O Κύκλος με την Κιμωλία έρχεται στο Παλλάς
Τα σκρατς στην μπομπίνα του ’57. Τα 45 λεπτά ανέκδοτης μουσικής. Η παρτιτούρα του Χατζιδάκι από την παράσταση του Κουν που «σκαναρίστηκε» με δέος• για να διασωθεί. Και να που τα υλικά της μνήμης του θεάτρου γίνονται σπέρμα της σημερινής του αρετής. «Ο κύκλος με την κιμωλία» που σκηνοθετεί ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης για το «Παλλάς», ο ουμανιστής δικαστής Αζντάκ του Αιμίλιου Χειλάκη, η φτωχή Γρούσα της Μαρίας Πρωτόπαππα, ο σοφός αφηγητής του Δημήτρη Λιγνάδη εφορμούν στην σκηνή της Βουκουρεστίου ευλογημένοι από την μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, μεθυσμένοι από την μετάφραση του Ελύτη.Από τη Στέλλα Χαραμή
«Όπου και να σας βρίσκει το κακό αδελφοί, όπου και να θολώνει ο νους σας, μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη» είχε πει, ως γνωστόν ο ποιητής• και η ομάδα του «Παλλάς» πράττει ακριβώς το ίδιο: Ανατρέχει στα ίχνη της παράστασης του Καρόλου Κουν, μισό αιώνα πριν στο υπόγειο του θεάτρου Τέχνης, όπου τρεις άλλοι μύθοι της ελληνικής Τέχνης συνεργάζονταν αγαστά με το έργο του Μπέρτολντ Μπρεχτ. Και η κίνηση τους αυτή, τους τροφοδοτεί με μια γνήσια έμπνευση για το καινούργιο ανέβασμα ενός κλασικού έργου.
Ο Μαρκουλάκης επινοεί «ένα εγκαταλελειμμένο, ερειπωμένο θέατρο όπου κάποιοι άνθρωποι μπαίνουν στο εσωτερικό του και βάζουν σε λειτουργία την παλιά μπομπίνα, εν είδει παρηγοριάς. Οι σύγχρονοι άνθρωποι δηλαδή αηδιασμένοι από τον κυνισμό της εποχής τους αναζητούν μια σύνδεση με μια εποχή παλαιότερη, πιο στέρεη. Γιατί έχουν χάσει την ψευδαίσθηση πίστης σε κάτι…».
Ο Μπρεχτ γράφει τον «Κύκλο με την κιμωλία» αμέσως μετά την λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου τα πάντα έχουν καταρρεύσει κι όμως η καλοσύνη και η δικαιοσύνη βρίσκουν χώρο για να πρυτανεύσουν. Η ιστορία του δεν είναι παρά μια παραβολή – με δάνεια από την Παλαιά Διαθήκη – μια θριαμβική υπόμνηση του καλού και του δικαίου σε έναν κόσμο που σπαράσσεται από την έλλειψη των αξιών και επιχειρεί να τις ανακαταλάβει.
Θα επιχειρήσει άραγε ο σκηνοθέτης Μαρκουλάκης να συνδέσει την εποχή που γεννήθηκε το έργο με την σημερινή εποχή αναβίωσης του; Παρόμοια εξάλλου τα συμπτώματα… «Αν λάβουμε υπόψη τον άγνωστο πρόλογο του κειμένου θα χρειαστεί να αναφερθούμε στη διαμάχη δύο κοινοτήτων που αντιμάχονται με αφορμή την διεκδίκηση ενός κομματιού γης. Βρίσκονται στην αυγή μιας νέας εποχής. Γνωρίζουν ωστόσο πως είναι σύμμαχοι, πως επιζητούν το ίδιο πράγμα. Θα μπορούσε κάλλιστα αυτός ο πρόλογος να κάνει μια άμεση αναφορά στο δικό μας, τωρινό, εθνικό διχασμό• υπάρχει όμως μια κεφαλαιώδης διαφορά: Τότε υπήρχε μια βαθιά αισιοδοξία για το τί επρόκειτο να ακολουθήσει, ενώ τώρα δεν υπάρχει» απαντά.
Την ώρα που ο «Κύκλος με την κιμωλία» διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με το παρελθόν, η σκηνοθετική οπτική της παράστασης (ως αποτέλεσμα όσμωσης με την βασική ομάδα των πρωταγωνιστών) επιχειρεί να αποκοπεί από έναν άλλο ομφάλιο λώρο: την στερεοτυπική αντιμετώπιση των έργων του Μπρεχτ. Όπως λέει και ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης «όλοι έχουμε επηρεαστεί από μια σειρά παρανοήσεων σχετικά με το πώς ανεβαίνουν τα έργα του Μπρεχτ. Αποφάσισα λοιπόν, να ξεχάσω αυτές τις θεωρίες και να τον διαβάσω όσο πιο καθαρά μπορώ».
Καθώς όλα δείχνουν, η πρακτική της μπρεχτικής αποστασιοποίησης στην ερμηνεία δεν θα βρει χώρο σε αυτό το ανέβασμα και την θέση της θα πάρει μια δυναμική μηχανή αφήγησης αποτελούμενη από 17 ηθοποιούς οι οποίοι από κοινού και αδιάκοπα θα αφηγούνται το έργο. Εκτός από τον Αιμίλιο Χειλάκη, τη Μαρία Πρωτόπαππα, τον Δημήτρη Λιγνάδη στην ομάδα συμμετέχουν, μεταξύ άλλων οι Αποστόλης Τότσικας, Ελισάβετ Μουτάφη, Κώστας Κορωναίος, Άγγελος Μπούρας.
Μια μεγάλη κατασκευή λόγου και συναισθήματος, δηλαδή. «Να μιλήσουμε επί του περιεχομένου, να μην μας αφορά λιγότερο το τί λέγεται και περισσότερο το πώς λέγεται. Το ζήτημα στο θέατρο είναι να έχεις κάτι να πεις. Κι αν δεν έχεις είναι ρητορεία» καταλήγει ο σκηνοθέτης, δίνοντας «πάσα» στην πρεμιέρα της παράστασης• 11 Μαρτίου, Βουκουρεστίου 5.
