Γκουλτούρα Απόψε: Μίχαελ Κόλχαας – Η Ιστορία ενός Δικαιου Άνθρωπου

Μια σκληρη φάρσα των ισχυρών, με την άδικη απαγωγή και κακομεταχείριση δύο αλόγων ράτσας, εκτροχιαζεται καταστροφικα σε προσωπική απώλεια, σε παράνομη εξέγερση, σε μαζική επανάσταση και το δίκιο του Κολχαας γίνεται αιματινη ρετσινια και κατάρα σε όλη τη χώρα.

Η νεοσύστατη ομάδα Τρις (Κώστας Κουνέλλας, Χριστίνα-Καλιρρόη Γαρμπή, Βασίλης Σαφός) προσεγγίζει τον Χάινριχ φον Κλάιστ με ανατρεπτικό χιούμορ και ανατριχιαστικη σκληρότητα. Αγκαλιάζουν την τρελή έκταση του γενεαλογικού δέντρου του οίκου των Φον Τρόνκα, των ισχυρών της χώρας, και χτίζουν γύρω από τον ήρεμο και ξεκάθαρο Κόλχαας ένα πλούσιο σύμπαν σχετικά παράλογων (αν όχι γελοίων) χαρακτήρων, μεγεθύνοντας το ενυπάρχον χιούμορ του έργου. Μάλιστα, παρά τον εξαιρετικά μεγάλο αριθμό χαρακτήρων (και πάλι σημαντικά μειωμένο από τον συνολικό της νουβέλας του Κλάιστ), δεν υπάρχει ούτε στιγμή δυσκολία στην παρακολούθηση χάρη σε ένα ευρηματικό σύστημα από οπτικά shortcuts – κάθε ρόλος έχει μια χαρακτηριστική κίνηση-σημάδι που σχηματίζει ο αντίστοιχος ηθοποιός για να τον διακρίνει. Ο Κώστας Κουνέλλας και η Χριστίνα Γαρμπή προσθέτουν ακόμα μικρές λεπτομέρειες, στην κίνηση ή στους μορφασμούς που κάνουν κάθε έναν από αυτούς αξιομνημόνευτους και χιουμοριστικούς, σε ένα τιτάνιο κατόρθωμα πολλαπλών γρήγορων εναλλαγών – συχνά μέσα στην ίδια συνεχόμενη ροή μιας σκηνής. Εξίσου σημαντικό, όλοι οι χαρακτήρες διατηρούν μια χιουμοριστική διάθεση χωρίς να αντικρούουν τη δραματική και επική διάσταση της ιστορίας. Τα δυο δεν χρειάζεται να αλληλοαναιρούνται. Η αντίθεση με τον πάντα σοβαρό Κόλχαας εντείνει την παραφροσύνη και τυχαιότητα αυτού του μακελειού.

Αντίστοιχα ευρηματικό και το μινιμαλιστικο σκηνικό της παράστασης από την Άρτεμη Σιέρρα. Ένα σύστημα από σκοινια-χαλιναρια τα οποία οριοθετουν, εμποδιζουν, ελευθερωνουν, σκοτώνουν και δικαιωνουν. Είναι τα όρια του κτήματος που ξεπουλιέται, οι πόλεις που λεηλατούνται, τα δωμάτια του κάστρου που διαλύονται, τα άλογα, οι άμαξες, οι άρπες, τα τόξα και τα σπαθιά, η κρεμάλα. Είναι το περίπλοκο σύστημα της δικαιοσύνης του Κόλχαας και η μοίρα του που μπλέκεται και ενώνει όλα τα πράγματα, αυτό το περίπλοκο σύστημα συμβάντων, το σύστημα που στο τέλος είναι η καταδίκη του. Μακράν η αρτιότερη παράσταση που έχουμε δει στο Υπόγειο του Bios, σαν άποψη, σαν εκτέλεση, σαν αξιοποίηση του χώρου.

Ο Βασίλης Σαφός δημιουργεί την εικόνα ενός χαρισματικού ηγέτη Κόλχαας, ο οποίος παρασύρεται από το καλό αίσθημα δικαιοσύνης του σε μια αιματοχυσία. H αίσθηση δικαίου του Κόλχαας όμως σε στιγμές παραμορφώνεται από το ζήλο του και μοιάζει αλαζονικός αυτοσκοπός ή αυτοκαταστροφικός μονόδρομος. Θα φτάσει σε οποιοδήποτε άκρο για να την ικανοποιήσει, χάνοντας αίσθηση του μέτρου και σκοπού. Είναι αυτός ο ίδιος χαρακτήρας; Ο πράος έμπορος που αντιμετωπίζει με χαμόγελο καλοκάγαθης δυσπιστίας την αδικία των ισχυρών με τον αλαζόνα μεσσία που τίθεται εκτός κοινωνίας με τον ατάραχο εκδικητή που ορμά λυσσαλέα στο κάστρο, γκρεμίζοντας πόρτες για να εξαφανίσει κάθε τελευταίο φον Τρόνκα. Όλα συνδέονται στις λεπτομέρειες, όπως το αθώο ακόμα χαμόγελο που καταφέρνει να ξεσκάσει, misguided, ακόμα και κοντά στο τέλος – η αγνή αίσθηση του δικαίου που επιζεί, χωρίς αέρα, στον πάτο τόσου αίματος.

Ο «δίκαιος» άνθρωπος μπορεί να ειδωθεί σαν χειρότερο τέρας από αυτούς που τον αδίκησαν. Αυτή είναι η μαγική τομή του κειμένου και του ήρωα, και η σκηνοθεσία της ομάδας σοφά αρνείται να πάρει σαφή θέση, παρουσιάζοντας τον χαρακτήρα αμέτοχα. Αφήνεται στη δικαιοδοσία του κάθε θεατή-δικαστή να κρίνει στον πυρήνα του αν ήταν όντως δίκαιος ή μη. Αν άξιζε όλο αυτό.