Θεατής: “Η Σονάτα του Σεληνόφωτος” στο Φεστιβάλ Αθηνών

Η Σονάτα του Σεληνόφωτος αποτελεί μια από τις πιο αναγνωρίσιμες και αγαπημένες ποιητικές συνθέσεις του Γιάννη Ρίτσου. Έργο άκρως λυρικό και ενδεικτικό του στόχου του ποιητή να δώσει σάρκα και οστά στον λόγο του. Είναι εκείνη η εποχή που ο Ρίτσος νιώθει την ανάγκη να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του με τον κόσμο και την εποχή εφευρίσκοντας έναν παιγνιώδη τρόπο: ένας σκηνικός μονόλογος όπου μια μαυροντυμένη γυναίκα εκλιπαρεί για ζωή, ελπίδα, ένα νέο ξεκίνημα. Μια βαθιά εκ των έσω εξομολόγηση, μέσα από μονοπάτια συμβολισμών που σμίγουν με τις αναμνήσεις.

Το έργο
Μια ηλικιωμένη γυναίκα μιλάει με έναν νέο, ακροβατώντας ανάμεσα στο παρόν και στο παρελθόν. Ίσως μιλάει με ένα όραμα, δεν έχει τόση σημασία. Η ανάγκη της για μια τελευταία συμμετοχή στην περιπέτεια της ζωής τα ξεπερνά όλα. Είναι βράδυ άνοιξης, μόνο φως αυτό του φεγγαριού και εκείνη στη μέση μιας σάλας. Η κατάθεση της μοναξιάς, η περιγραφή της πόλης, ο σχεδιασμός της απόδρασης για τη ζωή. Και μετά τα πιο προσωπικά: η περιγραφή του δυσβάτακτου σπιτιού, τα γερασμένα αντικείμενα, το τικ με τα μαντήλια. Κάπου εκεί και η αλληγορική ιστορία με μια αρκούδα, για να ακολουθήσει ο ίλιγγος, πιθανή απόρροια των γηρατειών. Στο τέλος όμως και πάλι η ίδια επιλογή, ο συμβιβασμός, η άρνηση της φυγής.

Παράσταση – Ερμηνεία
Κείμενο – μονόλογος, μια ερμηνεία που εκ των προτέρων αποτελεί το βασικό στοιχείο της παράστασης. Σε ένα λιτό σκηνικό, σε μισοσκόταδο ως φως φεγγαριού -στη μέση μιας τεράστιας άδειας σάλας μόνο ένα μαύρο πιάνο και λίγο πιο μετά μια πολυθρόνα και μια λάμπα- οι μελωδίες ξεκινούν. Μια φωνή από το πουθενά, η πόρτα ανοίγει και ενώπιον η επιβλητική Μαρινέλλα. Είναι από εκείνους τους καλλιτέχνες που κάθε φορά σε εκπλήσσουν με ό,τι και αν καταπιαστούν.

Από τα πρώτα κιόλας λεπτά έχει υποβάλει το κοινό. Άμεση, λυρική, εκφραστική, επιδέξια στην κίνηση αλλά και στον χειρισμό του ποιητικού λόγου από την αναπαραστατική απαγγελία ως τα μελοποιημένα κομμάτια του. Έξοχες φωνητικές δυνατότητες που ορθά φροντισμένα από τον σκηνοθέτη (Γιώργο Νανούρη) επιβεβαιώνονται όσο πρέπει στα διαμορφωμένα λυρικά μέρη, χωρίς να υπερκαλύπτουν το ποιητικό δημιούργημα, οδηγώντας σε μια διαφορετικού τύπου συναυλία από την έτσι και αλλιώς αδιαμφισβήτητη ερμηνεύτρια.

Η έμφαση είναι στο περιεχόμενο του έργου, στη δύναμη του εσωτερικού λόγου, στους συμβολισμούς. Ποίημα ως κείμενο, ποιητικές και ανθρώπινες συνάμα οι εικόνες εμπρός μας (η ανάμνηση των μαντηλιών, το ξέσπασμα του ιλίγγου, το κυνήγι ενός τελικά άδειου σακακιού είναι από τις πλέον ονειρικές). Ευφυέστατο το παιχνίδι με τη λάμπα και την πολυθρόνα που έδωσαν μια κινησιολογική δύναμη, αντίστοιχη των συναισθηματικών εναλλαγών της ηρωίδας αποκλείοντας την απλή παρουσία μιας καθήμενης γηραιάς κυρίας που αναπολεί και ονειρεύεται. Η μουσική επένδυση του Σταύρου Ξαρχάκου υψηλών προδιαγραφών, αντάξια του ποιήματος που συντροφεύει. Ο Νεοκλής Νεοφυτίδης, πιανίστας με τα όλα του, κεντάει σε όλη τη διάρκεια.

Το Σύνολο
Μια παράσταση-πρόταση γεμάτη αξιοπρέπεια σε όλα της. Ένας ταλαντούχος σκηνοθέτης μαζί με την πλέον ακράδαντη περσόνα της καλλιτεχνικής ζωής, μετουσιώνουν με τη συνδρομή υψηλής ποιότητας μουσικής το ποιητικό αριστούργημα του Ρίτσου και δημιουργούν μια παράσταση-παρακαταθήκη, χωρίς κανένα ταλάντευμα ευκολίας και συγκατάβασης.