Η Ικαρία τρυπώνει στην πόλη μες στην καρδιά του χειμώνα!

Ήταν κάπου εκεί- το καλοκαίρι της εθνικής ανάτασης του 2004 που στα «εσωτερικής κατανάλωσης» ως τότε ικαριώτικα πανηγύρια άρχιζες να βλέπεις και μερικούς άλλους παροικούντες πλην των ιθαγενών.
Ήταν οι φίλοι των ντόπιων που ήρθαν να δουν πως είναι αυτός ο άγνωστος μέχρι τότε στους πολλούς τόπος. Οι περισσότεροι ερωτοχτυπήθηκαν σφόδρα.

«Καμία σχέση με άλλους ‘εναλλακτικούς’ προορισμούς όπως η Αντίπαρος, η Νίσυρος, η Αστυπάλαια, η Αμοργός ή η Φολέγανδρος» σκέφτονταν. Και δεν ήταν μόνο το πρωτόγνωρο, αυθεντικό συναίσθημα που σου χάριζαν τα πανηγύρια, μια αίσθηση επαφής με τις ρίζες μας με τρόπο ζωντανό και χειροπιαστό αλλά και το φριζάρισμα του χρόνου, το pause στην ξέφρενη κούρσα της λαιμαργίας στην οποία εκείνη την εποχή τρέχαμε με 1000. Οι φίλοι των φίλων το είπαν σε άλλους φίλους, το youtube άρχιζε να πλημμυρίζει με τα ενσταντανέ του καλοκαιριού, ξημερώματα στη Λαγκάδα, στην Προεσπέρα, στην Ακαμάτρα κι «όταν χαράζει στο Αιγαίο είναι όμορφα σου λέω».

_{Ικαριώτικο πανηγύρι στην Καπνικαρέα}

Και κάπως έτσι το 2010 το πανηγύρι της Λαγκάδας τον Δεκαπενταύγουστο έφτασε να θυμίζει Σαββατόβραδο σε ξέφρενο party με guest τον dj Sasha.
Σύντομα ήρθαν τα εκτενή αφιερώματα στα κυριακάτικα περιοδικά, οι ύμνοι στα εγχώρια free press, οι εκπομπές στην ελληνική τηλεόραση, τα ρεπορτάζ σε BBC και CNN, το ντοκιμαντέρ «Little Land» για λογαριασμό του γαλλογερμανικού δικτύου ARTE, το διθυραμβικό «Tο Νησί που οι Άνθρωποι ξεχνούν να πεθάνουν» των New York Times. Την ίδια περίοδο οι «παλιοσειρές» των επισκεπτών του νησιού άρχισαν να μιλάνε για επέλαση των βαρβάρων, για trendοποίηση του παραδείσου, για χρυσά mules στα πανηγύρια, για «πατείς με πατώ σε» καταστάσεις στον ποταμό ΝΑ όπου βαλίτσες με ροδάκια παραγεμισμένες με βραδινά φορέματα συνωστίζονταν έξω από τις σκηνές του ελεύθερου camping –μιας και ενοικιαζόμενα δωμάτια και ξενοδοχεία υπάρχουν ελάχιστα στο νησί- κ.τ.λ, κ.τλ. Άλλοι άρχισαν να μιλάνε για μια νέα ψυχαναγκαστική κατάσταση σε βαθμό κακουργήματος. Το χειμώνα βέβαια, οι παραπάνω συζητήσεις κόπαζαν για να ξανάρθει το καλοκαίρι και μαζί του κι η Αυγουστιάτικη Ικαριακή φρενίτιδα. Και κάπως έτσι το κύμα συνεχίζει την πορεία του ακάθεκτο.

Φέτος το ικαριώτικο κύμα σηκώθηκε ακόμα πιο ψηλά. Κι από το Βόρειο Αιγαίο μεταφέρθηκε στην πόλη και στην καρδιά του χειμώνα.

Η πρώτη έκπληξη ήταν ο αυθόρμητος ικαριώτικος χορός γύρω από την Καπνικαρέα τη μέρα του debate για τις εκλογές του Σεπτεμβρίου. Έμαθαν οι παραζαλισμένοι από τις δεύτερες εκλογές Αθηναίοι ότι σε μαγαζί της Ερμού εμφανιζόταν ο πασίγνωστος πια βιολιστής Φάκαρος και το νέο μεταδόθηκε στην πόλη σαν βεγγαλικό. Ακολούθησε το Νοέμβριο ένα διήμερο πανηγύρι στις Βρυξέλλες (!) και το Δεκέμβριο το 3ο «àrtεις; fest – Ημέρες Σύγχρονης Ικαριακής Δημιουργίας» στον πολυχώρο metamatic:taf, ένα 4ημερο φεστιβάλ εικαστικών, παραστατικών Τεχνών, πολυμέσων, εγκαταστάσεων, παρουσιάσεων, εκδηλώσεων και προβολής ικαριακών προϊόντων. Και φυσικά, ανά τακτά χρονικά διαστήματα μια «προσομοίωση» ικαριώτικου πανηγυριού στα τείχη της πόλης- βλ. πανηγύρι στην Πετρούπολη κάθε Σεπτέμβριο- το καθιερωμένο πανηγύρι στο Πέραμα κάθε Ιούνιο αλλά και σε bar, ταβέρνες και cafe– βλ. αυτό του περασμένου Οκτωβρίου στο Πετρουπωλιώτικο café bar ‘Vespa’. Μάλιστα, στις 9 Ιανουαρίου διοργανώνεται ένα παρόμοιο με τον αποκαλούμενο «Ολλανδό», τον βιολιστή Νίκο Πλάκα στο εστιατόριο «Ξύλινο» στο Καλαμάκι. Εννοείται, ότι σε όλες τις παραπάνω εκδηλώσεις σημειώνεται το αδιαχώρητο.

_{Προετοιμασία για το ικαριώτικο πανηγύρι στις Βρυξέλλες}

To monopoli.gr ρώτησε δύο νέους δημιουργούς με καταγωγή από την Ικαρία ποια είναι η απάντηση στην ερώτηση «τι είναι αυτό που μας λείπει και μας το δίνει η Ικαρία ακόμα και μες στην καρδιά του χειμώνα;».

Ο Αντώνης Γλαρός σκηνοθέτησε το ντοκιμαντέρ «Άκρατος Νήσος» με θέμα τον ικαριακό τρόπο ζωής ενώ συμμετείχε και στην διοργάνωση του 2ημερου ικαριώτικου πανηγυριού στις Βρυξέλλες τον περασμένο Νοέμβριο.

 _{Αντώνης Γλαρός (φωτ. Χρήστος Πετρόπουλος)}

Αντώνης Γλαρός: «Θεωρώ ότι η προσοχή του κόσμου έχει ξεκινήσει να στρέφεται στο νησί κυρίως τα τελευταία 5-6 χρόνια της κρίσης κι οι λόγοι είναι πολλοί. Κατ’ αρχάς είναι ένας πολύ φθηνός τουριστικός προορισμός κυρίως τώρα που οι μισοί νέοι άνθρωποι της χώρας είναι άνεργοι. Σε δεύτερη φάση η κρίση έχει φέρει έναν προβληματισμό όσον αφορά τον τρόπο ζωής και διασκέδασης. Η Ικαρία ως ένας από τους πλέον φτωχούς τόπους της Ελλάδας ποτέ δεν ξέφυγε. Δεν συμμετείχε στο πάρτι των ‘90’s και 00’s που είχε στηθεί σε όλη τη χώρα. Οι ικαριώτες έχουν σε βάθος πολλών ετών αναπτύξει μια αντίληψη μακροκαλοζωίας που δε σχετίζεται τόσο με την κατοχή υλικών αγαθών πολύ πριν προκύψει η κρίση.

 Η Ικαρία ως ένας από τους πλέον φτωχούς τόπους της Ελλάδας ποτέ δεν ξέφυγε. Δεν συμμετείχε στο πάρτι των ‘90’s και 00’s που είχε στηθεί σε όλη τη χώρα

Η διασκέδαση τους βρίσκει έκφραση (και) μέσα από τα πανηγύρια ένα μοναδικό παγκόσμιο φαινόμενο. Η Ικαρία λοιπόν προσφέρει ένα plan Β το οποίο δίνει και στον κόσμο που έχει πληγεί από την κρίση, μια ελπίδα, ένα μπούσουλα ότι υπάρχει κι άλλος δρόμος, ένας εναλλακτικός τρόπος ζωής με προτεραιότητα τον άνθρωπο. Βέβαια, η υπερέκθεση του νησιού οδηγεί σε μα εμπορευματοποίηση του τρόπου ζωής. Ο ίδιος ο κόσμος το προκαλεί γιατί το ζητάει αυτό το μικρόβιο της δύσης που μπορεί να προσβάλει το νησί αν κι έχει ισχυρά αντισώματα.

_{«Αrtεις; fest – Ημέρες Σύγχρονης Ικαριακής Δημιουργίας» στον πολυχώρο metamatic:taf (φωτ. Χρήστος Πετρόπουλος)}

Να σου δώσω ένα παράδειγμα- μια φίλη έχει τουριστικό γραφείο στην Ικαρία. Την πήραν τηλέφωνο από ΗΠΑ, μια ομάδα τουριστών που ήθελε να έρθει στο νησί και ζητούσαν στις δραστηριότητες τους να αρμέξουν κατσίκες, να ψαρέψουν, και τέλος να επισκεφτούν τους ‘longevity people’. Τα παππούδια μας δηλαδή τα αντιμετωπίζουν ως μουσειακό είδος. Σε στυλ ‘γι’ αυτούς που ζουν πάνω από τα 100 τι ώρα είναι το επισκεπτήριο;’ Για την ώρα το βλέπουμε και γελάμε.

Υπάρχουν τουρίστες στην Ικαρία που αντιμετωπίζουν τα παππούδια μας ως μουσειακό είδος. Σε στυλ ‘γι’ αυτούς που ζουν πάνω από τα 100 τι ώρα είναι το επισκεπτήριο;

Στον ικαριώτικο χορό στην Καπνικαρέα συμμετείχα κι εγώ κι ήταν φανταστική φάση- να βλέπεις να απλώνεται η σπείρα σιγά-σιγά, να τους καταπίνει όλους, να τους χωνεύει και να τους εντάσσει στο γλέντι. Μια σπείρα λυτρωτική, με μπόλικη δόση θετικής ενέργειας. Ήταν κάτι που συνέβη και στις Βρυξέλλες. Είναι μια ανάγκη να ξεδώσουν οι άνθρωποι εδώ στην πόλη, τώρα που οι όροι διαβίωσης έχουν γίνει τόσο σκληροί και περιοριστικοί. Κάπου εκεί, έρχεται κάτι που δεν απαιτεί από εσένα τίποτα παρ’ εκτός από τη διάθεση να γίνεις ισότιμο κομμάτι του συνόλου. Κάπως έτσι στήθηκαν κι οι Βρυξέλλες. Ήμασταν στον καφενέ στην πλατεία του Αγίου Κηρύκου το Πάσχα και συζητούσαμε για το πώς θα μπορούσε να στηθεί ένα γλέντι όχι μόνο εδώ στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Μια Γερμανίδα κολλητή μου, λάτρης του νησιού, η Birgit Urban που επισκέπτεται το νησί πολλές φορές το χρόνο, πρότεινε να οργανώσει κάτι τέτοιο στις Βρυξέλλες όπου κι εργάζεται. Εγώ μόλις είχα ολοκληρώσει την «Άκρατο Νήσο», μια ταινία που γυρίσαμε για την Ικαρία και τα πανηγύρια της, τον τρόπο ζωής των ντόπιων, τη διατροφή τους και τον τρόπο που διασκεδάζουν μέσα από τη μάτια ενός αμπελουργού που μεταφέρει το κρασί στα πανηγύρια. Η χρηματοδότηση ήρθε από το ίδρυμα «Ιωάννης Μελάς» και με το φιλμ ασχοληθήκαμε μια ομάδα Ικάριων συντελεστών. Στόχος μας να ξεφύγουμε από τα κλασικά στερεότυπα για τον τόπο μας.

Πρότεινα λοιπόν να το προβάλλουμε στις Βρυξέλλες. Σύντομα, η ιδέα άρχισε να απλώνεται και να αγκαλιάζεται από τα παιδιά που μένουν μόνιμα στο Βέλγιο αλλά και τους φίλους τους οι οποίοι μένουν μόνιμα εκεί. Γρήγορα σχηματίστηκε η ομάδα «Φίλοι της Ικαρίας». Οι εκδηλώσεις στις Βρυξέλλες είχαν εξαιρετικά μεγάλη επιτυχία. Η προβολή έγινε sold out όσο και το πανηγύρι. Φανταστείτε οργανώθηκε δεύτερη μέρα για να καλύψει τη ζήτηση!»

Ηλέκτρα Τσακαλία, ηθοποιός, συμμετείχε στις εκδηλώσεις του φεστιβάλ «artεις; Ημέρες Σύγχρονης Ικαριακής δημιουργίας 2015»

_{Ηλέκτρα Τσακαλία (φωτ. Χρήστος Πετρόπουλος)}

Ηλέκτρα Τσακαλία: «Αυτό που συμβαίνει με την Ικαρία δεν το βλέπω σαν εμμονή αλλά σαν αναγνώριση. Το νησί μέχρι πριν μερικά χρόνια ήταν ένα άγνωστο μέρος για μεγάλη μερίδα του κόσμου. Οι επισκέπτες του ήταν ως επί το πλείστον σταθεροί, ακόμα και από το εξωτερικό. Είναι λογικό ως ένα βαθμό, με την άνθηση των μέσων να τραβήξει την προσοχή του κόσμου παγκοσμίως, κυρίως από την ένταξη της Ικαρίας στον κατάλογο των Blue Zones (μακροζωίας) και μετά. Έπειτα ήρθαν και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Στα θετικά της υπόθεσης βάζω: τον τουρισμό στο νησί που ενισχύει την τοπική οικονομία, την εξωστρέφεια των τοπικών προϊόντων, ακόμα και την ευκαιρία που έχουν οι κάτοικοι να κρατήσουν ή κι να βελτιώσουν τα θετικά στοιχεία του τρόπου ζωής τους και να επανεξετάσουν ό,τι δεν είναι πλέον λειτουργικό. Κυρίως όμως κι εξ’αιτίας της μεγάλης προβολής του νησιού η Ικαρία μαγνητίζει πια παγκοσμίως πολλούς ανθρώπους που ο τρόπος ζωής του νησιού του εμπνέει και τους θέλγει. Στην εποχή της εδραίωσης της παγκοσμιοποίησης το νησί φέρνει στο τραπέζι ένα modus vivendi που φαντάζει μεν εξωτικό αλλά υπενθυμίζει ότι υπάρχει κι άλλος τρόπος να ζει κανείς.

Αυτό το ‘κύμα’ ίσως σε κάποιο βαθμό έχει αλλοιώσει τον χαρακτήρα των τοπικών εθίμων. Για 20 μέρες το καλοκαίρι… Ευτυχώς, η Ικαρία, οι άνθρωποι της και ο τρόπος που ζουν είναι εκεί 12 μήνες το χρόνο.

Αρνητικά υπάρχουν και για κάποιους από τους κατοίκους και για κάποιους από τους επισκέπτες οι οποίοι εγκλωβίζονται σε μια μονοδιάστατη εκδοχή του νησιού. Κάθε τι δημοφιλές αργά ή γρήγορα θα τραβήξει την προσοχή της αγοράς και των αγοραίων. Όπως κάθε πρωτοπορία με το που αναγνωρίζεται ως τέτοια γίνεται mainstream. Αυτό το ‘κύμα’ ίσως σε κάποιο βαθμό έχει αλλοιώσει τον χαρακτήρα των τοπικών εθίμων. Για 20 μέρες το καλοκαίρι. Αλλά εσείς έχετε πάντα στο νου σας την Αυγουστιάτικη Ικαρία.

Ευτυχώς, η Ικαρία, οι άνθρωποι της και ο τρόπος που διασκεδάζουν και γενικότερα ζουν, είναι εκεί 12 μήνες το χρόνο. Άλλωστε, αμφιβάλλω αν οι παππούδες μας που σέρνουν τον κάβο στους χορούς έχουν ακουστά τον Dj Sasha. Όσο για το φαινόμενο της Καπνικαρέας τι θα μπορούσε να μη μου αρέσει βλέποντας ανθρώπους να χορεύουν αγκαλιασμένοι πατώντας σε βήματα βγαλμένα μέσα από τους αιώνες;

Το ‘ àrtεις; fest 2015, Ημέρες Σύγχρονης Ικαριακής Δημιουργίας’ διοργανώθηκε για τρίτη χρονιά από το ikariamag.gr, ένα portal ‘από, για και με αφορμή την Ικαρία’ που από το 2010 προσπαθεί ακριβώς αυτό, να εστιάσει, να αναδείξει και να προβάλει μια δημιουργική σύγχρονη πλευρά του νησιού. Αυτό είναι και το σκεπτικό του φεστιβάλ το οποίο έχει και πειραματική διάσταση. Είναι αφορμή για πολύ κόσμο, τόσο εδώ όσο και στην Ικαρία να δημιουργήσει αλλά και να δουλέψει ομαδικά, να γνωριστεί και να αναγνωριστεί.

Η δική μου συμμετοχή ήταν η συνέντευξη της 93χρονης Αργυρώς Τρυπουλά στην Ευφροσύνη Κουτσούτη για την κατοχή και την προσφυγιά η οποία έγινε το εφαλτήριο για έναν δραματοποιημένο μονόλογο μνήμης σε δραματουργία και σκηνοθεσία Κώστα Βατούγιου (σ.σ «το βαρκουλάκι») αλλά και για μια durational one on one performance λήθης ( σ.σ «το φίλεμα».) Στο ένα υποδύομαι την Αργυρώ, που ξαναζεί τον κύκλο της προσφυγιάς της φωτισμένο από την προσωπική της συμβολή στην έκβαση των πραγμάτων. ‘Σημασία δεν έχει τι έζησες αλλά τι θυμάσαι και πως το θυμάσαι’ λέει η ίδια. Στο ‘φίλεμα’, μένοντας για πολλές ώρες στην κουζίνα- εγκατάσταση της Στέλλας Κυριακού, προσπαθούσα να κρατήσω τους εκάστοτε επισκέπτες μου στο κουζινάκι όσο χρειαστεί για να αγγίξουν τα δικά τους όρια όσο σταδιακά η ανάγκη μου για παρέα γίνεται ολοένα και πιο εμφανής. Αλλά και στις παιδικές εκδηλώσεις, αφηγήθηκα θεατρικά το «μισοκωλάκι» ένα παραμύθι από την παράδοση του νησιού. Η ανταπόκριση ήταν θερμότατη και τις τέσσερις ημέρες. Κάτι συνέβη, στο σήμερα που αφορά το χτες και κοιτά το αύριο. Το κοινό ήταν ετερόκλητο, διάφορες ηλικίες, από μικρά παιδιά (υπήρχαν εκδηλώσεις για εκείνα) μέχρι μεγάλους ανθρώπους. Ικαριώτες, φίλοι του νησιού αλλά και το κοινό του ikariamag.gr»