Θεατής: “Ατλαζένιο Γοβάκι” στο Φεστιβάλ Αθηνών
Εντυπώσεις από το έργο του Πωλ Κλωντέλ, που σκηνοθέτησε η Έφη Θεοδώρου και παρουσιάστηκε στην Πειραιώς 260.
Το Έργο
Το ομότιτλο κείμενο του Πωλ Κλωντέλ έχει καταταγεί σύμφωνα με τη Le monde στα 100 σπουδαιότερα έργα του 20ου αιώνα. Σε αυτό το κείμενο – ποταμό ο Γάλλος συγγραφέας περικλείει το σύνολο των ανθρώπινων αισθημάτων και καταστάσεων: η αμαρτία, η τιμωρία, η στάση απέναντι στο θείο, ο πόλεμος, ο έρωτας και η ατελέσφορη κυρίως εκδοχή του. Φόντο η Ισπανία στα χρόνια της Αναγέννησης, την εποχή των κατακτητικών πολέμων.
Η κύρια ηρωίδα του έργου διεκδικείται από τρεις άνδρες, αλλά η μοίρα δεν της επιτρέπει να ζήσει με εκείνον που επιθυμεί η ίδια, ακόμα και όταν στο τέλος οι περιπέτειες φαίνεται να έχουν αίσιο τέλος. Το κείμενο εναλλάσσει το επικό με το λυρικό στοιχείο, παίρνοντας άλλοτε τη μορφή ποιήματος και άλλοτε πεζογραφήματος, αποκτώντας κάθε φορά έναν χαρακτήρα κωμικό ή τραγικό, έκφραση φροντισμένη ή τελείως ανεπιτήδευτη.
Το συνονθύλευμα αυτό προσπάθησε να μεταφέρει στην αποθήκη της Πειραιώς η Έφη Θεοδώρου και ως ένα βαθμό τα κατάφερε. Σε μια συντετμημένη και δουλεμένη παράσταση 4,5 ωρών (η πρώτη θεατρική αναπαράσταση στη Γαλλία ξεπερνούσε τις 11 ώρες) παρέλασε το σύνολο των τριάντα περίπου ηρώων του έργου μέσα από ποικίλες θεατρικές φόρμες και κάθε λογής δρώμενα και καταστάσεις.
Η αλήθεια είναι ότι το δύσκολο εγχείρημα απαιτούσε άκρως προσηλωμένους θεατές για να προσεγγίσουν τα νοήματα και τον ειρμό που πολλές φορές ξέφευγε. Οι σκηνές που έκαναν την παράσταση να αποκτά «κοιλιά» αρκετές και χρονοβόρες, δεν βοήθησαν στην έτσι και αλλιώς αργή εξέλιξη της ιστορίας (αναφέρεται ενδεικτικά η εκτενής σκηνή του μαθήματος φιλοσοφίας). Το εύρημα της έναρξης (υποδοχή κοινού με ζωντανή ορχήστρα), η ζωντανή μουσική, η παρουσία ολόκληρου του θιάσου στη διάρκεια του συνόλου της παράστασης στην απέραντη σκηνή, το λιτό σκηνικό, τα ωραία κοστούμια ήταν από τα πιο δυνατά σημεία της απαιτητικής αυτής δουλειάς.
Από τις πιο ενδιαφέρουσες σκηνές ο μονόλογος της Σελήνης, που μας μετέφερε στον ασυνήθιστο κόσμο του Γάλλου συγγραφέα. Από τις χλιαρές γενικά και βροντόφωνες ερμηνείες του δωδεκαμελούς θιάσου ξεχώρισαν οι Χ. Φραγκούλης, Κ. Ασπιώτης και η εξαιρετική Μ. Σκουλά.
Σύνολο
Ίσως μια διασκευή λιγότερο εκτενής, εμβαθύνοντας στα πιο ουσιώδη και ουσιαστικά κομμάτια του κειμένου (η συνειδητοποίηση και η αποτίμηση του ήρωα που ενδεικτικά εντάχθηκε στην παράσταση αλλά ο θεατής «φτάνει» εξαντλημένος πια σε αυτή) έκανε το εγχείρημα πιο ενδιαφέρον και προσιτό όχι μόνο σε ένα συγκεκριμένο κοινό, αλλά και σε θεατές λιγότερο υποψιασμένους και ειδήμονες στον Κλωντέλ. Αν λοιπόν μέλημα δεν ήταν μόνο μια σπουδή στον μεγάλο συγγραφέα -αυτό μάλλον επετεύχθη-, αλλά το ιδιαίτερο -εκ φύσεως- κείμενο, με τα όποια νοήματα, να περάσει στο σύνολο του κοινού μέσα από μια «ανοικτή» προσέγγιση, τότε το συγκεκριμένο δρώμενο απείχε από αυτό.
