Είδαμε τον «Ιμμάνουελ Καντ» στο θέατρο Τέχνης- Η λογική είναι τυφλή

Ο «Immanuel Kant» ανέβηκε πρώτη φορά στη Γερμανία το 1978. Είναι ένα έργο που χαρακτηρίζεται ως κωμωδία. Ενώ ο πραγματικός Καντ δεν είχε παντρευτεί και ποτέ δεν έφυγε από την πόλη του, όντας μια ζωή Πανεπιστήμιο – σπίτι, σπίτι – Πανεπιστήμιο, στο έργο του Μπέρνχαρντ έχει μια γυναίκα και έναν παπαγάλο και ταξιδεύει με ένα υπερωκεάνιο προς την Νέα Υόρκη, στη δική μας σύγχρονη εποχή. Πρόκειται να ανακηρυχθεί Επίτιμος Διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια κι ελπίζει ταυτοχρόνως, πως οι γιατροί της Αμερικής θα θεραπεύσουν το γλαύκωμα από το οποίο πάσχει. Οι υπερβολικές προσδοκίες από το λεγόμενο «αμερικανικό θαύμα» αγγίζουν τα όρια της παράνοιας σε ένα έργο με ισχυρές αιχμές και ειρωνεία πάνω στον δυτικό πολιτισμό και τη δυτική φιλοσοφία.

Ο Μπέρνχαρντ δεν είναι ένας εύκολος συγγραφέας. Ούτε ο “Ιμμάνουελ Καντ” είναι ένα εύκολο έργο. Ακόμα και ως κωμωδία, σίγουρα δεν είναι μια εύπεπτη κωμωδία. Είναι ένα ποιητικό έργο με ισχυρούς συμβολισμούς και υπαρξιακό- φιλοσοφικό πνεύμα, που βέβαια εκφράζει τους προβληματισμούς μιας εποχής, από την οποία έχουν περάσει πλέον πάνω από 35 χρόνια. Δεν ξέρω κατά πόσο είναι επίκαιρο το συγκεκριμένο έργο, αλλά πιθανότατα είναι διαχρονικό κι έχει λογοτεχνική ποιότητα, ενώ ίσως δώσει λαβές σε κάποιους θεατές να μελετήσουν πτυχές του έργου του μεγάλου φιλοσόφου, όπως την μνημειώδη «κατηγορική προσταγή» του, που τόσο συχνά ακούγεται στην παράσταση.

Ο Γιάννος Περλέγκας στην πρώτη του σκηνοθεσία επιλέγει έναν αγαπημένο του συγγραφέα. Η σκηνοθεσία του δείχνει ιδιαίτερο σεβασμό στο έργο και τα νοήματά του, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στο κείμενο και τις ερμηνείες. Στο θέμα των εικόνων, η παράσταση σε κάποια σημεία παρουσιάζει ενδιαφέρον ως προς αυτό το κομμάτι, ενώ σε άλλα μια κάποια γύμνια. Ίσως, ακόμα, ο ρυθμός να μπορούσε να ήταν πιο γρήγορος σε κάποια σημεία. Αν και δεν παίζει στην παράσταση σχεδόν καθόλου, είναι συνέχεια παρών, παίζοντας τη μουσική από το πιάνο.

Στο επίκεντρο της παράστασης βρίσκεται ο Καντ, τον οποίο ερμηνεύει ο Μάκης Παπαδημητρίου. Ο ρόλος του δεν θυμίζει σε τίποτα έναν μεγάλο φιλόσοφο. Αντίθετα, έχει τα χαρακτηριστικά του υποχόνδριου, τρελού, μισάνθρωπου, που συστρέφεται γύρω από τον εαυτό του. Υποδειγματικά, ο Παπαδημητρίου ερμηνεύει αυτό το ρόλο. Καταφέρνει να υποδυθεί το νεκρό βλέμμα του τυφλού κι όλες τις παραξενιές του με έναν ιδιαίτερα πειστικό, κωμικό και συνάμα συγκινητικό τρόπο. Όταν χρειάζεται είναι αστείος, όταν χρειάζεται βγάζει συναίσθημα και ένταση και καταφέρνει να κάνει αυτούς τους παράξενους μακροσκελείς μονολόγους να ακούγεται με μεγάλο ενδιαφέρον.
Κι άλλοι ηθοποιοί έδωσαν αξιοπρεπείς ερμηνείες, όπως η Σύρμω Κεκέ (κυρία Καντ), η Κατερίνα Λυπηρίδου υποκριτικά και σωματικά, χορεύοντας με το ένα πόδι ανάπηρο κι ο Μιχάλης Τιτόπουλος.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Μια ουσιαστική παράσταση, που παρουσιάζει ένα πολύ σημαντικό έργο με ιδιαίτερο φιλοσοφικό και κριτικό πνεύμα πάνω στο δυτικό πολιτισμό. Η παράσταση προσεγγίζει με ιδιαίτερη σοβαρότητα το κείμενο του Μπέρνχαρντ και τις ερμηνείες, με εκείνη του Μάκη Παπαδημητρίου να ξεχωρίζει.