Το 24o Καρέ στο Cinema: «Εικόνες της κρίσης» στην Ταινιοθήκη

Ο κινηματογράφος, σχεδόν πάντα έδειχνε μεγάλο ενδιαφέρον για το επίκαιρο. Ίσως πολύ περισσότερο από άλλες μορφές τέχνης. Είναι η δυνατότητα της φαινομενικά ειλικρινούς και αντικειμενικής εικόνας, η δυναμική του διεισδυτικότητα στο χώρο και το χρόνο, η εγγενής του δυνατότητα για πολυεπίπεδη αφήγηση που φέρει και επαναφέρει ερωτήματα ή/και δίνει απαντήσεις, καθώς και η μαζικότητα του, που το κάνει ικανό να θέσει με περισσή ευκολία την γενικευμένη κοινωνική εμπειρία, στο νου του κοινού.

Είτε με την μορφή του ντοκιμαντέρ, είτε με αυτή της μυθοπλασίας, το σινεμά ήταν και είναι αρκετά ευαίσθητο, στο να συλλαμβάνει τις κοινωνικές δονήσεις, στο να μελετά το κάθε φορά «σήμερα». Ήταν ανέκαθεν, πολιτικό.

“Le cinema s ‘insurge” ήταν γραμμένο σε αφίσες των Γενικών Τάξεων του Κινηματογράφου στη Γαλλία του ’68. «Ο κινηματογράφος εξεγείρεται» δηλαδή. Φυσικά οι ταινίες του αφιερώματος απέχουν από αυτή την ιδέα και στόχο, μιας και ενέχουν απόψεις και θέσεις μιας πιο εσωτερικής αντιμετώπισης των κοινωνικών προβλημάτων. Ωστόσο οι ταινίες που διαλέχτηκαν, δεν ομφαλοσκοπούν ανερυθρίαστα, αφού μοιάζουν να είναι από την μια μεριά των κοινωνικών «οδοφραγμάτων», αλλά όχι και στην πρώτη γραμμή. Είναι σίγουρα, όμως, μια «διάχυση της αισθητικής μέσα στην ζωή της κοινωνίας» όπως έλεγε ο Frantz Fanon.

Οι ταινίες που διαλέχτηκαν στο αφιέρωμα μοιάζουν να είναι από την μια μεριά των κοινωνικών «οδοφραγμάτων», αλλά όχι και στην πρώτη γραμμή.

Μέσα από την οπτική γωνία των πρώτων ελλήνων δημιουργών, όπως του Τατασόπουλου, με την θρυλική βουβή ταινία «Κοινωνική σαπίλα» του 1932, ως και τον σύγχρονο κοινωνικό ρεαλισμό των πολυβραβευμένων αδελφών Dardenne, με την εξόχως σπουδαία τελευταία τους ταινία «Δυο μέρες, μια νύχτα», μπορούμε να βρούμε το κοινό νήμα, τις γενικές τάσεις, μέσα στις ιστορικές και κοινωνικές μεταβολές, που συνδέει τους ανθρώπους του τότε με το σήμερα μέσα στη μέγγενη των αλλεπάλληλων οικονομικών κρίσεων, να αντιληφθούμε, μέσω αυτής της επίδρασης της κινηματογραφικής γλώσσας, ότι δεν είναι και πολλά αυτά που έχουν αλλάξει. Φαινομενικά ναι, αρκετά, ουσιαστικά όμως, ελάχιστα.

Στα Συν (+): Περίπου 40 ταινίες, χαμηλής τιμής εισιτήριο ή απολύτως δωρεάν χωρίς λίστες προτεραιότητας, σπάνιες ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου, συνάντηση με τους δημιουργούς, υψηλής ποιότητας προβολές.

Από το “The Great Depression” ή την Μεγάλη Ύφεση του 1929 στις ΗΠΑ, ως την παγκόσμια οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, με την ειδικότερη κατάσταση της χώρας μας, μαέστροι του μέσου ως και νέοι σκηνοθέτες, θα προσπαθήσουν με όρους δράματος, δοκιμιακής γραφής, πότε ρεαλιστικά, πότε ποιητικά, σίγουρα αρκετά διυσδειτικά και στοχοπροσηλωμένα να εξαίρουν διάφορες πλευρές του κοινωνικού γίγνεσθαι και της ατομικής αγωνίας μέσα στις οικονομικές και πολιτικές μυλόπετρες.

Σε αρκετές από τις προβολές – που κάποιες έχουν ελεύθερη είσοδο – παρευρίσκονται και οι δημιουργοί τους για να συζητήσουν με το κοινό. Δεν είναι απλά ευκαιρία, λοιπόν, αλλά ίσως μοιάζει και με ανάγκη να έρθουμε κοντά σε ένα κινηματογράφο, όχι της διασκέδασης, αλλά της ουσίας, έναν κινηματογράφο, που βλέπει τον άνθρωπο ως μέρος της κίνησης της ιστορίας και όχι ως παθητικό κοινό. Όπως έγραψε και ο ποιητής Μαγιακόφσκι, στην αυγή της κινούμενης εικόνας, «Για σας ο κινηματογράφος είναι ένα θέαμα\Για μένα είναι σχεδόν μία αντίληψη του κόσμου\Ο κινηματογράφος είναι φορέας της κίνησης\Ο κινηματογράφος διαδίδει ιδέες»

Στα Πλην ( – ): Θα μπορούσε το πρόγραμμα να περιέχει δημιουργούς από μεγαλύτερη ποικιλία χωρών (ειδικά της Λατινικής Αμερικής) και περισσότερες σπάνιες ταινίες.

Τι ξεχωρίζουμε

• Μια τετράδα ταινιών της πρώτης εποχής του σινεμά, άμεσα συνδεδεμένης με την οικονομική κρίση και τις συνέπειες του ‘Α Παγκοσμίου Πολέμου.
• Ταινίες ιστορικής και αισθητικής σημασίας όπως τα «Σταφύλια της Οργής» του John Ford, το «Έγκλημα του κυρίου Λανζ» του Jean Renoir, το «Τον Άρτον Ημών τον Επιούσιον» του King Vidor και την «Κωμωδία του Χρήματος» του Max Ophuls.
• Επίσης μια από τις πιο σπουδαίες ελληνικές ταινίες του ελληνικού βωβού κινηματογράφου η «Κοινωνική Σαπίλα» του Στέλιου Τατασόπουλου συνοδεία ζωντανής ηλεκτρονικής μουσικής.
• Όσον αφορά την σύγχρονη εικονογράφηση της κρίσης, θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε δυο σπάνια ντοκιμαντέρ του Ken Loach με το ακυκλοφόρητο «Πνεύμα του ’45» που γύρισε το 2013 και το «Εσύ με ποιους είσαι;» του 1985.
• Το αφιέρωμα συνεχίζει με δύο όχι αρκετά γνωστές ταινίες του Rainer Verner Fassbiner και με το σπουδαίο «Drifting Clouds», του ακόμα σπουδαιότερου Aki Kaursimakil, ενός σκηνοθέτη που είναι μόνιμα στο πλευρό της εργατικής τάξης με πλέριο χιούμορ και οξυδερκή αντίληψη της εικόνας και της οικονομικής αφήγησης.

Που: Ταινιοθήκη της Ελλάδας
Πότε: Ως 27 Μαΐου
Εισιτήρια: 5 ευρώ (προβολές και με δωρεάν είσοδο)
Πρόγραμμα: http://imagesofcrisis.tainiothiki.gr/