Συν + Πλην: Σκοτεινές Γλώσσες στο θέατρο Πόρτα

Το έργο

Είκοσι ετών το έργο του Αυστραλού Αντριου Μπόβελ (γραμμένο το 1996 ενώ το 2001 μετασκευάστηκε σε ταινία) και καταπιάνεται με τα μυστικά και τα ψέματα των ανθρώπινων σχέσεων. Οικεία -ως και τετριμμένη θεματική- θα σκεφτεί κανείς, ίσως και χρονικά ξεπερασμένη. Κι όμως, η ανακάλυψη του Θωμά Μοσχόπουλου στη δραματουργία του Μπόβελ είναι μια πραγματική και, δη διαχρονικού ενδιαφέροντος, αποκάλυψη. Το έργο έχει μια, φαινομενικά, συμβατική αφετηρία: Δύο παντρεμένα ζευγάρια (το ένα μάλιστα έχει αποκτήσει και παιδιά) γίνονται, τρόπον τινά, swingers. Χωρίς να γνωρίζονται μεταξύ τους, ανταλλάσσουν συντρόφους μετά από μια χαλαρή βραδιά σε ένα μπαρ. Και τα δύο ζευγάρια καταλήγουν σε διαφορετικά φτηνά ξενοδοχεία για σεξ μιας βραδιάς• το ένα ενδίδει στην ορμή της στιγμής, το άλλο όχι. «Θέλω να νιώσω κάτι παραπάνω επειδή αισθάνομαι αδιάφορος» εξηγεί ο ένας άνδρας στην ερωμένη του και είναι αυτή η αιτιολογία που οδηγεί όλους τους ήρωες στο να απατήσουν τους επίσημους συντρόφους τους.

Θα ήταν μια απλοϊκή ιστορία αν ο συγγραφέας της δεν ενέπλεκε στην εξέλιξη της τέσσερα ακόμα πρόσωπα που όχι μόνο σχετίζονται με την πρώτη ομάδα των χαρακτήρων αλλά όλοι, με ένα τρόπο, έχουν συμβάλλει στην εξαφάνιση μιας γυναίκας, η τύχη της οποίας αγνοείται. Ο Μπόβελ δοκιμάζει σχεδόν κάθε πιθανή εξίσωση αφήγησης και ρόλου, σχηματισμών και συσχετισμών μεταξύ των προσώπων, εξέλιξης των αρχικών ιστοριών με νέες πληροφορίες – επί της ουσίας δίνει μια άλλη εκδοχή της ίδιας ιστορίας που μόλις έχουμε παρακολουθήσει – κι όλα αυτά τα εμπλουτίζει με δόσεις κλιμακωτού σασπένς και ψυχολογικής αγωνίας. Από την μια δηλαδή, έχουμε ένα έργο με προκλητικά τολμηρή και ριζοσπαστική φόρμα, που γλιστρά διαρκώς από το ένα ύφος στο άλλο – ο ρεαλισμός ενός ανώδυνου μπουλβάρ δίνει την θέση του σε ένα ψυχολογικό δράμα και τελικά σε ένα έργο ποιητικού αποστάγματος.

Από την άλλη, έχουμε μια πρωτότυπη άσκηση για το πως μπορεί να ειπωθεί μια ιστορία, αφού είναι στη φύση των ανθρώπων να λένε ιστορίες. Τέλος, έχουμε μια πραγματεία για τις ανθρώπινες σχέσεις, για την προφανή δυστοκία της αληθινής επικοινωνίας, της ειλικρινούς και γνήσιας ψυχικής επαφής, για τους ανθρώπους που επιτρέπουμε να ορίζουν τις ζωές μας παρότι είναι ανίκανοι να χειριστούν τις δικές τους• ζητήματα που θα είναι αιώνιο αντικείμενο διαπραγμάτευσης όσο υπάρχουν άνθρωποι. «Το πρόβλημα είναι ότι μιλάμε πάρα πολύ» είναι το ένοχο επιχείρημα ενός εκ των ηρώων.

Το εντυπωσιακό είναι πως η πολυπρισματική κατασκευή του κειμένου δεν το καθιστά απρόσιτο. Απεναντίας, ο Αντριου Μπόβελ έχει πετύχει να φτιάξει ένα έργο σαν τον Κύβο του Ρούμπικ, εθιστικό μέχρι να το «λύσεις».

Τα Συν (+)

• Η επιλογή καθαυτού του κειμένου. Ο Θωμάς Μοσχόπουλος γοητεύεται και γοητεύει από τον δραματουργικό λαβύρινθο του Μπόβελ.
• Η σκηνοθεσία της παράστασης. Ο Μοσχόπουλος βρίσκει την έξοδο από αυτό το λαβύρινθο έχοντας δουλέψει μεθοδικά, μέχρι κεραίας, για να αποκαλύψει τις λειτουργίες της δομής του έργου, να υιοθετήσει το σωστό ρυθμό και να δώσει κινηματογραφική ροή στην παράσταση.
• Το «κούρδισμα» των πρωταγωνιστών. Πέρα του δεδομένου ότι μιλάμε για ερμηνευτές με υψηλές αξιώσεις (Χρήστος Λούλης, Αννα Μάσχα, Γιώργος Χρυσοστόμου, Αννα Καλαϊτζίδου) οι τέσσερις ηθοποιοί δοκιμάζουν τα όρια και τα αντανακλαστικά τους σε ένα έργο απαιτητικότατης δομής, με παράλληλες δράσεις, συνεκφωνήσεις, διαδοχικές συνομιλίες, διπλούς και τριπλούς ρόλους για τον καθένα.
• Η σκηνογραφική αισθητική. Η Ευαγγελία Θεριανού χρησιμοποιεί τέσσερις οθόνες τηλεόρασης και με αυτή την εξαιρετικά μινιμάλ πρόταση εξασφαλίζει ένα ατμοσφαιρικό πολυ-σκηνικό, χάρη στα τοπία (ρεαλιστικά και ψυχικά) που αυτές εκπέμπουν.

Τα Πλην (-)

• Η συγκέντρωση του θεατή. Ένα απαιτητικό έργο όπως αυτό ζητεί, εκτός από αφοσιωμένους ηθοποιούς, και αφοσιωμένους θεατές.

Το Άθροισμα (=)

• Δεξιοτεχνική γραφή, δυναμική σκηνοθεσία και ερμηνείες, τερπνό θέατρο.