε διαισθητικά και με βάση τη δική μας εμπειρία, πού είναι ο άνθρωπος, τί μπορεί να έχει ενδιαφέρον. Αυτό νομίζω ότι το αποκτάς, όπως και στην αρχαιολογία, με το χρόνο. Κι είναι, τελικά, και στα δυο μια μοναχική απόφαση – μπορεί να υπάρχουν όλοι οι συνεργάτες, αλλά εκείνη τη στιγμή πρέπει εσύ να πάρεις μια απόφαση.

Υπάρχει κάτι που σας δυσκόλεψε ιδιαίτερα;
Η πίεση του χρόνου. Έπρεπε να πούμε μια ιστορία που γνωρίζαμε εξαρχής ότι σε μερικούς μήνες θα αποτελούσε «παρελθόν», το «σκηνικό» μας θα έπαυε να υπάρχει. Αυτό βέβαια το είδαμε πιο πολύ ως πρόκληση παρά ως δυσκολία.

Ποια πτυχή της ιστορίας επιδιώξατε να φωτίσετε περισσότερο;
Στις προηγούμενες δουλειές μας μιλήσαμε κυρίως για τη «συλλογική ευθύνη» και όλα τα δεινά που έφερε στον τόπο, οπότε για εμένα το να βρω έναν άνθρωπο που έφερε, με όλο του το έργο και την προσωπικότητά του, «προσωπική ευθύνη», είναι πάρα πολύ σημαντικό ως παράδειγμα. Είναι πάρα πολύ σημαντικό μέσα ακόμα κι από τα λάθη σου να παίρνεις μια θέση, να την εξελίσσεις, αλλά να παραμένεις πιστός στο να λες ότι εγώ θ’ αναλάβω την ευθύνη από το πόστο που τάχθηκα, δε θα είναι ούτε ο τάδε θεσμός, ούτε επειδή έχουμε κακούς πολιτικούς, ούτε γιατί δεν καταλαβαίνουν οι υπόλοιποι άνθρωποι. Θα πάω και θα το παλέψω. Εμένα αυτό μου θυμίζει όσα λέει ο Καζαντζάκης στην «Ασκητική» ως στάση ζωής των ανθρώπων. Μέσα στη γενική απαισιοδοξία είναι σημαντικό να δούμε αυτούς τους ανθρώπους να βγαίνουν στο προσκήνιο και να πούμε, «αξίζει κι εγώ να προσπαθήσω» – αυτή είναι η ουσία της ταινίας, η σημασία και η αξία της προσωπικής ευθύνης.

Ποιο μήνυμα θα θέλατε να πάρει ο θεατής βλέποντας την ταινία σας;
Στην ιστορία μας πρωταγωνιστεί μια ξεχωριστή Αρχαιολόγος που θα μπορούσε όμως να είναι και ένας οποιοσδήποτε άλλος άνθρωπος που αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του και να παλέψει για το όραμα του. Θα μπορούσε να είναι ένας εργάτης, ένας πυροσβέστης, μια νοσοκόμα, μια δικηγόρος, το μόνο που θα άλλαζε θα ήταν το πλαίσιο, το σκηνικό μέσα στο οποίο θα κινούταν. Το μήνυμα είναι ότι αξίζει να παλεύουμε για τα πράγματα που έχουν αξία για εμάς, ακόμα κι αν στο τέλος χάσουμε ή δεν τα καταφέρουμε εξ’ ολοκλήρου. Ακόμα και τότε θα έχουμε κερδίσει μια ζωή που άξιζε να την ζήσει κανείς.

Με δεδομένο ότι διανύουμε μια πολύ δύσκολη σεζόν για τον ελληνικό κινηματογράφο, ποια ελπίζετε ότι θα είναι η πορεία της δικής σας ταινίας;
Η αισιοδοξία είναι μια απόφαση. Εμείς προσπαθήσαμε να δώσουμε στους θεατές μια συγκινητική πολυεπίπεδη ιστορία που ο καθένας θα πάρει κάτι παρακολουθώντας την. Τώρα είναι η σειρά των θεατών να αναλάβουν την ‘προσωπική τους ευθύνη’ και να ανακαλύψουν την ταινία.

Η ταινία θα κυκλοφορήσει στος κινηματογράφους στις 19 Μαρτίου από τη Feelgood