Το 24ο καρέ στο Cinema: Pasolini ή η πραγματικότητα με το κεφάλι κάτω

Από τον τίτλο, θα μπορούσαμε να έχουμε τούτες τις προσδοκίες, μα όνειρο απατηλό δυστυχώς, γιατί ο Ferrara αποτολμά να βάλει στο τίτλο τούτου του, κάτω του μετρίου, αδιάφορου, συμπλέγματος, το όνομα ενός από τους μεγαλύτερους ιταλούς δημιουργούς του σινεμά. Του Pasolini.

Όποιος ψάχνει να εντρυφήσει στo ιδεολογικό του φορτίο ως δημιουργού και διανοητή ή να βγάλει εκ νέου συμπεράσματα με βάση την σκέψη του μέσα από ένα προσωπικό πρίσμα ή γενικά να αποκτήσει μια πρώτη γνώση για να ερευνήσει αργότερα βιογραφικά και δημιουργικά τούτο το καλλιτεχνικό φαινόμενο, στη ταινία δεν θα βρει ούτε ένα ψήγμα. Όχι απλά απομυθοποιεί τον καλλιτέχνη, μα και δεν βάζει σε στέρεες και ειλικρινείς βάσεις τον ίδιο και το έργο του. Μοιάζει πολύ μικρή η προσπάθεια – στα όρια της μικρότητας και του φθόνου – σαν απόρροια φιλοδοξίας του Ferrara να αποδομήσει τον αληθινό Pasolini ώστε πιο εύκολα να συγκριθεί μαζί του. Μια προσπάθεια να σκυλέψει πάνω στο πτώμα του για να αποκτήσει ο ίδιος αισθητικά λάφυρα. Τα ίδια έκανε και ο Greenaway για τον Eisenstein. Η ιστορία και η τέχνη όμως δεν συγχωρούν.

Η ταινία ξεκινά αμέσως μετά το τελικό μοντάζ του “Salo, 120 μέρες στα Σόδομα”. Και εδώ το άκρως πολιτικό πρόσταγμα του Pasolini ενάντια στην φασιστικοποίηση της συνείδησης, ο Ferrara το ερμηνεύει συνειρμικά, με ένα άκαιρο και επιφανειακό στην ουσία του όργιο σε σύγχρονα ομοφυλοφιλικά Σόδομα. Προκαλεί λοιπόν έκπληξη η αναφορά του Ferrara σε συνεντεύξεις ότι αδιαφορεί για «το μυστήριο του θανάτου του Pasolini», αφού απλά παίρνει την ήδη απολιτική κρατούσα και άκρως αντιδραστική άποψη, ότι ο Pasolini, δολοφονήθηκε τυχαία, λόγω των ακραίων του ομοφυλοφιλικών του προτιμήσεων, ενώ γνωρίζουμε το πολιτικό κόστος της προβολής του «Salo» και της συνολικής του πολιτικής του δράσης.

Έτσι βλέπουμε ένα χυδαία ακίνδυνο εικόνισμα του Pasolini, ενοχικό και ανασφαλή, που σε μια σκηνή, ούτε για τις απόψεις του δεν είναι σίγουρος, αφού μετά από μια απλή συνέντευξη νιώθει άβολα, βρίσκοντας παρηγοριά μονάχα στο αγοραίο σεξ. Η όλη αντίληψη της ταινίας, η τόσο ελλιπώς μελετημένη υλοποίηση της κινηματογραφικής του βιογραφίας – που πρέπει να έχεις γνώση των παρασκηνίων της δημιουργίας των έργων του για να την ακολουθείς και να την καταλαβαίνεις – δεν είναι καθόλου τυχαία και λανθασμένη. Είναι συνειδητή μείωση της σκέψης ενός μεγαθηρίου της σύγχρονης ευρωπαϊκής τέχνης, πλαισιωμένη έντεχνα με κάθε τύπου συμβατικές, καθεστωτικές – μέχρι και θρησκοληπτικές εκφάνσεις βρίσκει στον Pasolini – «αντιπαζολινικές» απόψεις.

Καθώς στην αρχή της ταινίας, επαναλαμβάνεται μέσα από τα λόγια του Pasolini «Η αφήγηση όπως την ξέραμε πέθανε», θέλοντας να δώσει στίγμα στην βαθιά πειραματική και πρωτοποριακή κινηματογραφική και αισθητική γλώσσα του δημιουργού, μια γλώσσα που ανέτρεψε πολλά κινηματογραφικά στερεότυπα, ο ίδιος ο Ferrara, εμμένει σε μια γλώσσα πλήρως συμβατική, σχεδόν άρρυθμη και ασύγχρονη, όπου ο χρόνος, το μοντάζ, η χρήση του ήχου, των διαλόγων και της μουσικής, βρίθουν από ανεπάρκειες. Η κινηματογράφηση είναι μη διαυγής, μια εικόνα του υποκειμένου άκρως αφελής και μυθοπλαστική που δεν υπάρχει. Ένα δευτερόλεπτο από δραματουργία του Pasolini, βάζει στην γωνιά όλα τα λεπτά της υποτιθέμενες τούτης βιογραφίας. Και φθάνω στο φινάλε. Όπου βλέπουμε στην σειρά τρεις σκηνές. Ο Pasolini νεκρός. Το Alter ego του – της μη ολοκληρωμένης τελευταίας του ταινίας που στο δοσμένο φιλμ βλέπουμε μια shiny εκδοχή εντελώς αλλόκοτα «μη παζολινική» – κατουράει. Και εν τέλει λέει: «Δεν έπρεπε να ακολουθήσω τούτον τον κομήτη!». Τι συνειρμό οφείλουμε να κάνουμε;

O Pier Paolo Pasolini δεν ήταν άλλος ένας μεγάλος σκηνοθέτης. Ήταν διανοούμενος. Ιδιότητα που ελάχιστοι μπόρεσαν να κατακτήσουν στο σύνολο της ζωής τους. Και τούτη η χλιαρή, άνευρη, ελλιπέστατη, στερεοτυπική και πληκτική ταινία στο όνομα του, δεν μας πείθει, αλλά μας εκνευρίζει και ας ο Ferrara λέει «Δεν είναι ιστορία, αλλά παραβολή.»

Πρεμιέρα 14.05.2015
Βαθμολογία: 1