Λεξικό#5: Manu Chao

Όταν η δισκογραφική εταιρία έστειλε ένα φωτογράφο για να εξασφαλίσει κάποια καλά shots για το επερχόμενο άλμπουμ του, Manu Chao δέχθηκε πως θα έχει κάποιον να τον παρακολουθεί καθ’ ολη την διάρκεια της μέρας επί δύο εβδομάδες. Βρισκόταν ήδη σε περιοδεία. Το φωτογραφικό υλικό που προέκυψε ήταν καλό. Υπήρχε όμως ένα πρόβλημα. Ο Manu φορούσε σε όλες τις λήψεις το ίδιο πουκάμισο. Ο φωτογράφος είχε μόλις ανακαλύψει μια συνήθεια του τραγουδιστή: Ταξίδευε πολύ ελαφρά, σχεδόν με τα ρούχα που φορούσε. Και κάθε βράδυ τα έπλενε ο ίδιος στο νιπτήρα του ξενοδοχείου για να τα βρει καθαρά το επόμενο πρωί…

Αυτός είναι ο Manu Chao. Ίδιος κι απαράλλαχτος από τη μέρα που γεννήθηκε. Παιδί εκδιωκόμενων Βάσκων από τη δικτατορία του Φράνκο. Γεννημένος στα φτωχά προάστια του Παρισιού. Μετανάστης δεύτερης γενιάς που έπαιζε ποδόσφαιρο και μπάσο στη μπάντα της γειτονιάς του. Μέχρι που τον απείλησαν, πως ελλείψει τραγουδιστή, έπρεπε να αναλάβει καθήκοντα front man• «αλλιώς θα του έσπαγαν τα μούτρα». Ευτυχώς δέχθηκε.

 Ο Manu Chao είναι ένας αυθεντικός ποπ σταρ, χωρίς ίχνη συστημικών συμβιβασμών να λεκιάζουν το ένα και μοναδικό πουκάμισο που επιμένει να φοράει

Μπήκε στο ροκ εντ ρολ ως παίκτης διεθνούς εμβέλειας. Έγραφε τραγούδια στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα ισπανικά ή σε συνδυaσμό – κάτι σαν mix tape. Η μουσική του ήταν καθρέφτης της καταγωγής του, πανκ, σκα, λάτιν, ροκ και τελειωμό δεν είχαν οι επιρροές του. Ο Manu Chao είναι ένας αυθεντικός ποπ σταρ, χωρίς ίχνη συστημικών συμβιβασμών να λεκιάζουν το ένα και μοναδικό πουκάμισο που επιμένει να φοράει. Δεν έπαιξε ποτέ το παιχνίδι της βιομηχανίας. Όταν οι δισκογραφικές τον πίεζαν να περιοδεύσει στις ΗΠΑ, εκείνος έβαζε πλώρη για τη Λατινική Αμερική. Βαθιά πολιτικοποιημένος, επαναστάτης με αιτία, καλλιτέχνης ταυτισμένος με το πλήθος πήρε την κιθάρα του και πριν από λίγες μέρες τραγούδησε στους Ελληνες λίγα στιχάκια για την ελευθερία. «Ellada liberta» μας αφιέρωσε, αφήνοντας τα υπόλοιπα για το Terra Vibe στις 21 Ιουλίου.

Δημοκρατία. “Το μεγάλο πρόβλημα είναι το χρήμα. Η οικονομική δύναμη είναι μεγαλύτερη από την πολιτική. Έτσι ακόμα κι αν ψηφίζουμε οι πολιτικοί είναι μαριονέτες. Δεν εκπροσωπούν μια πραγματική δημοκρατία. Με αυτό τον τρόπο ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι εγκαταλείπουν την πίστη τους στο δημοκρατικό σύστημα• κάτι ιδιαίτερα επικίνδυνο. Νιώθω δημοκράτης και πως η Δημοκρατία είναι ο καλύτερος δυνατός τρόπος που έχουμε εφεύρει για να ζούμε μαζί. Αλλά οι επαγγελματίες πολιτικοί έχουν καταστρέψει παντελώς το νόημα της λέξης”.

Δικτατορία. “Ζούμε στην δικτατορία του χρήματος. Για κάποια χρόνια, η Ευρώπη είχε ένα σύστημα προστασίας, σοσιαλιστικού τύπου, αλλά αυτό αποδυναμώθηκε. Για ένα διάστημα πιστεύαμε ότι οι πολιτικοί θα ασκούσαν έλεγχο στην οικονομία, αλλά αυτό ανατράπηκε: Η οικονομία ελέγχει τους πολιτικούς και αυτή είναι μια ελαττωματική Δημοκρατία. Πλέον, μόνο όποιος έχει χρήματα μπορεί να αλλάξει τον κόσμο”.

Επιτυχία. “Δεν νομίζω πως η επιτυχία είναι το ζητούμενο. Το ζητούμενο είναι η ευκαιρία να παίζεις μπροστά σε καινούργιους ανθρώπους, να κάνεις νέους φίλους και να καταλαβαίνεις τι συμβαίνει σε κάθε χώρα που επισκέπτεσαι. Αυτό είναι το σημαντικό κομμάτι. Η επιτυχία είναι μια θετική και μια αρνητική κατάσταση ταυτόγχρονα. Γιατί δεν ξέρω αν ό,τι ακολουθεί την επιτυχία είναι καλό”.

Ευθύνη. “Οι καλλιτέχνες έχουμε ευθύνες. Έχουμε πρόσβαση σε ένα μικρόφωνο ενώ οι περισσότεροι δεν έχουν. Η ευθύνη μας είναι να δώσουμε το μικρόφωνο σε αυτούς τους ανθρώπους ή να πούμε δυνατά όσα δεν μπορούν να ακουστούν. Υπάρχουν 1.000 τρόποι για να είναι κανείς καλλιτέχνης”.

Θεός. “Δεν πιστεύω στο Θεό ή στα θαύματα. Ξέρω πως την ημέρα που θα πεθάνω, ο Θεός θα με ξεχάσει. Αυτό είναι σίγουρο. Και το πιο επικίνδυνο είναι ότι υπάρχουν ακόμα σέχτες που διακηρύσσουν πως ο Θεός θα μας τιμωρήσει και θα μας ρίξει στο χάος. Νόμιζα πως είχαμε αφήσει πίσω μας τέτοιου είδους αντιλήψεις”.

Θετικότητα. “Οι άνθρωποι της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής, που έχουν τεράστια, καθημερινά προβλήματα και ζουν σε γκέτο, μου έμαθαν να έχω χιούμορ και να παραμένω θετικός. Ξυπνούν κάθε πρωί και πρέπει να βρουν έναν τρόπο για να ταΐσουν την οικογένεια τους. Δεν έχουν την πολυτέλεια να είναι λυπημένοι ή θλιμμένοι. Έτσι κι εγώ όσο περισσότερο σκέφτομαι τα αδιέξοδα του πλανήτη, τόσο πείθω τον εαυτό μου πως πρέπει να έχω θετική στάση. Δεν θα ήθελα να βυθιστώ στον κυνισμό και τον μηδενισμό. Δεν είναι αυτή η φύση μου”.

Καπιταλισμός. “Ο χειρότερος εχθρός του καπιταλισμού είναι ο εαυτός του. Πρόκειται να καταρρεύσει απλώς γιατί ως φιλοσοφία ζωής είναι ασταθής. Ο καπιταλισμός θα πνιγεί μέσα στην ίδια του την απληστία”.

Κυβέρνηση. “Πάντα ασκούσα κριτική στις κυβερνήσεις, όχι στους λαούς τους. Για παράδειγμα, οι λαοί της Νότιας Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής βιώνουν μια κόλαση εξαιτίας των Ηνωμένων Πολιτειών. Είναι τερατώδες το κόστος αυτού του τρόπου ζωής στον υπόλοιπο πλανήτη. Όταν ασκώ κριτική στην αμερικανική κυβέρνηση, ο κόσμος με χειροκροτεί. Απλώς δεν καταλαβαίνω γιατί δεν βρίσκονται καθημερινά χιλιάδες άνθρωποι έξω από το Λευκό Οίκο για να διαμαρτυρηθούν γι’ αυτήν…”.

Η μαριχουάνα είναι συστατικό της έμπνευσης μου. Γι’ αυτό και δεν καπνίζω ποτέ αν δεν έχω δίπλα μου μια κιθάρα και μια πένα. Φοβάμαι μήπως «πετάξουν» οι ιδέες μου

Μαριχουάνα. “Η μαριχουάνα είναι συστατικό της έμπνευσης μου. Γι’ αυτό και δεν καπνίζω ποτέ αν δεν έχω δίπλα μου μια κιθάρα και μια πένα. Φοβάμαι μήπως «πετάξουν» οι ιδέες μου. Γενικά δεν κάνω χρήση, κάθε μέρα και κάθε στιγμή. Δεν καπνίζω ποτέ πριν ανέβω στη σκηνή. Αντίθετα όταν είμαι στο στούντιο και ηχογραφώ καπνίζω πολύ. Ή όταν είμαι στο σπίτι με φίλους. Χρειάζομαι μια άλλη διάθεση τότε”.

Media. “Οι εναλλακτικοί τρόποι ενημέρωσης – ή όπως θέλει ας τους ονομάσει κανείς είναι πολύ κρίσιμοι στις μέρες μας γιατί ο μεγαλύτερος όγκος πληροφορίας φτάνει σε εμάς από συστημικά media και είναι εξωπραγματικός. Μας γεμίζουν με ψέματα και έχουμε καθημερινά παραδείγματα γι’ αυτό. Ακόμα και στην Ευρώπη μεγάλα δίκτυα ενημέρωσης με αριστερή κατεύθυνση διαχέουν σκανδαλώδεις πληροφορίες για την Βενεζουέλα ή την Κούβα. Αυτή δεν είναι δημοσιογραφία, είναι προπαγάνδα”.

Ακόμα και στην Ευρώπη μεγάλα δίκτυα ενημέρωσης με αριστερή κατεύθυνση διαχέουν σκανδαλώδεις πληροφορίες για την Βενεζουέλα ή την Κούβα. Αυτή δεν είναι δημοσιογραφία, είναι προπαγάνδα.

Μετανάστης. “Ένα μεγάλο κομμάτι της παγκόσμιας οικονομίας τροφοδοτείται από τους μετανάστες. Κι είναι τρομακτικά υποκριτικό γιατί οι παράνομοι μετανάστες πληρώνονται πολύ λιγότερο από τον καθένα, χωρίς να διαμαρτύρονται”.

Μουσική. “Δεν ξέρω αν η μουσική και τα τραγούδια μου έχουν την δύναμη να κάνουν την διαφορά. Γράφω μουσική με όλη μου την ψυχή και το συναίσθημα. Η μουσική για μένα είναι ένας τρόπος να αποδεχθώ τον κόσμο, να πασπαλίσω την οργή μου με μια θετική ενέργεια. Δυστυχώς, από την στιγμή που ζούμε σε αυτό τον καταραμένο κόσμο, η οργή είναι η πρώτη μας επιλογή”.

Παραίτηση. “Η παραίτηση είναι μια προσωρινή αυτοκτονία”.

Πλανήτης. “Είμαι χαρούμενος που υπάρχω σε αυτό τον πλανήτη. Δεν τον διάλεξα αλλά είναι ο κόσμος μου. Γεννήθηκα στη Γαλλία αλλά θα μπορούσα να είχα γεννηθεί στη Σενεγάλη ή στη Ρουμανία και την Ιαπωνία. Δεν με απασχολεί. Αυτός ο κόσμος είναι τόσο μικρός και τόσο μεγάλος, αλλά εγώ είμαι μέρος του”.

Συναυλία. “Θεωρώ πως ιστορικά η πρώτη δραστηριότητα ενός καλλιτέχνη είναι να χαροποιεί το κοινό του, να τους κάνει να ξεχνούν τα προβλήματα τους. Να τους κάνει να χορεύουν. Αυτή είναι η προτεραιότητα μου. Ακόμα κι αν γίνομαι μάρτυρας μεγάλης ασχήμιας και θυμώνω πολύ με όσα συμβαίνουν γύρω μου ο καλύτερος τρόπος για να διαδώσεις το μήνυμα είναι να στήσεις ένα μεγάλο, χαρούμενο πάρτι. Αυτό προσπαθώ να κάνω. Αν κάθε συναυλία που έδινα αντανακλούσε την δυστυχία αυτού του κόσμου, θα έμοιαζε με νεκρική τελετή. Τόσα πολλά προβλήματα, τόσες μεγάλες τραγωδίες… Ας έχουμε όλοι την συνείδηση αυτών αλλά να έχουμε και την θετική ενέργεια”.

Ταξίδι. “Είμαι μανιακός με τα ταξίδια. Δεν μπορώ να κάτσω στο ίδιο μέρος για πάνω από δύο εβδομάδες. Ίσως θα έπρεπε να επισκεφθώ ένα ψυχίατρο για να δω πού οφείλεται αυτό, πάντως σίγουρα ζω τον τρόμο της ρουτίνας”.

Τρομοκρατία. “Δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις την τρομοκρατία με τρομοκρατία. Μόνο η εκπαίδευση πολεμάει τη βία”.

Χρήματα. “Προτιμώ η μουσική μου να αρέσει στο κοινό – και αν πουλάω εκατομμύρια δίσκους είναι καλύτερο από το να μην πουλάω κανέναν. Όμως σε προσωπικό επίπεδο δεν με απασχολεί αυτό. Έχω αρκετά χρήματα για να ζήσω και δεν χρειάζομαι άλλα”.