Τα Συν(+) και τα Πλην(-) του θεατρικού καλοκαιριού!

Η συναυλία του Νεοϋρκέζου Ρούφους Γουεινράιτ στο Ηρώδειο το βράδυ της 15ης Σεπτεμβρίου είναι το τελευταίο (και πανηγυρικό) στιγμιότυπο του Ελληνικού Φεστιβάλ. Ο απολογισμός, ωστόσο, της διοργάνωσης που μονοπωλεί τα καλοκαίρια μας έχει, εν πολλοίς, ολοκληρωθεί.

Στο φετινό άλμπουμ του σταχυολογούμε τα πρόσωπα και γεγονότα που την χαρακτήρισαν – εν μέσω πλείστων ακυρώσεων, πολιτικών και κοινωνικών εμφραγμάτων – αφήνοντας θετική και αρνητική επίγευση• όλα αυτά μέχρι τον επόμενο Ιούνιο που θα μας ξαναβρεί στην Πειραιώς.

Α) Πρόσωπα

Τα Συν (+)

(+) Μιχαήλ Μαρμαρινός: Χωρίς ίχνος ελιτισμού οργάνωσε – αφού προηγουμένως υποτάχθηκε στην υψηλή πνευματικότητα του θεάτρου Νο – ένα μυσταγωγικό, μεταφυσικό θέαμα που όμοιο του δεν έχουμε ξαναδεί στην Επίδαυρο. Πέτυχε το αέναο ομηρικό ταξίδι να οργώσει και αρχαίες ιαπωνικές θάλασσες.

(+) Στεφανία Γουλιώτη: Ο ερμηνευτικός άθλος της θερινής περιόδου θα ήταν ίσως ένας τίτλος που της ανήκει, ενσαρκώνοντας όλα (μα όλα) τα πρόσωπα της αισχύλειας τραγωδίας με απαράμιλλη καθαρότητα. Η ερμηνευτική δεινότητα της Γουλιώτη επιβεβαιώθηκε για μια ακόμη φορά και συνάμα σε αυτήν προστέθηκε η οραματική ικανότητα της στο στήσιμο μιας παράστασης.

(+) Λυδία Φωτοπούλου: Αναβάθμισε την παράσταση του Νικίτα Μιλιβόγεβιτς «Λουκρητία Βοργία» με την ερμηνεία της στον ανδρικό ρόλο του Δον Αλφόνσο, συζύγου της ομώνυμης ηρωίδας. Ήταν το μέτρο, η εκφορά του λόγου, η κίνηση του σώματος της που παρέδωσαν μαθήματα σε μια ευρηματική και ακριβή προσέγγιση του ρόλου, ακόμα κι αν αυτή πηγάζει από κινηματογραφικά εμβλήματα, όπως ο «Νονός» του Κόπολα.

(+) Γιάννος Περλέγκας: Είτε το παραστασιακό αποτέλεσμα ήταν προβληματικό κι αμφιλεγόμενο («Ο Αρντεν πρέπει να πεθάνει») είτε η σκηνοθεσία ήταν στρωτή και δουλεμένη («Αίας»), ο Γιάννος Περλέγκας στάθηκε μέσα σε καθένα από τα δύο αυτά περιβάλλοντα διαχειριζόμενος το προνόμιο ενός αυτόφωτου πλάσματος, που επιβάλλεται στη σκηνή, δίνει καθάρια τα πορτρέτα των ηρώων του κι ακόμη περισσότερο τα ζωοδοτεί. Το κατάφερε είτε παίζοντας σαρκαστικά την αναγεννησιακή καρικατούρα του αδέξιου εραστή Μόσμπι, είτε ερμηνεύοντας με πυγμή και στιβαρότητα τον Τεύκρο, αδελφό του Αίαντα.

(+) Αντώνης Φωνιαδάκης: Χαμηλότονος αν και διεθνής, με προσωπικό ύφος και παραγωγικό νου στις χορευτικές του συνθέσεις, έκανε ένα εκρηκτικό ντεμπούτο στο Φεστιβάλ Αθηνών με το αυτοαναφορικό «Priority», ανοίγοντας μας την όρεξη για μετακλήσεις από δημιουργίες του που «τρέχουν» στο εξωτερικό.

(+) Τόμας Οστερμάγιερ: Αν και πλέον καταχωρείται στους προβλέψιμους επισκέπτες της φεστιβαλικής διοργάνωσης, πετυχαίνει κάθε φορά να «ξεπουλάει» και κυρίως να συζητιέται. Οι παραγκωνισμένες «Μικρές αλεπούδες» ήταν τέτοιο παράδειγμα μετάκλησης, πολιτικά φορτισμένο και άψογα εκτελεσμένο.

Τα Πλην (-)

(-) Σωτήρης Χατζάκης: Πώς είναι δυνατόν ένα αριστουργηματικό τραγικό κείμενο κι ένας εξαιρετικός θίασος να καταλήγουν σε μια σκηνική πανωλεθρία; Κι όμως η σκηνοθεσία του Σωτήρη Χατζάκη στις “Τρωάδες” οδήγησε σ’ ένα αποτέλεσμα, που στο σύνολο του παρέπεμπε σε ξεπερασμένη, γραφική και λαϊκίστικη απόδοση της τραγωδίας περασμένων δεκαετιών, εκθέτοντας ανεπανόρθωτα ηθοποιούς υψηλής κλάσης.

(-) Γιάννης Μπέζος: Ξεκίνησε σαν επιθεωρησιακού χαρακτήρα ανέβασμα και κορυφώθηκε οικειοποιούμενο τη σχολή Δελφιναρίου. Ο λόγος για την, κατά Μπέζο, κωμωδία των “Εκκλησιαζουσών” – έναν ακόμα διαστρεβλωμένο Αριστοφάνη των ημερών μας. Δυστυχώς, ούτε η ανάγκη για λαϊκά και εμπορικά θεάματα δεν μπορεί πλέον να δικαιολογήσει τα επιχειρήματα περί «εκσυγχρονισμού» της αρχαίας κωμωδίας.

Β) Παραστάσεις

Τα Συν (+)

(+) Θέατρο – Ντοκιμαντέρ: Αζάς, Μαρκοπούλου, Τσινικόρης. Τρεις από τους αξιότερους δημιουργούς θεάτρου – ντοκουμέντο στην ελληνική σκηνή έδωσαν ερευνητικό μα το κυριότερο ανθρώπινο παλμό στη διοργάνωση, εξετάζοντας μείζονα ζητήματα της ελληνικής κοινωνίας: Την οδύσσεια και την διαβίωση των μεταναστών στην Ελλάδα καθώς και την υπαρξιακή αγωνία των αστέγων. Τρεις παραστάσεις («Φαρμακονήσι», «Είμαστε οι Πέρσες» και «Στη μέση του δρόμου») που κράτησαν ανοιχτό το διάλογο της κοινωνίας με την τέχνη, με γόνιμο τρόπο.

(+) Ρήσος: Ένα δύστροπο και ατελές έργο της αρχαίας γραμματείας φλερτάρει με έναν ακατάτακτο στην, αθηναϊκή συνείδηση, αρχαιολογικό χώρο της πόλης. Κι όμως, το εγχείρημα της επίμονης «εργάτριας» Κατερίνας Ευαγγελάτου – παρά τις προφανείς δυσκολίες στέφεται με επιτυχία• τόσο σε αυστηρά καλλιτεχνικό επίπεδο όσο και σαν site specific δράση.

(+) Αίας: Στο πλαίσιο του mainstream ύφους του Φεστιβάλ Επιδαύρου, η σκηνοθεσία του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου διακρίθηκε με ευκολία για την ολοκληρωμένη, παρότι χαμηλότονη, ανάγνωση της σοφόκλειας τραγωδίας. Σε κάθε περίπτωση, μια παράσταση συνόλου.

(+) Η Ιφιγένεια στη χώρα των Ταύρων: Ιδιαίτερη και με άποψη η ανάγνωση του Θωμά Μοσχόπουλου πάνω στον μύθο του Ευριπίδη, που έδωσε μια ανατρεπτική διάσταση στο αρχαίο δράμα, εμποτίζοντας το με ειρωνεία και απελευθερώνοντας το από τα τραγικά στοιχεία. Ερμηνείες με μέγεθος από την ιέρεια της Επιδαύρου Αμαλία Μουτούση όσο και τον λιγότερο ασκημένο στο είδος, Γιώργο Χρυσοστόμου.

(+) Σόνια: Η απενοχοποίηση του θεάτρου του ρεαλιστικού σε μια από τις πιο ευαίσθητες και ποιητικές μετακλήσεις που έχουμε δει στην Πειραιώς τα τελευταία χρόνια. Ο Αλβις Χερμάνις επιβεβαίωσε τη φήμη του, ως ένας από τους ενδιαφέροντες Ευρωπαίους σκηνοθέτες.

Τα Πλην (-)

(-) Ηλέκτρα: Ανέτοιμος μπροστά στην πρόκληση του σοφόκλειου έργου εμφανίστηκε ο νεαρός Κωνσταντίνος Ντέλλας, μη έχοντας κάτι περισσότερο να προτείνει από μια συμβατική ανάγνωση του κειμένου, η οποία δεν σώθηκε ούτε από κάποιες, εικαστικά, ατμοσφαιρικές λύσεις.

(-) Βερενίκη: Ο Θέμελης Γλυνάτσης αφέθηκε να παρασυρθεί (για μια ακόμα φορά) από την λαγνεία του λόγου – την τραγωδία του Ρακίνα σε μετάφραση Στρατή Πασχάλη – σαμποτάροντας, επί της ουσίας, κάθε προσπάθεια για ένα στέρεο ανέβασμα.

(-) Ο Αρντεν πρέπει να πεθάνει: Ο πιο κραυγαλέος αποπροσανατολισμός κειμένου από το ύφος και το είδος ενός έργου που επιχειρήθηκε στο φετινό Φεστιβάλ. Η ατυχής σκηνοθετική επιλογή του, κατά τα άλλα, ταλαντούχου Χάρη Φραγκούλη υπερέβη τους όρους της «πειραγμένης» και του «ανατρεπτικής» απόδοσης και μετέτρεψε μια αστική τραγωδία σε μπουφόνικη, ανεκδοτολογικού τύπου, φάρσα.

(-) Οι τυφλοί: Ο δύσπεπτος υπαρξιακός προβληματισμός του Μαίτελινγκ κατάπιε αμάσητη την όποια προσπάθεια της Ζωής Χατζηαντωνίου να τον προσεγγίσει. Εν μέσω της βασανιστικής ραθυμίας του αποτελέσματος χάθηκαν και ηθοποιοί σαν τους Ξένια Καλογεροπούλου, Αννέζα Παπαδοπούλου, Μαρία Κεχαγιόγλου, Χρήστο Στέργιογλου.